Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Nie podano opisu zmian
Znacznik: sourceedit
(Informacje do sprawdzenia w linkach zewnętrznych)
 
(Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika)
Linia 5: Linia 5:
 
* '''Flaga Rzeczypospolitej Polskiej (Flaga Polski)''' – według ustawy z dnia 31 stycznia [[1980]] r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych jest nią prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej i proporcji 8:5, umieszczony na maszcie. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy, za flagę Polski uważany jest wariant z godłem Polski, umieszczonym pośrodku białego pasa.
 
* '''Flaga Rzeczypospolitej Polskiej (Flaga Polski)''' – według ustawy z dnia 31 stycznia [[1980]] r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych jest nią prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej i proporcji 8:5, umieszczony na maszcie. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy, za flagę Polski uważany jest wariant z godłem Polski, umieszczonym pośrodku białego pasa.
 
* '''Godło Rzeczypospolitej Polskiej''' - Godło Polski jest określone w art. 28. ust. 1 Konstytucji z [[1997]]: Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu. Jego aktualny, ustawowy wygląd (wg załącznika nr 1 ustawy o godle) to: biały, jednogłowy orzeł w złotej koronie, ze złotymi szponami i dziobem, zwrócony w prawo na tle czerwonej, lekko zwężającej się ku dołowi tarczy herbowej. Barwy bieli i czerwieni są barwami Rzeczypospolitej Polskiej, określonymi ustawowo (wg załącznika nr 2 ustawy o godle).
 
* '''Godło Rzeczypospolitej Polskiej''' - Godło Polski jest określone w art. 28. ust. 1 Konstytucji z [[1997]]: Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu. Jego aktualny, ustawowy wygląd (wg załącznika nr 1 ustawy o godle) to: biały, jednogłowy orzeł w złotej koronie, ze złotymi szponami i dziobem, zwrócony w prawo na tle czerwonej, lekko zwężającej się ku dołowi tarczy herbowej. Barwy bieli i czerwieni są barwami Rzeczypospolitej Polskiej, określonymi ustawowo (wg załącznika nr 2 ustawy o godle).
*'''Hymn Rzeczypospolitej Polskiej''' - ''[[w:pl:Mazurek Dąbrowskiego|Mazurek Dąbrowskiego]]''
+
*'''Hymn Rzeczypospolitej Polskiej''' - ''[[wikipedia:pl:Mazurek Dąbrowskiego|Mazurek Dąbrowskiego]]''
*'''Język urzędowy''' - '''[[w:pl:język polski|język polski]]''', który należy wraz z językiem czeskim, słowackim, pomorskim (kaszubskim), dolnołużyckim, górnołużyckim oraz wymarłym połabskim do grupy języków zachodniosłowiańskich, stanowiących część rodziny języków indoeuropejskich. Ocenia się, że język polski jest językiem ojczystym około 44 milionów ludzi na świecie (w literaturze naukowej można spotkać szacunki od 40 do 48 milionów), mieszkańców Polski oraz Polaków zamieszkałych za granicą (Polonia).
+
*'''Język urzędowy''' - '''[[wikipedia:pl:język polski|język polski]]''', który należy wraz z językiem czeskim, słowackim, pomorskim (kaszubskim), dolnołużyckim, górnołużyckim oraz wymarłym połabskim do grupy języków zachodniosłowiańskich, stanowiących część rodziny języków indoeuropejskich. Ocenia się, że język polski jest językiem ojczystym około 44 milionów ludzi na świecie (w literaturze naukowej można spotkać szacunki od 40 do 48 milionów), mieszkańców Polski oraz Polaków zamieszkałych za granicą (Polonia).
 
*'''Powierzchnia Polski''' - powierzchnia administracyjna Polski do [[2005]] roku wynosiła 312 685 km². W wyniku najnowszych pomiarów dokonanych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii powierzchnia ta uległa zmianie i obecnie wynosi 312 679 km².
 
*'''Powierzchnia Polski''' - powierzchnia administracyjna Polski do [[2005]] roku wynosiła 312 685 km². W wyniku najnowszych pomiarów dokonanych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii powierzchnia ta uległa zmianie i obecnie wynosi 312 679 km².
* '''Jednostka monetarna''' - [[w:pl:Złoty|1 złoty = 100 groszy]]
+
* '''Jednostka monetarna''' - [[wikipedia:pl:Złoty|1 złoty = 100 groszy]]
 
==Rys historyczny==
 
==Rys historyczny==
 
Za umowną datę założenia państwa polskiego jest często przyjmowany rok [[966]], kiedy władca Mieszko I przyjął chrześcijaństwo. Polska stała się królestwem w roku [[1025]], a w [[1569]] zawiązano unię z Litwą. Przez większą cześć swojej historii, Rzeczpospolita Polska była państwem wieloetnicznym i wielowyznaniowym.
 
