Szablon:Ulica infobox2 Ulica Czerniakowska (dawniej także Sielecka) – ulica biegnąca przez Mokotów i Śródmieście, rozpoczynająca się od Idzikowskiego, a kończąca na Ludnej, o łącznej długości 4,1 kilometra. Podzielona jest na dwa niezależne odcinki. Południowym odcinkiem ulicy przebiega droga krajowa nr 7 oraz droga wojewódzka nr 724, stanowiąc fragment Wisłostrady.
Historia
.JPG){kind=link}
Kościół św. Antoniego Padewskiego na Czerniakowie, najstarszy obiekt wzdłuż ul. Czerniakowskiej
Ulica Czerniakowska wywodzi się od dawnego traktu do wsi Czerniaków oraz brodu na Wiśle, a później także do kościoła Bernardynów w Czerniakowie. Wzdłuż jej skrajnie północnego odcinka płynęła rzeczka Żurawka. W 1770 roku droga została rozdzielona Okopami Lubomirskiego w rejonie Kanału Piaseczyńskiego, a południowa część zwana była Sielecką (dziś jest taka ulica na Sielcach). W otoczeniu drogi, szczególnie we wsi Czerniaków, dominowały jedynie drewniane domy o naczółkowych dachach i kolumnowych gankach, jakie były charakterystyczne dla tej okolicy. Działały też dwie karczmy, dziesięć magazynów, cztery browary, młyn i cegielnia. Jedyna murowana kamieniczka stała pod numerem 164, a jedna z posiadłości (oznaczona numerem hipotecznym 3007 i zwana "Pasztetem") należała do Hugo Kołłątaja, gdzie podczas Sejmu Czteroletniego obradowała grupa postępowych posłów z tzw. Kuźnicy Kołłątajowskiej.
Duża część zabudowy ulicy została zniszczona podczas powodzi w 1813 roku. W 1820 roku przesunięto Okopy Lubomirskiego w rejon ulicy Podchorążych, a przy nich wybudowano rogatki czerniakowskie. Później wzdłuż zachodniej pierzei ulicy, w granicy okopów, powstały koszary: kirasjerskie, ułańskie oraz huzarskie. Natomiast w rejonie Kanału Piaseczyńskiego wzniesiono drewniane pawilony koszarowe, w których urządzono Szkołę Pływania Kawalerii. Po 1818 roku wzniesiono wzdłuż drogi sporo nowych domów – w granicach miasta murowanych, a poza nimi drewnianych.
W latach 20. XIX wieku wzniesiono dwa spore zakłady przemysłowe: Rządową Fabrykę Machin przy Solcu oraz Rządową Fabrykę Kobierców i Dywanów przy Ludnej, dzięki czemu zaludnienie ulicy ponownie wzrosło. Przemysł rozwijał się dalej, z czasem powstały Warsztaty Żeglugi Parowej Andrzeja Zamoyskiego, Rosyjsko-Włoskie Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Włóknistych oraz w 1866 roku Towarzystwo Akcyjne Zakładów Przemysłu Budowlanego. Każde z tych przedsiębiorstw zatrudniało po kilkaset osób.
Kolejnym sporym impulsem dla rozwoju okolicy było wybudowanie w 1886 roku Stacji Pomp Rzecznych Wodociągów Warszawskich, będącej częścią zespołu Filtrów Williama Lindleya. Powstawały też liczne mniejsze zakłady przemysłowe. Wzrastała liczba mieszkańców szczególnie warszawskiego odcinka ulicy, z czasem powstały kolejne inwestycje, m.in Gazownia na Ludnej oraz fabryka Lilpop, Rau i Loewenstein. Ludność zamieszkiwała głównie przepełnione "koszarowce", a domów z prawdziwego zdarzenia doczekała się dopiero w 1862 (wg projektu Henryka Marconiego) i potem w 1881 roku. Kolejne obiekty tego typu były jednak tandetne w wykończeniu, tylko niektóre domy już w XX wieku otrzymały lepszy wystrój, m.in. kamienica nr 208.
