Teatr Polski

nr w rej.

680

Teatr Polski (Czesław Przybylski, tablica) — Tablica upamiętniająca Czesława Przybylskiego

Karasia (nr 2, tablica) — Tablica upamiętniająca Maurycego Spokornego

Teatr Polski – teatr znajdujący się w Śródmieściu, przy ulicy Kazimierza Karasia 2. Dyrektorem teatru jest Marek Szyjko.

Inicjatywa założenia nowego teatru dramatycznego wyszła od Arnolda Szyfmana oraz hrabiego Tomasza Potockiego, którzy zatrudnili Czesława Przybylskiego do wykonania projektu gmachu oraz w 1911 roku zakupili plac pod budowę przy wytyczonej w tym samym roku ulicy bez nazwy. Pierwsze prace rozpoczęto w lutym 1912 roku, a kamień węgielny poświęcono 10 kwietnia 1912 roku. Budowa została ukończona w 1913 roku, a budynek uzyskał wygląd wczesnomodernistyczny z ornamentyką fasady utrzymaną w duchu baroku i klasycyzmu. Dekoracje rzeźbiarskie wykonał Zygmunt Otto, dekoracje malarskie Edward Trojanowski, a projekt sceny obrotowej przygotował Rudolf Dworski.

Teatr otwarto 29 stycznia 1913 roku, zaś pierwszym odegranym przedstawieniem był Irydion Zygmunta Krasińskiego. Teatr był teatrem prywatnym Arnolda Szyfmana, w pierwszych latach publiczność nazywała Teatr Polski warszawską Comedie-Francaise. Analogie pomiędzy tymi scenami dawało się zauważyć jeszcze wiele lat później, analogicznie do francuskiego "domu Moliera" Teatr Polski okrzyknięto swego czasu "domem Fredry". Od 1 października 1933 roku teatr był przedsiębiorstwem państwowym pod nazwą Towarzystwo Krzewienia Kultury Teatralnej, którego dyrektorem był Arnold Szyfman. W 1939 roku dużą popularnością cieszyło się przedstawienie Genewa George’a Bernarda Shawa, w której aktor Józef Węgrzyn parodiował Adolfa Hitlera, a w skład teatralnej trupy wchodzili także Maria Przybyłko-Potocka, Irena Solska, Juliusz Osterwa, Stefan Jaracz, Kazimierz Junosza-Stępowski, Maria Dulęba, Jerzy Leszczyński, Nina Andrycz, Elżbieta Barszczewska czy Aleksander Zelwerowicz.

Podczas niemieckiej okupacji znajdował się tutaj Theater der Stadt Warschau, dostępny jedynie dla Niemców, a później znajdował się tutaj bojkotowany Teatr Miasta Warszawy dla Polaków. Budynek nie został zniszczony i był jedynym dużym niezniszczonym warszawskim teatrem, stał się własnością państwa i wznowił działalność 17 stycznia 1946 roku sztuką Lilla Weneda Juliusza Słowackiego. Wewnątrz zachowała się widownia na tysiąc osób oraz autentyczna scena obrotowa z 1913 roku, pierwsza w Polsce. Jego dyrektorem nadal był Arnold Szyfman, po nim w 1949 roku dyrektorem był Stefan Martyka, od 1950 roku Bronisław Dąbrowski, a od 1955 roku ponownie Arnold Szyfman. Wówczas w zespole teatru znalazły się takie osoby jak Aleksander Żabczyński, Tadeusz Fijewski, Władysław Hańcza, Czesław Wołłejko czy Stanisław Jasiukiewicz. Leon Schiller odszedł z posady w 1957 roku, a po nim teatrowi dyrektorowali Witold Balicki, Jerzy Jasieński, Jerzy Kreczman czy Kazimierz Dejmek. Od 1999 do 2010 roku dyrektorem teatru był Jarosław Kilian, a w 2011 roku zostanie nim Andrzej Seweryn. W latach 2010-2012 budynek teatru został gruntownie wyremontowany.

Na gmachu umieszczone są tablice upamiętniające projektanta budowli: Czesława Przybylskiego (wmurowaną 29 stycznia 1938 roku), Maurycego Spokornego (wmurowaną 10 stycznia 2010 roku), oraz jednego z inicjatorów, hrabiego Tomasza Potockiego.