Za umowną datę założenia państwa polskiego jest często przyjmowany rok [[966]], kiedy władca Mieszko I przyjął chrześcijaństwo. Polska stała się królestwem w roku [[1025]], a w [[1569]] zawiązano unię z Litwą. Przez większą cześć swojej historii, Rzeczpospolita Polska była państwem wieloetnicznym i wielowyznaniowym.
Linia 14: Linia 14:
 
Państwo przetrwało do roku [[1795]], kiedy terytorium zostało podzielone pomiędzy trzech zaborców: Królestwo Prus, Imperium Rosyjskie i Austrię (tzw. rozbiory Polski). Polska odzyskała niepodległość w [[1918]] po [[Warszawa w okresie I wojny światowej|pierwszej wojnie światowej]]. Podczas [[Warszawa w okresie II wojny światowej|II wojny światowej]] kraj był okupowany przez hitlerowskie Niemcy i Związek Radziecki. W walkach zginęło ponad 6 milionów obywateli Polski. Po wojnie Polska stała się republiką socjalistyczną pod silnym wpływem ZSRR. W [[1989]] nastąpiła zmiana ustroju politycznego na demokrację parlamentarną i gospodarczego na kapitalizm.
 
Państwo przetrwało do roku [[1795]], kiedy terytorium zostało podzielone pomiędzy trzech zaborców: Królestwo Prus, Imperium Rosyjskie i Austrię (tzw. rozbiory Polski). Polska odzyskała niepodległość w [[1918]] po [[Warszawa w okresie I wojny światowej|pierwszej wojnie światowej]]. Podczas [[Warszawa w okresie II wojny światowej|II wojny światowej]] kraj był okupowany przez hitlerowskie Niemcy i Związek Radziecki. W walkach zginęło ponad 6 milionów obywateli Polski. Po wojnie Polska stała się republiką socjalistyczną pod silnym wpływem ZSRR. W [[1989]] nastąpiła zmiana ustroju politycznego na demokrację parlamentarną i gospodarczego na kapitalizm.
   
Po rozpadzie dotychczasowych sojuszy (rozwiązanie [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]] i [[w:pl:Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej|Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej]]), od [[1991]] roku Polska jest członkiem [[w:pl: Rada Europy|Rady Europy]], od [[1996]] - OECD (w [[1998]] objęła przewodnictwo w tej organizacji). Polska weszła na drogę integracji z państwami Europy Zachodniej oraz budowy opartych na nowych relacjach stosunków z sąsiadami. 1 maja [[2004]] roku Polska przystąpiła do Unii Europejskiej.
+
Po rozpadzie dotychczasowych sojuszy (rozwiązanie [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]] i [[w:pl:Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej|Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej]]), od [[1991]] roku Polska jest członkiem [[wikipedia:pl:Rada Europy|Rady Europy]], od [[1996]] - OECD (w [[1998]] objęła przewodnictwo w tej organizacji). Polska weszła na drogę integracji z państwami Europy Zachodniej oraz budowy opartych na nowych relacjach stosunków z sąsiadami. 1 maja [[2004]] roku Polska przystąpiła do Unii Europejskiej.
 
==Ustrój polityczny==
 
==Ustrój polityczny==
 
Podstawy prawne ustroju RP są zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 IV [[1997]], zatwierdzonej w referendum 25 V [[1997]] i obowiązującej od 17 X [[1997]].
 
Podstawy prawne ustroju RP są zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 IV [[1997]], zatwierdzonej w referendum 25 V [[1997]] i obowiązującej od 17 X [[1997]].
Linia 51: Linia 51:
   
