Osiedle prototypów

Jadzwingow(20) — Osiedle prototypów – siedmiopiętrowy blok przy ul. Jadźwingów 20

Osiedle prototypów – wybudowane w latach 60. XX wieku osiedle mieszkaniowe na Służewcu, w rejonie ulic Rzymowskiego, Orzyckiej, alei Lotników oraz Modzelewskiego.

Historia[]

Jadzwingow(18) — Kameralny budynek przy Jadźwingów 16

Tuchlinska(2 i 4) — Czteropiętrowe budynki przy Tuchlińskiej 2 i 4 (w głębi)

W latach 50. XX wieku równolegle z budową Dzielnicy Przemysłowej Służewiec, po wschodniej stronie Obrzeżnej, pomiędzy ulicami Bokserską i Jadźwingów, zbudowano socrealistyczne osiedle hoteli robotniczych dla robotników budujących zakłady przemysłowe, które później stało się zalążkiem osiedla mieszkaniowego. W związku z budową wielu nowych zakładów na terenie Służewca okazało się ono jednak niewystarczające, wobec czego zapadła decyzja o budowie nowego osiedla mieszkaniowego dla pracowników tych zakładów. Nowe bloki powstały w dwóch nowych lokalizacjach rozdzielonych ulicą Rzymowskiego.

Po stronie zachodniej kontynuowano budowę wzdłuż ulicy Obrzeżnej w obszarze ograniczonym ulicami Obrzeżną, Cybernetyki, Rzymowskiego, Gotarda, Jadźwingów i Kolady. Po stronie wschodniej wytyczono nowy obszar miejski ograniczony ulicami: Orzycką, aleją Lotników i ulicą Bełdan. Na tym obszarze powstało kilka nowych ulic których nazwy wywodzą się od przyłączonej po II wojnie światowej Krainy Wielkich Jezior Mazurskich: Bełdan, Niegocińska, Orzycka, Śniardwy, Tuchlińska, Wiartel i Wydmińska.

Budowa osiedla trwała przez lata 60. najpierw w części zachodniej oraz po stronie wschodniej przy Orzyckiej (numery 10-24), Śniardwy, Tuchlińskiej, Wiartel, Niegocińskiej i alei Lotników, a później w rejonie Bełdan i Orzyckiej (numery 4 i 4A). Nowe osiedle stało się poligonem doświadczalnym dla wprowadzanego powszechnie budownictwa z wielkiej płyty.

Prototypy[]

Beldan(5) — Dziesięciopiętrowy blok przy ul. Bełdan 5

Orzycka(20) — Pawilon usługowy przy Orzyckiej 20

W ramach osiedla zbudowano wiele różnego rodzaju bloków mieszkalnych na podstawie blisko dwudziestu różnych projektów. Stąd przyjęta nazwa osiedla "prototypów", jako że w odróżnieniu od wielu innych osiedli w Warszawie, gdzie stawiano rzędy bloków podobnego typu, na Służewcu poszczególne typy bloków mieszkalnych zbudowano w pojedynczych ilościach. Ponadto dominuje różnorodność: od niskich kameralnych trzypiętrowych budynków z małą liczbą mieszkań (Jadźwingów 16 i 18, Rzymowskiego 39, 41 i 43), przez kilka różnych wieloklatkowych budynków czteropiętrowych (np. Tuchlińska 2, 4 i 6, Śniardwy 1, 3 i 5) lub siedmiopiętrowych (np. Śniardwy 6 i 8, Orzycka 14 i 16), aż do sporej liczby projektów dziesięciopiętrowych wieżowców (np. Niegocińska 1 i 14, Bełdan 1, 3, 5, 9 i 11).

Niektóre projekty tego samego typu różniły się drobnymi szczegółami takimi jak np. lustrzane odbicie mieszkań (Tuchlińska 2 i 4 a Niegocińska 7) albo wprowadzenie lokali usługowych na parterze w miejsce lokali mieszkalnych (Rzymowskiego 45 a ). Większość z projektów nie wyszło już poza etap "prototypowy". W miarę postępów budowy osiedla budowniczowie skoncentrowali się na budynkach dziesięciopiętrowych, co widać już wyraźnie w najpóźniej zbudowanych blokach bliżej ulicy Bełdan. Zresztą tego typu bloki, jak te przy Niegocińskiej 1 i 14, Wiartel 8, Bełdan 1, 3, 5, 9 i 11, Orzyckiej 4 i 4A zostały przyjęte do dalszych realizacji i można je spotkać na innych osiedlach z wielkiej płyty w Warszawie, np. na Czerniakowskiej, pomiędzy Podchorążych, Zwierzyniecką i Bartycką, przy Bukowińskiej czy Bełskiej).

Większość budynków mieszkalnych osiedla "prototypów" była blokami zakładowymi przedsiębiorstw ze Służewca Przemysłowego zamieszkiwanymi przez ich pracowników (np. blok Zakładów Ceramiki Radiowej przy Tuchlińskiej 4, Fabryki Półprzewodników "TEWA" przy al. Lotników 17 i Orzyckiej 18, czy MZK – Rzymowskiego 39, 41 i 43 oraz Orzycka 16). Z tego powodu osiedle nazywano też "awaryjnym", bo w razie awarii w zakładzie, pracownika szybko można było wezwać do pracy.

