Wola

Wieżowce we wschodniej części dzielnicy

Wola, widok z Pałacu Kultury i Nauki

Stara i nowa zabudowa ulicy Prostej

Urząd Dzielnicy Wola

Wola to licząca 139 118 (2008) mieszkańców dzielnica Warszawy niegdyś wchodząca w skład gminy Centrum ograniczona Aleją Jana Pawła II, Alejami Jerozolimskimi, centralną linią kolejową aż do ulicy Sympatycznej, dalej wzdłuż linii kolejowej prowadzącej na Dworzec Gdański. Nazwa dzielnicy pochodzi od dawnej wsi Wielka Wola Warszawska. Wólkami, Wolami nazywano wsie zakładane na terenie lasu lub nieużytków, których mieszkańców zwalniano z rozmaitych danin i świadczeń. W skład Woli wchodzi także cały Lasek na Kole. Znajduje się tutaj dużo wieżowców, jest to drugie ich skupisko po Śródmieściu. Znajduje się tutaj natomiast najwięcej planowanych wieżowców.

Dzielnicę podzielono na 8 rejonów MSI: Koło, Ulrychów, Odolany, Powązki, Czyste, Nowolipki (de facto Muranów), Młynów oraz Mirów.

Burmistrzem dzielnicy jest Krzysztof Strzałkowski.

Historia

Najdawniejsza wzmianka o Woli pochodzi z 1367 roku (spór o dziesięcinę pomiędzy biskupem poznańskim, a kościołem w Zegrzu nad Narwią). Ówczesne pola wolskie rozciągały się na zachód od ulicy Towarowej, a główne zabudowania skupiały się przy głównym trakcie (obecnie ulica Wolska). Centrum wsi Wielka Wola stanowił drewniany kościół, zastąpiony po potopie szwedzkim murowanym (obecnie kościół św. Wawrzyńca).

W XVI-XVIII na terenie dzisiejszej Woli zaczęły powstawać jurydyki:

• Leszno
• Nowolipie
• Grzybów
• Bielino
• Waliców
• Czyste

Elekcje na Woli

Elekcja Augusta II Mocnego na obrazie Bernardo Bellotto

Na polach wolskich (dziś okolice ulicy Elekcyjnej) odbywały się kiedyś elekcje królów polskich. W sumie dokonano 10 wyborów, łącznie 9 królów (Stefana Batorego, Zygmunta III Wazę, Władysława IV, Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego, Augusta II, Stanisława Leszczyńskiego (dwukrotnie), Stanisława Augusta Poniatowskiego). Pamięć o tych wydarzeniach przetrwała w nazewnictwie wolskich ulic (Elekcyjna, Obozowa, Banderii, Wolność) oraz osiedla Koło. W czasie obioru króla na środek pola elekcyjnego wystawiano obraz Matki Bożej Pocieszenie zwany też Elekcyjnej z kościoła św. Stanisława przy ul.Bema Na pamiątkę tych wydarzeń w 1997 r. w rejonie ulicy Obozowej wzniesiono obelisk Electio Viritim.

Wola przemysłowa

Największe ożywienie gospodarcze Woli przypada na koniec XIX wieku, kiedy otworzono linię kolejową z Warszawy do Wiednia. Rozwój kolejnictwa spowodował, że Wola stała się terenem głównych stacji towarowych lewobrzeżnej Warszawy: stacji towarowej Kolei Warszawsko-Wileńskiej oraz stacji przeładunkowej. Na Woli swoje fabryki miały znane zagraniczne rodziny takie jak Norblinowie, Fragetowie z Francji, Urlichowie z Łużyc Dolnych, Machlejdowie ze Szkocji, Wankowie pochodzący z dzisiejszej Holandii czy Bormanowie z Saksonii.