 
Początki literatury w języku polskim datują się na XVI wiek: renesansowi twórcy porzucili łacinę i zaczęli pisać po polsku. Wiersze, fraszki i treny Jana Kochanowskiego stawiają go w gronie wybitnych sylwetek europejskiego renesansu. W okresie baroku i klasycyzmu literatura była spoiwem wielonarodowej Polski. Do światowej klasyki zalicza się napisaną w XVIII w. po francusku powieść Jana Potockiego "Rękopis znaleziony w Saragossie". Zrealizowany na jej podstawie film Jerzego Hasa był ulubionym dziełem Louisa Bunuela i stał się kultowy w wielu uniwersyteckich kampusach. W XIX w., po utracie państwowości, powstała wielka literatura romantyczna. Poeci Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Zygmunt Krasiński stali się duchowymi przywódcami narodu bez państwa, przepowiadając jego odrodzenie. Piewcą tradycji historycznej był Henryk Sienkiewicz, laureat Nagrody Nobla za powieść "Quo vadis" w [[1905]] r. Wiele najlepszych dzieł literackich pierwszej połowy XX wieku powstało jako efekt dialogu wielu kultur i wynik awangardowych eksperymentów. Specyficznym zjawiskiem stała się tradycja "Kresów" - wschodnich rejonów Polski z ośrodkami w Wilnie i Lwowie. Na Kresach rozwijała się m.in. tradycja żydowska: dawne wschodnie rubieże Polski to miejsce narodzin chasydyzmu, mistycznego odłamu judaizmu. Kresy były kulturowym fenomenem, tyglem kilkunastu narodowości, miejscem narodzin wielonarodowej i wielokulturowej sztuki. Tam narodziły się dzieła Brunona Schulza, Bolesława Leśmiana, Jerzego Czechowicza. Natomiast, na południu Polski, w Zakopanem tworzył swe awangardowe dzieła Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy). Po II wojnie światowej część twórców literatury znalazła się na obczyźnie i skupiła się min. wokół paryskiej "Kultury" prowadzonej przez Jerzego Giedroycia. Na emigracji tworzyli m.in. Witold Gombrowicz, Gustaw Herling Grudziński, Czesław Miłosz, Sławomir Mrożek. Do wybitnych poetów drugiej połowy XX wieku zalicza się Zbigniewa Herberta, Tadeusza Różewicza, Czesława Miłosza (Nobel w 1980 r.), Wisławę Szymborską (Nobel w 1996 r.). Najwybitniejsi pisarze i dramaturdzy tego okresu to Witold Gombrowicz, Stanisław Mrożek, Stanisław Lem (opowiadania fantastyczne). Na wiele języków są tłumaczone reportaże Hanny Krall (wojenne losy polskich Żydów) oraz książki Ryszarda Kapuścińskiego.
 
Początki literatury w języku polskim datują się na XVI wiek: renesansowi twórcy porzucili łacinę i zaczęli pisać po polsku. Wiersze, fraszki i treny Jana Kochanowskiego stawiają go w gronie wybitnych sylwetek europejskiego renesansu. W okresie baroku i klasycyzmu literatura była spoiwem wielonarodowej Polski. Do światowej klasyki zalicza się napisaną w XVIII w. po francusku powieść Jana Potockiego "Rękopis znaleziony w Saragossie". Zrealizowany na jej podstawie film Jerzego Hasa był ulubionym dziełem Louisa Bunuela i stał się kultowy w wielu uniwersyteckich kampusach. W XIX w., po utracie państwowości, powstała wielka literatura romantyczna. Poeci Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Zygmunt Krasiński stali się duchowymi przywódcami narodu bez państwa, przepowiadając jego odrodzenie. Piewcą tradycji historycznej był Henryk Sienkiewicz, laureat Nagrody Nobla za powieść "Quo vadis" w [[1905]] r. Wiele najlepszych dzieł literackich pierwszej połowy XX wieku powstało jako efekt dialogu wielu kultur i wynik awangardowych eksperymentów. Specyficznym zjawiskiem stała się tradycja "Kresów" - wschodnich rejonów Polski z ośrodkami w Wilnie i Lwowie. Na Kresach rozwijała się m.in. tradycja żydowska: dawne wschodnie rubieże Polski to miejsce narodzin chasydyzmu, mistycznego odłamu judaizmu. Kresy były kulturowym fenomenem, tyglem kilkunastu narodowości, miejscem narodzin wielonarodowej i wielokulturowej sztuki. Tam narodziły się dzieła Brunona Schulza, Bolesława Leśmiana, Jerzego Czechowicza. Natomiast, na południu Polski, w Zakopanem tworzył swe awangardowe dzieła Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy). Po II wojnie światowej część twórców literatury znalazła się na obczyźnie i skupiła się min. wokół paryskiej "Kultury" prowadzonej przez Jerzego Giedroycia. Na emigracji tworzyli m.in. Witold Gombrowicz, Gustaw Herling Grudziński, Czesław Miłosz, Sławomir Mrożek. Do wybitnych poetów drugiej połowy XX wieku zalicza się Zbigniewa Herberta, Tadeusza Różewicza, Czesława Miłosza (Nobel w 1980 r.), Wisławę Szymborską (Nobel w 1996 r.). Najwybitniejsi pisarze i dramaturdzy tego okresu to Witold Gombrowicz, Stanisław Mrożek, Stanisław Lem (opowiadania fantastyczne). Na wiele języków są tłumaczone reportaże Hanny Krall (wojenne losy polskich Żydów) oraz książki Ryszarda Kapuścińskiego.
==Władze Rzeczypospolitej Polskiej==
 
<center>'''[[wikipedia:pl:Andrzej Duda|Andrzej Duda]]'''
 
