Willa Arpada Chowańczaka

Morskie Oko (nr 5) — Willa Arpada Chowańczaka (2015)

Morskie Oko (nr 5, przebud) — Willa Arpada Chowańczaka (przebudowa – 09.2014)

Morskie Oko (nr 5, przebudowa 3) — Willa Arpada Chowańczaka (przebudowa – 07.2014)

Morskie Oko (nr 5, przebudowa 2) — Willa Arpada Chowańczaka (przebudowa – 01.2014)

Willa Arpada Chowańczaka – willa położona przy ulicy Morskie Oko 5 (dawniej Puławska 61) na Górnym Mokotowie. Zachowaniem zaniedbanej willi interesuje się rodzina Chowańczaków zamieszkała w Buenos Aires w Argentynie.

Budynek, który powstał w 1928 roku dla warszawskiego "króla futer" Arpada Chowańczaka. Podczas powstania warszawskiego miejsce to zostało zdobyte 6 sierpnia przez 3. Pluton I Pułku Szwoleżerów pod dowództwem por. Aleksandra Tyszkiewicza "Górala", a potem, bohatersko bronione, dzięki czemu gmach nigdy nie został zdobyty, pomimo jednego zabitego i wielu ciężko rannych. Willa stanowiła także punkt konspiracji przed powstaniem, ówczesny właściciel Jan Daniel Chowańczak z własnych środków skupował dla powstańców broń. Jego zasługą jest także ukrywanie w swojej willi swoich pracowników, wielu żydowskiego pochodzenia.

Z willą związana jest też nieszczęśliwie zakończona historia powstańcza - pewnej nocy młoda kobieta, Hanka, która znalazła w willi schronienie, została zastrzelona w ogrodzie podczas zbierania róż. Zbierała je dla powstańca, w którym się zakochała.

Współcześnie willa znajduje się w rękach prywatnych i jest zaniedbana. Stołeczny konserwator zabytków w 2005 roku wszczął postępowanie o wpisaniu willi na listę obiektów zabytkowych w celu uniemożliwienia właścicielowi terenu rozbiórki budowli. Decyzji jednak nie podjęto. 10 lipca zaskarżono decyzję Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o niewpisaniu budynku na listę zabytków i ponownie rozpoczęto postępowanie. Tym razem zostało ono zaskarżone przez właściciela posesji. 30 stycznia 2009 zawieszono postępowanie, a 24 marca 2009 Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzję o wszczęciu postępowania o wpisaniu na listę zabytków, podjętą w 2008 roku.^[1] Także Wojewódzki Konserwator Zabytków chce wpisać willę na listę zabytków, jednak właściciel terenu, Henryk Folek, odwołał się od tej decyzji. Planuje ją wyburzyć i w jej miejscu wybudować budynek mieszkalny.^[2]

15 kwietnia 2009, podczas pożaru, zniszczeniu uległ dach oraz poddasze willi.^[3] Po pożarze miasto przekazało sprawę do prokuratury, podejrzewając popełnienie przestępstwa poprzez podpalenie zabytkowego budynku. Po raz kolejny budynek podpalono 29 września 2010 roku, jednak tym razem uszkodzenia budowli były niewielkie^[4]. Willa nadal niszczała, jednak w 2011 roku pojawiła się nadzieja na nowego inwestora, który być może będzie chciał odrestaurować budynek^[5]. Ostatecznie w styczniu 2012 roku dotychczasowy właściciel wystawił willę na sprzedaż^[6], którą w listopadzie nabyła spółka Andrzeja Piliszka – ma on zamiar zrewaloryzować willę, odtworzyć dawny wystrój wraz z dachem i stolarką. Rodzina nowego właściciela zamieszka w odremontowanej willi, zaś na sąsiednich działkach mają powstać nowe budynki^[7] – prace rozpoczęły się w 2013 roku według projektu Mikołaja Gierycha dla firmy AP Projekty i mają zakończyć się pod koniec 2014 roku.