Wzrosła liczba ludności: z 9 tysięcy w 1890 roku do 40 tysięcy w 1915 roku. Oprócz właścicieli fabryk, rzemieślników czy kupców, większą część populacji wolskiej stanowili robotnicy najemni. 8 kwietnia 1916 r. oficjalną decyzją władz duża cześć ówczesnej Woli została przyłączona do stolicy. Obszary, które znalazły się w granicach miasta nazywano Wolą pod cyrkułem. Ówczesny generał-gubernator Hans von Beseler podpisał rozporządzenie o włączeniu w granice miasta okalających je przedmieść, a wśród nich - Wolę, Czyste i Koło.

Okres międzywojenny był pomyślny dla nowej dzielnicy: powstały nowe osiedla, m.in. im. S. Żeromskiego przy ul. Obozowej, czy słynne z zabudowy blokowej - Koło. Rozbudował się przemysł - na Woli znajdowało się ponad 800 zakładów zatrudniających łącznie około 45 tys. pracowników.

Okupacja niemiecka

Pomnik Pamięci Ludności Woli Wymordowanej w Czasie Powstania 1944

Podczas II wojny światowej Wola poniosła ogromne straty. W latach okupacji niemieckiej rejon ulic: Chmielnej, Żelaznej, Siennej, Śliskiej, Grzybowskiej i Chłodnej znalazł się na terenie dzielnicy żydowskiej, odgrodzonej od reszty miasta wysokim ceglanym murem.

W styczniu 1941 roku zamknięto w Getcie Warszawskim ok. 590 tys. Żydów. Panowały bardzo ciężkie warunki życia: głód, choroby, tłok oraz terror. Tylko w okresie od utworzenia dzielnicy żydowskiej w październiku 1940 roku do połowy 1942 roku zginęła 1/4 mieszkańców getta. W czasie Powstania Warszawskiego na Woli zginęło ponad 50 tysięcy osób. Ofiarę tych ludzi upamiętnia pomnik u zbiegu ul. Leszno i alei Solidarności. Zniszczeniu uległa też znaczna część zabudowy dzielnicy, a ulice znajdujące się na terenie getta legły całkowicie w gruzach, ostał się jedynie kościół św. Augustyna na Nowolipkach.

Po wojnie

Zaraz po wojnie rozpoczęto odbudowę Woli, która w większości leżała w gruzach, a przez to straciła swój dawny klimat. Kamienice nawet te które przetrwały wyburzono, a w miejsce nich powstały blokowiska (np. Osiedle Plac Żelaznej Bramy) czy drogi. Znany w całej Warszawie bazar Kercelak został przecięty przez Trasę W-Z, a miejscu dawnej Solnej powstała nowa arteria - ul. Marchlewskiego - dziś aleja Jana Pawła II. W dzielnicy nie brakowało też zakładów pracy: Polfa, Zakłady im. Róży Luksemburg, Zakłady Radiotechniczne im. Marcina Kasprzaka, Foton to tylko niektóre przedsiębiorstwa które miały tu swoje siedziby. Wiele z nich nie przetrwało trudnych czasów kapitalizmu wiec próżno ich szukać na dzisiejszej Woli. W związku z tym, że na Woli mieszkało środowisko robotnicze, proletariat dzielnicę nazywano Czerwoną Wolą.

Wola obecnie

Gazownia Warszawska

Enklawy starej zabudowy przemysłowej - mur fabryki Norblina

Warsaw Trade Tower

Dziś dzielnica nabiera charakteru ogólnomiejskiego. W miejscu dawnych zakładów przemysłowych powstają nowe głównie banki oraz przedstawicielstwa zagranicznych firm. Zachodnia Wola z "Dzikiego Zachodu" przekształca się w dzielnice o charakterze europejskim. Przykładem mogą być ciąg biurowców Atrium przy alei Jana Pawła II, budynki Kredyt Banku przy Kasprzaka czy drugi po Pałacu Kultury i Nauki pod względem wysokości budynków w Warszawie Warsaw Spire oraz trzeci, tzw. Daewoo, czyli Warsaw Trade Tower. Ciekawym przedsięwzięciem było zaadaptowanie starej elektrowni na potrzeby Muzeum Powstania Warszawskiego. Teraz, gdy ścisłe centrum miasta nie może pomieścić już więcej nowych budynków Wola przeżywa swój renesans, gdyż właśnie z powodu jej bliskości do Śródmieścia inwestorzy wybierają ją na lokalizacje swoich biur, sklepów czy osiedli mieszkaniowych. Niestety mimo tego Wola należy do jednych z najbiedniejszych dzielnic Warszawy.