 
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
 
 
'''[[w:pl:Beata Szydło|Beata Szydło]]'''
 
 
Prezes Rady Ministrów
 
 
'''[[w:pl:Marek Kuchciński|Marek Kuchciński]]'''
 
 
Marszałek Sejmu RP
 
 
'''[[w:pl:Stanisław Karczewski|Stanisław Karczewski]]'''
 
 
Marszałek Senatu RP
 
 
Zobacz też:
 
[https://www.premier.gov.pl/ludzie.html Skład rady ministrów]
 
</center>
 
 
==Podział mandatów w Sejmie RP i Senacie RP==
 
Sejm RP (460 mandatów):
 
*Partia rządząca
 
** Prawo i Sprawiedliwość – 234 mandaty
 
*Opozycja
 
** Platforma Obywatelska – 138 mandaty
 
** Kukiz’15 – 40 mandaty
 
** Nowoczesna Ryszarda Petru – 29 mandatów
 
** Polskie Stronnictwo Ludowe – 16 mandatów
 
** Mniejszość Niemiecka – 1 mandat
 
** niezrzeszeni – 3 mandaty
 
Senat RP (100 mandatów):
 
* Prawo i Sprawiedliwość - 61 mandatów
 
* Platforma Obywatelska - 33 mandaty
 
* Polskie Stronnictwo Ludowe - 1 mandat
 
* niezrzeszeni – 4 mandaty
 
   
 
==Linki zewnętrzne==
 
==Linki zewnętrzne==

Aktualna wersja na dzień 08:28, 14 mar 2018

Warsaw6vb

Warszawa - stolica kraju

Plac zamkowy zamek krolewski

Zamek Krolewski przy Placu Zamkowym

Polska (wł. Rzeczpospolita Polska) – państwo położone w Europie Środkowej nad Morzem Bałtyckim. Graniczy z Niemcami (na zachodzie), Czechami, Słowacją (na południu), Ukrainą, Białorusią, Litwą (na wschodzie) i Rosją (obwodem kaliningradzkim, na północy), a poprzez granicę morską (granicę wyłącznej strefy ekonomicznej) z Danią oraz Szwecją. Stolicą kraju jest Warszawa.

Synteza wiadomości o Polsce[]

  • Flaga Rzeczypospolitej Polskiej (Flaga Polski) – według ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych jest nią prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej i proporcji 8:5, umieszczony na maszcie. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy, za flagę Polski uważany jest wariant z godłem Polski, umieszczonym pośrodku białego pasa.
  • Godło Rzeczypospolitej Polskiej - Godło Polski jest określone w art. 28. ust. 1 Konstytucji z 1997: Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu. Jego aktualny, ustawowy wygląd (wg załącznika nr 1 ustawy o godle) to: biały, jednogłowy orzeł w złotej koronie, ze złotymi szponami i dziobem, zwrócony w prawo na tle czerwonej, lekko zwężającej się ku dołowi tarczy herbowej. Barwy bieli i czerwieni są barwami Rzeczypospolitej Polskiej, określonymi ustawowo (wg załącznika nr 2 ustawy o godle).
  • Hymn Rzeczypospolitej Polskiej - Mazurek Dąbrowskiego
  • Język urzędowy - język polski, który należy wraz z językiem czeskim, słowackim, pomorskim (kaszubskim), dolnołużyckim, górnołużyckim oraz wymarłym połabskim do grupy języków zachodniosłowiańskich, stanowiących część rodziny języków indoeuropejskich. Ocenia się, że język polski jest językiem ojczystym około 44 milionów ludzi na świecie (w literaturze naukowej można spotkać szacunki od 40 do 48 milionów), mieszkańców Polski oraz Polaków zamieszkałych za granicą (Polonia).
  • Powierzchnia Polski - powierzchnia administracyjna Polski do 2005 roku wynosiła 312 685 km². W wyniku najnowszych pomiarów dokonanych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii powierzchnia ta uległa zmianie i obecnie wynosi 312 679 km².
  • Jednostka monetarna - 1 złoty = 100 groszy

Rys historyczny[]

Za umowną datę założenia państwa polskiego jest często przyjmowany rok 966, kiedy władca Mieszko I przyjął chrześcijaństwo. Polska stała się królestwem w roku 1025, a w 1569 zawiązano unię z Litwą. Przez większą cześć swojej historii, Rzeczpospolita Polska była państwem wieloetnicznym i wielowyznaniowym.

