Tablica na kamienicy przy Rakowieckiej 57
Fragment ekspozycji poświęcony Krystynie Krahelskiej w Muzeum Powstania Warszawskiego
Krystyna Krahelska pseudonim "Danuta" (ur. 24 marca 1914 w rodzinnym majątku w Mazurkach, ob. Białoruś; zm. 2 sierpnia 1944 w Warszawie) – harcerka, uczestniczka powstania warszawskiego.
Od 1928 członkini ZHP, w latach 1929-1932 prowadziła gromadę zuchów. W 1931 uczestniczyła w składzie delegacji polskiej w Zlocie Skautów Słowiańskich w Pradze. Od października 1932 studiowała geografię, a następnie etnografię na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie była uczennicą Cezarii Baudouin de Courtenay Ehrenkreutz Jędrzejewiczowej. Kilkakrotnie wykonywała pieśni regionalne przed mikrofonami Polskiego Radia w Wilnie i Warszawie. W maju 1939 zdała egzamin dyplomowy.
W latach 1936-1937 pozowała Ludwice Nitschowej, autorce pomnika Syrenki (choć twarz Syreny nie jest dokładnym odzwierciedleniem jej oblicza). Podczas okupacji przebywała w Warszawie, a następnie w Puławach.
W powstaniu warszawskim była sanitariuszką 1108. plutonu (d-ca ppor. "Wron" Karol Wróblewski) w 3. szwadronie 1. dywizjonu "Jeleń" 7. p.uł. Lubelskich AK pod pseudonimem "Danuta". Została ranna 1 sierpnia na Mokotowie podczas ratowania na Polu Mokotowskim rannego w czasie ataku na Dom Prasy (przy Marszałkowskiej 3/5) kolegi. W wyniku zadanych ran zmarła 2 sierpnia.
Została pochowana przed kamienicą przy ul. Polnej 46, z której wyruszyła do Powstania. W kwietniu 1945 roku[1] jej prochy przeniesiono na starym cmentarz służewskim przy ul. Anyżkowej na Ursynowie[2]. Pośmiertnie została odznaczona Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Twórczość[]
Wiersze i piosenki pisała od 1928. Najbardziej znaną swoją piosenkę "Hej, chłopcy, bagnet na broń" napisała w styczniu 1943 dla żołnierzy "Baszty". Stała się ona najpopularniejszą piosenką żołnierską Polski Walczącej i powstania warszawskiego. Tekst opublikowano po raz pierwszy na łamach konspiracyjnego pisma "Bądź Gotów" (20.XI.1943 nr 21), a następnie przedrukowano kilkakrotnie w prasie powstańczej oraz w dwóch konspiracyjnych antologiach Pieśni Podziemne (1944) i Śpiewnik B.Ch (październik 1944), a także w wielu antologiach powojennych.
W czasie okupacji znane były i śpiewane także jej dwie wcześniejsze (napisane w latach 1941-1942) piosenki "Kołysanka" (inny tytuł "Kołysanka o zakopanej broni") i "Kujawiak" (inne tytuły "Kujawiak konspiracyjny", "Kujawiak partyzancki") oraz wiersze: "Polska", "Modlitwa" i "Wiersz o Tobruku". Po wojnie wydano dwa zbiory jej wierszy i piosenek: "Smutna rzeka" i "Wiersze".
Jej imieniem nazwano wiele drużyn harcerskich w całym kraju, a w Warszawie także Szkołę Podstawową nr 212, Gimnazjum nr 96 oraz rondo na Ursynowie. Na budynku przy ulicy ul. Rakowieckiej 57 znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona poetce. Krystyna Krahelska była kuzynką męża Haliny Krahelskiej, działaczki społecznej upamiętnionej nazwą ulicy na Targówku (por. ulica Krahelskiej) i symbolicznym grobem na nowym cmentarzu służewskim przy ul. Wałbrzyskiej.
Przypisy
- ↑ 100 lat temu urodziła się Krystyna Krahelska. To jej twarz ma warszawska Syrenka, dziennik Polska, 24 marca 2014 r. Dostęp 7 maja 2015 r.
- ↑ Krystyna Krahelska, Miejsca pamięci, Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy. Dostęp 7 maja 2015 r.