Grożącą wylewami Wisłę próbowano okiełznać częściowo regulując jej koryto w latach 1888-1889 oraz sypiąc wał przeciwpowodziowy. W 1891 roku wzdłuż ulicy poprowadzono linię kolejki wilanowskiej. Dało to kolejny impuls do rozwoju, szczególnie odcinkowi znajdującemu się wciąż poza granicami miasta, gdzie do początku XX wieku wciąż budowano jedynie domy drewniane. W 1914 roku zmieniono trasę kolejki wilanowskiej tak, że całkowicie omijała Czerniakowską, jadąc Belwederską i Idzikowskiego. W 1916 roku cała ulica Czerniakowska, wraz z Sielcami i Czerniakowem, znalazła się w granicach Warszawy.
19 listopada 1922 roku na całej długości ulicy Czerniakowskiej, początkowo do Chełmskiej (pętla Wójtówka), a miesiąc później, 24 grudnia, do pl. Bernardyńskiego, pojechał pierwszy tramwaj linii 2. Wzrost znaczenia kolei i spadek znaczenia żeglugi rzecznej doprowadził do stopniowego odpływu przemysłu z okolic ulicy Czerniakowskiej. Po odzyskaniu niepodległości dawne rosyjskie koszary zostały przejęte przez Wojsko Polskie. Wzrosłą też liczba inwestycji miejskich, m.in. budowa szkoły pod numerem 128, czy kościelnych, m.in. klasztor Sióstr Nazaretanek z kościołem św. Józefa Oblubieńca NMP. Powstało też kilka nowoczesnych domów czynszowych. Rozwinęły się Sielce, jednak Czerniaków wciąż pozostawał daleko w tyle.
W przededniu wybuchu II wojny światowej ulica Czerniakowska rozpoczynała się na placu Bernardyńskim, po czym biegła na północ przecinając planowaną aleję na Stadion Olimpijski na Siekierkach, ulice Wolicką, planowaną Loretańską, Teresińską, Chełmską, Kaszubską, Łączną, Podchorążych, planowaną Hołówki, planowaną Łokietka, Nowosielecką, Bartycką, Suligowskiego, 29 Listopada, Szwoleżerów, Łazienkowską, Solec, Przemysłową, Mączną, Fabryczną, Górnośląską, Zagórną, Śniegockiej, Szarą, Wilanowską i Okrąg, by zakończyć się u zbiegu Ludnej z Książęcą. Od 30 lipca 1943 roku do 17 stycznia 1945 Niemcy zmienili nazwę ulicy na Hafenstrasse (Nabrzeżna).
Zniszczona podczas powstania warszawskiego część kamienicy Pracowników Banku Polskiego na rogu ul. Okrąg
Otoczenie ulicy Czerniakowskiej uległo znacznym zniszczeniom podczas powstania warszawskiego, szczególnie we wrześniu, kiedy to 14 września praskim brzegu pojawili się Rosjanie i powstańcy chcieli utrzymać pozycje przy brzegu, aby umożliwić desant. Już 18 września cała ulica znalazła się pod kontrolą hitlerowców, a przy niewielkich próbach desantu cała dzielnica upadła do 23 września. Zniszczona została większość zabudowy, szczególnie w środkowym i północnym odcinku, a w 1946 roku podjęto decyzję o rozbiórce zgliszczy w związku z wytyczaniem planowanego Centralnego Parku Kultury.
Ulica Czerniakowska w rejonie ul. Śniegockiej
Ulica Czerniakowska na wysokości al. ks. J. Stanka
Po wojnie nie odbudowano linii tramwajowej, w zamian uruchomiono w 1946 roku linię F, w 1947 roku linię G, a 21 stycznia 1952 linię trolejbusową 52. 20 sierpnia 1957 roku linia tramwajowa została ponownie uruchomiona, ale tylko na odcinku od Gagarina do Powsińskiej, którą to ulicą biegła dalej do Wilanowa. Nową trasą pojechały tramwaje linii 16, 33 i 33-bis.