Państwo przetrwało do roku 1795, kiedy terytorium zostało podzielone pomiędzy trzech zaborców: Królestwo Prus, Imperium Rosyjskie i Austrię (tzw. rozbiory Polski). Polska odzyskała niepodległość w 1918 po pierwszej wojnie światowej. Podczas II wojny światowej kraj był okupowany przez hitlerowskie Niemcy i Związek Radziecki. W walkach zginęło ponad 6 milionów obywateli Polski. Po wojnie Polska stała się republiką socjalistyczną pod silnym wpływem ZSRR. W 1989 nastąpiła zmiana ustroju politycznego na demokrację parlamentarną i gospodarczego na kapitalizm.

Po rozpadzie dotychczasowych sojuszy (rozwiązanie Układu Warszawskiego i Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), od 1991 roku Polska jest członkiem Rady Europy, od 1996 - OECD (w 1998 objęła przewodnictwo w tej organizacji). Polska weszła na drogę integracji z państwami Europy Zachodniej oraz budowy opartych na nowych relacjach stosunków z sąsiadami. 1 maja 2004 roku Polska przystąpiła do Unii Europejskiej.

Ustrój polityczny[]

Podstawy prawne ustroju RP są zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 IV 1997, zatwierdzonej w referendum 25 V 1997 i obowiązującej od 17 X 1997. Konstytucyjne zasady ustroju odzwierciedlają wartości i tradycje typowe dla państw naszego kręgu kultury prawnej, np. zasady: suwerenności narodu, suwerenności i niepodległości państwa, demokracji państwa prawnego, pluralizmu politycznego i wolności działania partii politycznych, podziału władz, przyrodzonej godności człowieka wyznaczającej system praw i wolności jednostki.

Ustrój polityczny opiera się na trójpodziale władzy:

  • władza ustawodawcza - stanowi ją dwuizbowy parlament (Sejm – 460 posłów, Senat – 100 senatorów) wybierany w bezpośrednich, powszechnych, równych i tajnych wyborach parlamentarnych na 4-letnią kadencję od dnia pierwszego posiedzenia.
  • władza wykonawcza - organami władzy wykonawczej w Polsce są: Prezydent RP oraz Premier z Radą Ministrów. Prezydent jest wybierany w powszechnych wyborach prezydenckich na 5-letnią kadencję (wygrywa ten kandydat, który otrzyma bezwzględną większość głosów). Może on sprawować tę funkcję maksymalnie przez dwie kadencje.
  • władza sądownicza - organami wymiaru sprawiedliwości w Polsce są: Sąd Najwyższy, sądy powszechne (rejonowe, okręgowe i apelacyjne) oraz sądy szczególne (sądy wojskowe i administracyjne – wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny). Wespół z Trybunałem Stanu i Trybunałem Konstytucyjnym tworzą niezawisłą władzę sądowniczą.

Samorząd terytorialny[]

Samorząd terytorialny w Polsce jest trójszczeblowy. Kolejne szczeble to najniższy i podstawowy - gmina, następnie lokalny - powiat oraz regionalny województwo. Każdy z tych szczebli zasadniczego podziału kraju jest unormowany oddzielną ustawą i podlega odrębnej charakterystyce.

  • gmina - podstawowa jednostka samorządu terytorialnego. Przez gminę należy rozumieć prawnie zorganizowany związek osób nazwany w ustawie jako "wspólnota samorządowa" oraz odpowiednie terytorium, obszar kraju. Jednostka samorządu terytorialnego, którą jest gmina posiada osobowość prawną, a o jej ustroju stanowi statut. Jest on odbiorcom norm prawnych, sytuujących ją jako samodzielny podmiot prawa w strukturze organizacyjnej państwa. Do zakresu zadań gminy należy realizowanie spraw publicznych na jej terytorium o wymiarze lokalnym, które zostały ustawowo ustanowione jako zakres jej działania. Realizuje ona również takie zadania, które nie zostały zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla innych organów władz publicznych.
  • powiat - lokalna wspólnota samorządowa, którą tworzą jej mieszkańcy oraz odpowiednie terytorium. Powiat, tak jak gmina, ma wymiar społeczny. Kwalifikacja mieszkańców jako wspólnoty następuje z mocy prawa. Przynależność do wspólnoty nie jest zatem uzależniona ani od rozstrzygnięcia organów powiatu, ani od woli mieszkańców. Z uwagi na to, że powiat jest podmiotem o charakterze terytorialnym, drugim jego elementem jest obszar. W tym zakresie powiaty stały się w zasadzie odpowiednikami dawnych rejonów administracyjnych, należących do systemu organów administracji rządowej. Ustawa o samorządzie powiatowym ustanawia dwie kategorie powiatów. Pierwszy rodzaj to powiaty, które swym obszarem obejmuje całe terytoria graniczących z sobą gmin (powiat ziemski), drugi rodzaj to powiaty obejmujące cały obszar miasta (miasto na prawach powiatu). Przy tworzeniu, łączeniu, podziale, znoszeniu powiatów i ustalaniu ich granic należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze, zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych. Ta jednostka samorządu posiada podobnie jak gmina osobowość prawną, a jej samodzielność podlega ochronie sadowej. O ustroju powiatu stanowi jego statut.
  • województwo - Województwo oznacza jednostkę samorządu terytorialnego, którą tworzy regionalna wspólnota samorządowa. Jest ona największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju ustanowioną w celu wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej.Województwo, tak jak gmina i powiat, ma wymiar społeczny. Kwalifikacja mieszkańców województwa jako wspólnoty następuje z mocy prawa. Przynależność do wspólnoty nie jest zatem uzależniona ani od rozstrzygnięcia organów województwa, ani od woli mieszkańców. Z uwagi na to, że województwo jest podmiotem o charakterze terytorialnym, drugim jego elementem jest obszar. Posiada ono osobowość prawną, a jego samodzielność podlega ochronie sadowej. O ustroju powiatu stanowi jego statut.