Otoczenie[]

Niegocinska(SP271) — Szkoła Podstawowa nr 271

Projektanci osiedla prototypów zadbali również o otoczenie budynków mieszkalnych. Na terenie osiedla powstała w 1967 roku szkoła podstawowa i przedszkole, publiczna biblioteka oraz pawilony handlowo-usługowe (Orzycka 20, Rzymowskiego 32, Kolady 2, al. Lotników 15, Bełdan 2 i Jadźwingów 14). Pomiędzy blokami zachowano przestrzeń z zielenią (m.in. alejka "parkowa" z fontanną pomiędzy blokami Tuchlińskiej i Śniardwy, czy park w pobliżu szkoły podstawowej nr 271 pomiędzy ul. Śniardwy i ul. Bełdan), na podwórkach były place zabaw, a w sąsiedztwie bloków miejsca parkingowe (odchodzące od Orzyckiej i alei Lotników ulice były praktycznie parkingami).

Inne osiedla w okolicy[]

Z początkiem lat 70. XX wieku w bezpośredniej okolicy osiedla "prototypów" rozpoczęto budowę kolejnych osiedli mieszkaniowych Służewca. Na południe od Rzymowskiego w rejonie ulic Bartłomieja i Bokserskiej oraz na północ od alei Lotników w sąsiedztwie przedłużonej od Domaniewskiej ulicy Modzelewskiego. W odróżnieniu od osiedla "prototypów" budownictwo na tych osiedlach było już bardziej jednorodne i dominują podobne budynki stawiane obok siebie, czego przykładem mogą być być wyglądające podobnie, bardzo długie bloki po obu stronach ulicy Modzelewskiego.

Czasy współczesne[]

Po 1989 roku nastąpił upadek lub likwidacja praktycznie wszystkich zakładów przemysłowych Służewca Przemysłowego. Mimo że w ich miejscu powstała dzielnica "białych kołnierzyków" i Galeria Mokotów, bezrobocie wśród mieszkańców Służewca jest statystycznie wyższe niż w innych dzielnicach ^[1]. Bloki zakładowe stały się budynkami komunalnymi lub zostały przekształcone we wspólnoty mieszkańców, od zasobności których zależy ich obecny stan. I tak obok bloków, które zostały ocieplone i dostały nowe elewacje stoją te, które nie zmienił się przez około 40 lat.

Fontanna w alejce parkowej od lat jest nieczynna, ostatnie huśtawki i zabawki poznikały z placów zabaw. Niegdyś przestronne parkingi stały się za ciasne, przez co zaczęto parkować samochody na podwórkach i alejkach. Zjawisko to wzmagane jest przez pracowników okolicznych biurowców, którzy w dni robocze permanentnie zapełniają wszystkie miejsca i chodniki w okolicy. Plusem jest natomiast zachowanie oryginalnego układu przestrzennego. Jedyne nowe bloki powstały na pustych miejscach przy Orzyckiej 25 (jeszcze w latach 80.), Orzyckiej 8 (na początku lat 90.) i Orzyckiej 6 oraz Wydmińskiej 4 (już w XXI wieku).

Obrzezna 11 — Poprawiona przez mieszkańców tablica adresowa MSI

Dwa z budynków zostały rozbudowane – Rzymowskiego 47 uzyskało dodatkowe cztery piętra, a Niegocińska 5 jedno. W trakcie ich dobudowy nowi inwestorzy gruntownie wyremontowali oba te budynki. Nie nastąpiło zapełnianie wszystkich wolnych miejsc "plombami", jak to się dzieje w innych częściach miasta, stąd nadal osiedle "prototypów" posiada tereny zielone i swobodną przestrzeń.

Po wprowadzeniu MSI osiedle "prototypów" błędnie zostało przypisane do rejonu Służewa. Nie zmienia to faktu, że mieszkańcy dalej są przywiązani do Służewca czemu dają wyraz uzupełniając niektóre nowe tablice adresowe o brakujące litery.

Lista budynków[]

Budynki trzypiętrowe
1. Typ 3.1 – Rzymowskiego 39, 41 i 43; Jadźwingów 16 i 18
2. Typ 3.2 – Kolady 1
Budynki czteropiętrowe
1. Typ 4.1 – Tuchlińska 2 i 4; Niegocińska 7
2. Typ 4.2 – Tuchlińska 6
3. Typ 4.3 – Wiartel 3; Orzycka 24
4. Typ 4.4 – Al. Lotników 17 i 19
5. Typ 4.5 – Niegocińska 5
6. Typ 4.6 – Śniardwy 1, 3 i 5
7. Typ 4.7 – Orzycka 12
8. Typ 4.8 – Kolady 4
Budynki siedmiopiętrowe
1. Typ 7.1 – Orzycka 14 i 16; Jadźwingów 20
2. Typ 7.2 – Śniardwy 6 i 8
3. Typ 7.3 – Rzymowskiego 47
Budynki dziewięciopiętrowe
1. Typ 9.1 – Rzymowskiego 49; Obrzeżna 24
Budynki dziesięciopiętrowe
1. Typ 10.1 – Orzycka 18; Rzymowskiego 45
2. Typ 10.2 – Śniardwy 2 i 4
3. Typ 10.3 – Wiartel 8; Niegocińska 1 i 14
4. Typ 10.4 – Orzycka 10
5. Typ 10.5 – Orzycka 4 i 4A
6. Typ 10.6 – Bełdan 1, 5 i 11
7. Typ 10.7 – Al. Lotników 13; Bełdan 3 i 9
8. Typ 10.8 – Orzycka 1 i Rzymowskiego 20