Ulica Mokotowska

Ten artykuł dotyczy ulicy. Zobacz też: Zespół przystankowy Mokotowska.

nr w rej.

312

Ulica Mokotowska – ulica położona w Śródmieściu Południowym w dzielnicy Śródmieście, która biegnie od al. Armii Ludowej do pl. Trzech Krzyży.

Historia[]

Ulica Piękna na wysokości ulicy Mokotowskiej — Ulica Mokotowska, róg ul. Pięknej

Ulica była pierwotnie drogą wiodącą przez tereny Ujazdowa w kierunku wsi Mąkotów i Raków oraz dalej do Grójca, wymieniano ją w dokumentach już w XIV wieku, wzdłuż niej planowane było założenie jurydyki Ujazdowska. W XVIII wieku została włączona w zakres założenia Osi Stanisławowskiej, wobec czego około 1770 roku została uregulowana i obsadzona drzewami na odcinku od Polnej do Pięknej. Uzyskany w ten sposób układ był niekiedy nazywany "Małym Paryżem". Wtedy też uzyskała nazwę Mokotowska, ponieważ biegła w kierunku Mokotowa. Zabudowa znajdowała się głównie w rejonie Rozdroża Złotych Krzyża, znajdowały się tu dwa pałacyki (w tym jeden należący do Franciszka Ryksa), trzy kamienice i 15 domów drewnianych.

Około 1820 roku ulica została wybrukowana (na odcinku Hoża – Piękna), zaczęły przy niej powstawać kolejne domy murowane oraz fabryka kart do gry Baumana. Południowy odcinek nadal otoczony był polami i ogrodami, zaczęło zmieniać się to dopiero w połowie XIX wieku, w szczególności po 1882 roku. Ulica Mokotowska stała się wtedy popularnym miejscem zamieszkania warszawskiej arystokracji i burżuazji, dla której wybudowano wiele bogato zdobionych kamienic eklektycznych i secesyjnych, a potem modernistycznych – jedną z nich był ówczesny niebotyk, kamienica nr 12, wówczas jeden z najwyższych budynków w mieście. W 1914 roku na rogu z ul. Piękną doszło do jednego z pierwszych w Warszawie wypadków śmiertelnych z udziałem samochodu, zginęła w nim pisarka Władysława Nidecka.

W 1915 roku ulica została na nowo wybrukowana, uzyskując nawierzchnię z kostki granitowej, a choć w okresie międzywojennym powstało tylko kilka nowych domów oraz poprzeczna ul. Jaworzyńska, to ulica była jedną z ruchliwszych arterii w okolicy (kursowały nią autobusy linii A i G). W planach było jej przedłużenie przez Pole Mokotowskie do projektowanej ul. Batorego. Podczas II wojny światowej niezniszczona pozostała duża część zabudowy – podczas powstania warszawskiego w kamienicach nr 12 i nr 55 działały szpitale powstańcze, a w kamienicy nr 28 stacja poczty polowej. Walki prowadzili tutaj powstańcy z batalionu "Ruczaj".

Po wojnie większość kamienic wyremontowano, a wyrwy w zabudowie uzupełniono nowymi budynkami, nie licząc zbiegu ul. Mokotowskiej z ul. Piękną, gdzie urządzono skwer. Od 1946 roku kursowała tędy linia autobusowa "P", a od 1949 roku kolejne linie autobusowe: 117 (1949-1972), 117-bis (1962-1964), 117-kreślone (1956-1963), 118 (1953-1955), 120-kreślone (1950-1956), 168 (1972-1974), 317 (1960-1961 i 1964-1969) oraz 604 (1963-1970). W 1965 roku założenie urbanistyczne ulicy Mokotowskiej zostało wpisane do rejestru zabytków, mając na celu zachowanie szeregu kamienic reprezentujących różne style w architekturze – neorenesans, historyzm, secesję, styl klasycyzujący oraz modernizm. Współcześnie przy ulicy pojawiło się kilka nowych biurowców, zaś w 2010 roku ulica została gruntownie wyremontowana.