Demografia[]

W Polsce mieszka ok. 38 500 000 obywateli, co stawia nasz kraj na 34. miejscu pod względem ludności państwa w porównaniu do innych nacji. Obszarami o najwyższym przyroście naturalnym pozostają Małopolska, województwa północne i wschodnie (wyjątkiem jest tutaj województwo podlaskie), a najniższy i ujemny przyrost naturalny odnotowuje się w województwach zachodnich (z wyjątkiem Wielkopolski i Pomorza Zachodniego gdzie przyrost jest dodatni) i centralnych, w szczególności w łódzkim. Polacy posługują się językiem polskim zaliczanym do rodziny języków słowiańskich. Dla pewnej części Polaków językiem ojczystym jest blisko z nim spokrewniony język kaszubski. Język polski jest językiem urzędowym Rzeczypospolitej, jakkolwiek prawo gwarantuje mniejszościom narodowym używanie ich własnych języków, zwłaszcza na obszarach, gdzie występują ich większe skupiska. Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia dla całej populacji: 76 lat, w tym: mężczyźni 72 lata, kobiety 80 lat. W Narodowym Spisie Powszechnym z 2011 r. ponad 97% ankietowanych zadeklarowało narodowość polską, 2,26% (871,5 tys. osób) zadeklarowało przynależność do dwóch narodowości - polskiej i niepolskiej, natomiast 1,55% ludności (596 tys. osób) zadeklarowało wyłącznie niepolską narodowość. Najbardziej liczne mniejszości narodowe i etniczne stanowią Ślązacy (846,7 tys.) Kaszubi (232,5 tys.), Niemcy (147,8 tys.), Ukraińcy (51,0 tys.), Białorusini (46,8 tys.), Romowie (17 tys.), Rosjanie (13 tys.), Amerykanie (11,8 tys.), Łemkowie (10,5 tys.) i Anglicy (10,5 tys.).

Największą wspólnotę religijną stanowi Kościół katolicki, do którego należy 86,9% mieszkańców kraju. W obrządku rzymskokatolickim ochrzczonych jest 33,4 miliona obywateli RP, co stanowi 86,7% populacji. Kościół Greckokatolicki liczy 55 tys. wiernych, Kościół Ormiański 5 tys., a Kościół Neounicki 147 osób. Z tradycji katolickiej wywodzi się starokatolicyzm, do którego należy 45 tys. wiernych (Kościół Starokatolicki Mariawitów – 23,4 tys. wiernych, Kościół Polskokatolicki – 20,4 tys. wiernych, Kościół Katolicki Mariawitów – 2 tys. wiernych). Wspólnoty tradycji prawosławnej liczą ponad pół miliona wiernych (Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny – 504,2 tys., Wschodni Kościół Staroobrzędowców w RP – 1006 osób). Żydzi stanowili niegdyś 10% ludności Polski, a w miastach 30%, dziś w Polsce pozostało ich w Związku Gmin niewiele ponad tysiąc. Do protestantyzmu i tradycji protestanckiej przyznaje się prawie 150 tysięcy wiernych: Kościół Ewangelicko-Augsburski – 80 tys., Kościół Zielonoświątkowy – 22,4 tys., Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – 5,8 tys., Kościół Chrześcijan Baptystów – 4,9 tys., Kościół Ewangelicko-Metodystyczny – 4,4 tys., Kościół Ewangelicko-Reformowany – 3,5 tys oraz wiele innych wpisanych do rejestru związków wyznaniowych z ponad 12 000 wiernych. Ponadto w Polsce mieszkają Karaimi (115), Muzułmanie (ok. 5 000), buddyści (ok. 13 000), hinduiści (ok. 2 000), a także Badacze Pisma Świętego z 129,3 tys. Świadkami Jehowy.