Kiedy w 1971 roku rozpoczęto budowę Wisłostrady, w jej zakres wszedł jedynie południowy odcinek ulicy, między Łazienkowską a Gołkowską. Równocześnie wraz z budową węzłów Wisłostrady z równocześnie budowaną Trasą Łazienkowską zlikwidowano kilkusetmetrowy odcinek ulicy od Górnośląskiej do Łazienkowskiej, wyburzając zachowaną zabudowę mieszkalną i fabryczną oraz tworząc dwa niezależne odcinki ulicy Czerniakowskiej. 16 września 1973 roku trasę tramwajową skrócono do Sadyby, a 11 listopada 1973 roku doszło do ostatecznej likwidacji tramwajów w ciągu ulicy Czerniakowskiej. 1 lipca 1973 roku można było ostatni raz pojechać również kursującym tutaj od 1952 roku trolejbusem linii 52. 22 lipca 1974 roku otwarto Wisłostradę i zmodernizowany południowy odcinek ulicy.
W tym samym okresie zabudowę ulicy Czerniakowskiej uzupełniły nowe osiedla Os. Torwar (w rejonie Górnośląskiej), Czerniakowska Wschodnia (między Bartycką a Wolicką), Sielce III (w rejonie Gagarina) oraz Os. Bernardyńska (w rejonie Bernardyńskiej), które znacznie zatarły dawny układ urbanistyczny tej okolicy. W latach 2000-2002 wybudowano ponadto potężny węzeł z Trasą Siekierkowską.
Przebieg
Ulica Czerniakowska
Ulica Czerniakowska na wysokości ul. H. Kozłowskiej
.JPG){kind=link}
Węzeł z Trasą Siekierkowską
Ulica rozpoczyna swój bieg na południowym Czerniakowie, od skrzyżowania z Gołkowską, Idzikowskiego i Powsińską, której jest przedłużeniem. Następnie kieruje się na północ przecinając kolejno:
- (wjazd) ul. Bernardyńska / pl. Bernardyński
- (wjazd) ul. F. Batroszka
- (wjazd) ul. H. Kozłowskiej
- (węzeł) al. W. Witosa / al. J. Becka
- (skrzyżowanie) ul. Chełmska
- (wjazd) ul. Kaszubska
- (skrzyżowanie) ul. J. Gagarina / ul. J. Nehru
- (wjazd) ul. T. Hołówki
- (skrzyżowanie) ul. Nowosielecka / ul. Bartycka
- (wjazd) ul. A. Suligowskiego
- (wjazd) ul. 29 Listopada
- (skrzyżowanie) ul. Szwoleżerów
- (wjazd) ul. M. Zaruskiego
- (kładka) al. J. Nojiego
- (kładka) ul. J. Kusocińskiego
- (skrzyżowanie) ul. Łazienkowska / ul. Solec
W tym miejscu kończy się południowy odcinek ulicy Czerniakowskiej. Znika ona na kilkaset metrów, podążając śladem nieistniejącego odcinka dawnej ulicy i rozpoczyna się ponownie za Trasą Łazienkowską:
- (skrzyżowanie) ul. Górnośląska
- (skrzyżowanie) ul. Zagórna
- (skrzyżowanie) ul. C. Śniegockiej
- (skrzyżowanie) al. J. Stanka / ul. Okrąg / ul. Wilanowska
Kończy swój bieg na Solcu, na skrzyżowaniu z ulicą Ludną.
Obiekty
Zakład sióstr nazaretanek (nr 137)
Pomnik ofiar powstania warszawskiego na Czerniakowie
Przy ul. Czerniakowskiej znajduje się wiele ważnych obiektów:
- róg Gołkowskiej – krzyż przydrożny
- ul. Czerniakowska 2/4 – kościół św. Jana z Dukli
- ul. Czerniakowska 2/4 – kościół pw. św. Antoniego Padewskiego i zabytkowy zespół klasztorny bernardynów, przed nim, od strony placu Bernardyńskiego ustawiona jest kapliczka z inskrypcją: Boże niech będzie wola Twoja / święta Maryjo módl się / za nami.
- ul. Czerniakowska 16 – Inspektorat ZUS oraz Centralny Instytut Ochrony Pracy
- ul. Czerniakowska 20a – Przedszkole nr 391
- ul. Czerniakowska 44 – kamienica przedwojenna
- ul. Czerniakowska 50a – Przedszkole nr 294
- róg Chełmskiej – kapliczka
- ul. Czerniakowska 73/79 – Szkoła Języków Obcych EMPiK
- ul. Czerniakowska 81/83 – gmach Centrali CENZIN-u
- ul. Czerniakowska 89/93 – zakłady Wuzetem
- ul. Czerniakowska 99/101 – punktowiec, który w 1962 roku otrzymał nagrodę Mister Warszawy.