Najważniejsze obiekty

Zabytki

• Cmentarz Powązkowski
• Cmentarz Żydowski
• Muzeum Powstania Warszawskiego
• Mennica Państwowa
• Gazownia Warszawska
• Reduta Ordona
• Cerkiew św. Jana Klimaka
• Reduta Wolska wraz z kościołem św. Wawrzyńca
• Kościół św. Stanisława przy ul. Bema
• Kościół św. Stanisława przy ul. Wolskiej

Edukacja

Szkoły podstawowe i gimnazja

• Szkoła Podstawowa nr 25 im. Komisji Edukacji Narodowej, ul. Grzybowska 35
• Szkoła Podstawowa nr 26 im. Mirosława Biernackiego, ul. Miedziana 8
• Szkoła Podstawowa nr 63 im. Zawiszy Czarnego, ul. Płocka 30
• Szkoła Podstawowa nr 132 im. Sandora Petöfiego, ul. Grabowska 1
• Szkoła Podstawowa nr 139 im. Ludwiki Wawrzyńskiej, ul. Syreny 5/7
• Szkoła Podstawowa nr 148 im. Hugona Kołłątaja, ul. Ożarowska 69
• Szkoła Podstawowa nr 166 im. Żwirki i Wigury, ul. Żytnia 38/40
• Szkoła Podstawowa nr 221 im. 5 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty, ul. Ogrodowa 42/44
• Szkoła Podstawowa nr 222 im. Jana Brzechwy, ul. Esperanto 7A
• Szkoła Podstawowa nr 225 im. Józefa Gardeckiego, ul. Brożka 15
• Szkoła Podstawowa nr 234 im. Juliana Tuwima, ul. Esperanto 5
• Szkoła Podstawowa nr 236, ul. Elekcyjna 21/23
• Szkoła Podstawowa nr 238 im. Christo Botewa, ul. Redutowa 37
• Szkoła Podstawowa nr 317, ul. Deotymy 37
• Gimnazjum nr 45 im. Powstania Warszawskiego, ul. Żelazna 71
• Gimnazjum nr 46 im. Szarych Szeregów, ul. Kasprzaka 1/3
• Gimnazjum nr 47 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, ul. Grenady 16
• Gimnazjum nr 48 im. Jana Pawła II, ul. Deotymy 25/33
• Gimnazjum nr 49 im. Stefana Starzyńskiego, ul. Smocza 19
• Gimnazjum nr 50 im. gen. Władysława Sikorskiego, ul. Bema 76
• Gimnazjum nr 51 im. Bolesława Prusa, ul. Jana Olbrachta 48/56
• Gimnazjum nr 52, ul. Deotymy 37
• Gimnazjum nr 61, ul. Elekcyjna 21/23

Uczelnie i szkoły ponadgimnazjalne

• ALMAMER Szkoła Wyższa, ul. Wolska 43
• LXXXVI Liceum Ogólnokształcące im. Batalionu "Zośka", ul. Kajetana Garbińskiego 1
• XLV Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta, ul. Miła 26
• XII Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza, ul. Sienna 53

Linki

• Strona Urzędu Dzielnicy
• Muzeum Woli
• Muzeum Powstania Warszawskiego
• Towarzystwo Przyjaciół Woli
• Artykuł o Woli na Wikipedii
• Przeżyć Rzeź Woli