Gospodarka[]

Polska gospodarka jest gospodarką mieszaną. W dużym stopniu przeszła transformację z centralnie kierowanej (socjalistycznej) w gospodarkę rynkową (kapitalistyczną) po 1989 roku. Prywatyzacja małych i średnich przedsiębiorstw państwowych i nowe liberalne prawo do zakładania firm ruszyło budowę prywatnego sektora biznesowego, który jest głównym motorem gospodarczym w Polsce. Restrukturyzacja i prywatyzacja poszczególnych sektorów gospodarki odbywa się w wolnym tempie, mimo tego, zagraniczne inwestycje w energię i stal pomagają im wybrnąć z kłopotów. Obecne reformy systemu opieki zdrowotnej, edukacji i systemu płacowego oraz administracji państwowej stawiają większą, niż do tej pory presję fiskalną. Priorytetem polskiego rządu jest utrzymanie niskiego deficytu oraz inflacji. Dalsze postępy w finansach publicznych zależą w dużej mierze od prywatyzacji pozostałego sektora państwowego, redukcji zatrudnienia oraz zbadaniu sprawy dotyczącej podatku rolników, którzy płacą mniejsze podatki od tych, którzy mają równie wysokie dochody.

Środowisko[]

W granicach Polski stwierdzono dotychczas występowanie blisko 3000 rodzimych i trwale zadomowionych taksonów w randze gatunku i podgatunku roślin okrytonasiennych (Magnoliophyta)[38]. Poza tym, występuje na jej obszarze 67 gatunków paprotników (Pteridophyta), 910 gatunków mszaków (Bryophyta), 2000 gatunków zielenic (Chlorophyta), 25 gatunków ramienic i 39 gatunków krasnorostów (Rhodophyta).

Fauna Polski należy do prowincji europejsko-zachodniosyberyjskiej, wchodzącej w skład Paleartyki. Należy ona do średnio zróżnicowanych pod względem gatunkowym i reprezentowana jest przez ok. 33 tys. gatunków zwierząt (są szacunki, które mówią, iż po dokładnej analizie będzie to liczba znacznie wyższa, dochodząca do 47 tys.). Znaczna część spośród tych gatunków występuje (lub występowała – jak żubr) nie tylko w Polsce, ale też innych obszarach Europy.

W Polsce prowadzi się aktywne działania mające na celu ochronę przyrody. Chociaż pewne działania w zakresie ochrony przyrody można spotkać już w średniowieczu i wiekach późniejszych, to przemyślane i planowe działania oparte na naukowych podstawach podjęto na szerszą skalę dopiero w 2. połowie XX wieku. W 2004 rozpoczęto wprowadzanie w Polsce europejskiej formy ochrony przyrody – obszarów Natura 2000, na których chroni się te elementy przyrody, które są zagrożone w skali Europy. Docelowo takie obszary obejmą prawdopodobnie ok. 15-20% powierzchni kraju.

Kultura[]

Styl życia i mentalność Polaków kształtowały się przez ponad tysiąc lat. Narodowa kultura rodziła się pod wpływem zarówno tradycji świata łacińskiego, jak i bizantyjskiego - w wyniku dialogu zamieszkujących Polskę narodowości. Polacy chętnie widzieli u siebie innych twórców i interesowali się osiągnięciami innych narodów. W XIX i XX wieku aktywność kulturalna zastępowała zaś wielu Polakom działalność polityczną i gospodarczą. Zapewne dlatego polska twórczość jest tak zróżnicowana i pełna niuansów. Dialog i przenikanie się kultur widać w polskiej tradycji przez wieki. Obyczaje, zachowania, stroje kształtowały wpływy zachodnie i wschodniej. Tradycyjne stroje polskiej szlachty w XVI i XVII w. (kontusze, żupany, pasy słuckie) powstały także pod wpływem bogatego wzornictwa sztuki wschodniej, w tym islamskiej. Efektem wielu wpływów jest polska kuchnia i tradycja biesiadna. Polskie miasta to całe spektrum europejskich stylów. Wschodnie granice państwa polskiego wyznaczały zarazem zasięg zachodnioeuropejskich wpływów architektonicznych. Historia nie obchodziła się zbyt życzliwie z zabytkami architektury na ziemiach Polski. Zachowało się jednak wiele wiekowych zabytków: zamków, kościołów i pałaców, czasem unikalnych w skali regionu czy całej Europy, czasem będących efektem wyjątkowo żmudnej restauracji (Zamek na Wawelu w Krakowie), lub wręcz odbudowy z powojennej ruiny (np. Stare Miasto i Zamek Królewski w Warszawie, Starówka w Gdańsku i Wrocławiu). Kazimierz nad Wisłą to przykład dobrze zachowanego średniowiecznego miasteczka, Kraków zaś jest jednym z najlepiej zachowanych gotycko - renesansowych zespołów miejskich w Europie. Interesujące jest polskie budownictwo sakralne. Ciekawe są również budynki powstałe w dobie socrealizmu. W ostatnich latach powstało wiele dzieł architektury współczesnej.