- ul. Czerniakowska 100 – Sąd Okręgowy
- ul. Czerniakowska 100b – Biurowiec SGI Baltis
- ul. Czerniakowska 106/124 – Stacja Pomp Rzecznych Wodociągów Warszawskich
- ul. Czerniakowska 126a – kamienica Pracowników Stacji Pomp Rzecznych, przedwojenna, w niej siedziba Polskiego Związku Szachowego
- ul. Czerniakowska 128 – LXXV Liceum Ogólnokształcące im. Jana III Sobieskiego i Przedszkole nr 23
- ul. Czerniakowska 130/132 – sztab dowodzenia Straży Miejskiej
- ul. Czerniakowska 137 – Klasztor Sióstr Nazaretanek z kościołem św. Józefa Oblubieńca NMP
- ul. Czerniakowska 143 – kamienica przedwojenna
- ul. Czerniakowska 143a – kamienica przedwojenna
- ul. Czerniakowska 147 – kamienica Cz. Jedlińskiego, przedwojenna
- ul. Czerniakowska 149 – kamienica Jana Laskiego, przedwojenna
- ul. Czerniakowska 174 – kamienica J. Gutgelda, przedwojenna
- ul. Czerniakowska 176 – kamienica J. Gutgelda, przedwojenna
- ul. Czerniakowska 178 – kamienica J. Kisielewskiego i M. Stelmaszczyka, przedwojenna
- ul. Czerniakowska 178a – współczesny budynek mieszkalny, w którym w ostatnich latach życia mieszkał Jan Nowak-Jeziorański. Przed budynkiem znajduje się jego pomnik.
- ul. Czerniakowska 205 – kamienica J. Gutgelda, przedwojenna
- ul. Czerniakowska 207 – kamienica przedwojenna
- róg al. ks. Stanka – kamień upamiętniający por. Jerzego Gawina "Słonia"
- róg al. ks. Stanka – pomnik ofiar powstania warszawskiego na Czerniakowie
- róg Wilanowskiej – skwer Mirosława Iringha
- ul. Czerniakowska 231 – Szpital Kliniczny nr 1 im. prof. Witolda Orłowskiego, przedwojenny Gmach Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.
Obiekty nieistniejące
- róg Chełmskiej – tu znajdowała się "spelunka" U Bandyty, opisywana w utworach Stanisława Grzesiuka
- róg Chełmskiej – zajezdnia autobusowa "Chełmska"
- ul. Czerniakowska 131 – kamienica Wacława Malinowskiego, przedwojenna, wyburzona w 2006 roku, w jej miejscu wybudowano nowy budynek.
- ul. Czerniakowska 160/162 – Warsztaty Żeglugi Parowej
- ul. Czerniakowska 164 – kamienica Scholtzów, najstarsza murowana kamieniczka wzdłuż ulicy, obok niej znajdował się młyn.
- ul. Czerniakowska 177/179 – Rosyjsko-Włoskie Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Włóknistych
- ul. Czerniakowska 196 – Krajowa Fabryka Konserw
- ul. Czerniakowska 199 – zakłady Citroena
- ul. Czerniakowska 200 – kamienica Pracowników Banku Polskiego, nie istnieje jedynie skrzydło od strony ulicy Czerniakowskiej.
- ul. Czerniakowska 202/204 – kamienice "Kooperatywy Banku Handlowego"
- ul. Czerniakowska 208 – kamienica secesyjna, z około 1910 roku
- ul. Czerniakowska 219 – Towarzystwo Przytułków Noclegowych i Domów Zarobkowych
Ciekawostki
- Przed II wojną światową na wschodniej stronie ulicy Czerniakowskiej, na południe od Bartyckiej, znajdowały się tzw. Szmuklerze, natomiast po północnej stronie ulicy tzw. Podrapeć.
- Według jednej z miejskich legend na skrzyżowaniu Czerniakowskiej z Gagarina straszył "Rambo", czyli bezdomny uzbrojony w nóż, polujący na dzieci. Nikt go jednak nigdy nie widział.[1]