Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Michał Poniatowski

Bp prymas Michał Jerzy Poniatowski

Arcybiskup książę Michał Jerzy Poniatowski Prymas Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego (ur. 12 października 1736, zm. 12 sierpnia 1794) - ostatni prymas I Rzeczypospolitej (od 1784), biskup płocki od 1773, sekretarz wielki koronny od 1768, od 1776 przewodniczący Komisji Edukacji Narodowej.

Michał Poniatowski uczył się w warszawskim kolegium ks. teatynów. W 1760 przyjął święcenia kapłańskie, dwa lata później został koadiutorem kustodii gnieźnieńskiej. Po elekcji brata Stanisława Augusta został członkiem królewskiej rady gabinetowej. Od 1773 biskup płocki, w roku 1784 mianowany arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem. Od 1776 przewodniczący Komisji Edukacji Narodowej. Jako najbliższy współpracownik Stanisława Augusta opowiadał się za orientacją prorosyjską uważając ją za jedyną alternatywę wobec aneksjonistycznej polityki Prus. Na Sejmie Czteroletnim kierowane przez niego stronnictwo królewskie poniosło klęskę, a on sam wyjechał za granicę, skąd powrócił w 1791. Podczas wojny polsko-rosyjskiej 1792 roku, na słynnym posiedzeniu ministrów 23 lipca wypowiedział się za przerwaniem walki i przystąpieniem króla do Targowicy. Podczas powstania kościuszkowskiego, zmarł w czasie oblężenia Warszawy. Ciało Michała Poniatowskiego spoczęło na cmentarzu Powązkowskim.

Dominuje jednak mylne przekonane, że po wykryciu jego zdrady na rzecz króla pruskiego Fryderyka Wilhelma, popełnił samobójstwo zażywając truciznę, według jednej z wersji dostarczoną mu przez samego króla. Pogłoska ta, pochodząca od jakobinów warszawskich, którzy ukuli ją, by uderzyć w swoich głównych wrogów – prymasa, króla Stanisława Augusta i księcia Józefa Poniatowskiego, utrwaliła się tak bardzo w świadomości historycznej polskiego społeczeństwa, że wykorzenienie jej nigdy prawdopodobnie nie będzie możliwe. Jedną z form tej plotki był popularny dwuwiersz obiegający Warszawę w pierwszych miesiącach po śmierci prymasa: Książę prymas zwąchał linę / Wolał proszek niż drabinę.

Był twórcą rezydencji w Jabłonnie, wznoszonej od 1774 roku i ostatnim prymasem rezydującym w Pałacu Prymasowskiego przy ul. Senatorskiej, który bogato wyposażył. Z inicjatywy prymasa wybudowano pod koniec XVIII wieku Dworek Grochowski.

Advertisement