Pod wpływem światowych trendów kształtowały się także sztuki plastyczne w Polsce. Wielka szkoła malarstwa historycznego to dzieła Jana Matejki, którego monumentalne obrazy nawiązywały do wielkich wydarzeń w polskiej historii. Rzecznikiem realizmu w polskiej sztuce stał się Stanisław Witkiewicz, a jego głównym przedstawicielem Józef Chełmoński. Okres "Młodej Polski" to narodziny nowoczesnej sztuki polskiej, śmiało korzystającej z eksperymentów formalnych. Do najwybitniejszych twórców należą symbolista Jacek Malczewski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, a także reprezentanci szkoły impresjonistów. XX wiek wydał wielu mistrzów awangardy. Z kubizmu wyrosła sztuka Tadeusza Makowskiego, z konstruktywizmu - Władysław Strzemiński i Henryk Stażewski. Współcześnie cenieni twórcy to Roman Opałka, Leon Tarasewicz, Jerzy Nowosielski, a spośród najmłodszych Mirosław Bałka i Katarzyna Kozyra. Znaczące są prace polskich rzeźbiarzy (Xawery Dunikowski, Katarzyna Kobro, Alina Szapocznikow, prace Magdaleny Abakanowicz). Od okresu międzywojennego silna pozycję ma w świecie polska fotografia artystyczna i dokumentalna. W latach powojennych zasłynęła polska szkoła plakatu, odnosząc od lat 60. sukcesy zagraniczne (Henryk Tomaszewski, Waldemar Świerzy).

Początki literatury w języku polskim datują się na XVI wiek: renesansowi twórcy porzucili łacinę i zaczęli pisać po polsku. Wiersze, fraszki i treny Jana Kochanowskiego stawiają go w gronie wybitnych sylwetek europejskiego renesansu. W okresie baroku i klasycyzmu literatura była spoiwem wielonarodowej Polski. Do światowej klasyki zalicza się napisaną w XVIII w. po francusku powieść Jana Potockiego "Rękopis znaleziony w Saragossie". Zrealizowany na jej podstawie film Jerzego Hasa był ulubionym dziełem Louisa Bunuela i stał się kultowy w wielu uniwersyteckich kampusach. W XIX w., po utracie państwowości, powstała wielka literatura romantyczna. Poeci Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Zygmunt Krasiński stali się duchowymi przywódcami narodu bez państwa, przepowiadając jego odrodzenie. Piewcą tradycji historycznej był Henryk Sienkiewicz, laureat Nagrody Nobla za powieść "Quo vadis" w 1905 r. Wiele najlepszych dzieł literackich pierwszej połowy XX wieku powstało jako efekt dialogu wielu kultur i wynik awangardowych eksperymentów. Specyficznym zjawiskiem stała się tradycja "Kresów" - wschodnich rejonów Polski z ośrodkami w Wilnie i Lwowie. Na Kresach rozwijała się m.in. tradycja żydowska: dawne wschodnie rubieże Polski to miejsce narodzin chasydyzmu, mistycznego odłamu judaizmu. Kresy były kulturowym fenomenem, tyglem kilkunastu narodowości, miejscem narodzin wielonarodowej i wielokulturowej sztuki. Tam narodziły się dzieła Brunona Schulza, Bolesława Leśmiana, Jerzego Czechowicza. Natomiast, na południu Polski, w Zakopanem tworzył swe awangardowe dzieła Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy). Po II wojnie światowej część twórców literatury znalazła się na obczyźnie i skupiła się min. wokół paryskiej "Kultury" prowadzonej przez Jerzego Giedroycia. Na emigracji tworzyli m.in. Witold Gombrowicz, Gustaw Herling Grudziński, Czesław Miłosz, Sławomir Mrożek. Do wybitnych poetów drugiej połowy XX wieku zalicza się Zbigniewa Herberta, Tadeusza Różewicza, Czesława Miłosza (Nobel w 1980 r.), Wisławę Szymborską (Nobel w 1996 r.). Najwybitniejsi pisarze i dramaturdzy tego okresu to Witold Gombrowicz, Stanisław Mrożek, Stanisław Lem (opowiadania fantastyczne). Na wiele języków są tłumaczone reportaże Hanny Krall (wojenne losy polskich Żydów) oraz książki Ryszarda Kapuścińskiego.

Linki zewnętrzne[]

Urzędy centralne[]

Inne[]