Przebieg i otoczenie[]

Mokotowska (kontrapas rowerowy) — Kontrapas rowerowy od al. Armii Ludowej

Ulica rozpoczyna swój bieg od al. Armii Ludowej w pobliżu ronda Jazdy Polskiej, po czym kieruje się na północ, krzyżując się kolejno z ulicami Jaworzyńską, Marszałkowską, Nowowiejską, al. Wyzwolenia (te trzy współtworzą plac Zbawiciela), Koszykową, Chopina, Kruczą, Piękną oraz Wilczą, by zakończyć się na na pl. Trzech Krzyży, u zbiegu z ul. Hożą i Alejami Ujazdowskimi. Ulica na odcinkach Hoża – Piękna oraz Nowowiejska – al. Armii Ludowej jest jednokierunkowa w kierunku południowym. Na odcinku od al. Armii Ludowej do pl. Zbawiciela biegnie kontrapas rowerowy.

Mokotowska 25 (1) — Pałacyk Cukrowników (nr 25)

Mokotowska (kamienica nr 57, gimnazjum Żmichowskiej) — Kamienica R. Mroczkowskiego (nr 57)

Wzdłuż ul. Mokotowskiej znajdują się następujące obiekty:

ul. Mokotowska 1 – Zebra Tower
ul. Mokotowska 3 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 4/6 – Gmach d. Wyższej Szkoły Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda
ul. Mokotowska 5 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 7 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 8 – Kamienica pod Niedźwiedziem
ul. Mokotowska 12 – Kamienica Antoniego Jasieńczyk-Jabłońskiego, siedziba kościoła metodystów oraz Wyższego Seminarium Teologicznego
ul. Mokotowska 13 – Teatr Współczesny
ul. Mokotowska 14 – kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 16/20 – Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego i LXVII Liceum Ogólnokształcące im. Jana Nowaka Jeziorańskiego
ul. Mokotowska 19 – Biurowiec Renaissance
ul. Mokotowska 21 – Kamienica Pawłowiczów
ul. Mokotowska 23 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 24 – Kamienica Bonieckich-Barańskich
ul. Mokotowska 25 – Pałacyk Zarządu Spółek Cukrowni Lubelskich z Instytutem Adama Mickiewicza
ul. Mokotowska 26 – Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 7
ul. Mokotowska 27 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 31 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 33 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 39 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 40 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 41 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 43 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 45 – Kamienica Wielkiego Łowczego
Skwer Batalionu AK Ruczaj
ul. Mokotowska 46a – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 48 – Kamienica Kraszewskiego, w której mieszkali Józef Ignacy Kraszewski oraz Tytus Chałubiński
ul. Mokotowska 49 – d. Biurowiec Metalexportu (Mokotowska Square)
ul. Mokotowska 49a – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 50 – Kamienica Dietzów, mieszkał w niej Józef Piłsudski
ul. Mokotowska 51/53 – Kamienica Spółdzielni "Dom przy Mokotowskiej 51/53
ul. Mokotowska 52 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 56 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 57 – Kamienica Rodryga Mroczkowskiego
ul. Mokotowska 58 – Kamienica Józefa Monkiewicza
ul. Mokotowska 61 – Kamienica Wiktora Bychowskiego, w latach 1919-1939 mieściło się tutaj Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Narcyzy Żmichowskiej
ul. Mokotowska 63 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 65 – Kamienica Eliasza Elbingera
ul. Mokotowska 71 – Kamienica przedwojenna
ul. Mokotowska 73 – Kamienica Puścikowskich

Na budynkach przy ul. Mokotowskiej znajduje się także szereg tablic pamiątkowych, upamiętniających pracowników szkoły im. Wawelberga (nr 6a), siedzibę regionu Mazowsze NSZZ Solidarność (nr 16/20), Andrzeja Zakrzewskiego i Bronisława Geremka (nr 25), Józefa Kraszewskiego i Tytusa Chałubińskiego (nr 48), Józefa Piłsudskiego (nr 50), Karola Adamieckiego (nr 51/53) oraz gimnazjum im. Narcyzy Żmichowskiej (nr 61).

Spośród nieistniejących obiektów należy wymienić znajdującą się dawniej na rogu ul. Polnej fabrykę wyrobów żelaznych Gostyńskiego (nr 1), której relikty w przebudowanym kształcie dotrwały aż do lat 70. XX wieku.