Sielce – osiedle oraz obszar Miejskiego Systemu Informacji, położony na Dolnym Mokotowie, ograniczony od zachodu skarpą wiślaną, od południa ul. Idzikowskiego, od wschodu al. Witosa i ul. Czerniakowską, a od północy Nowosielecką, Podchorążych, Gagarina oraz Spacerową.
Etymologia nazwy Sielce według Kwiryny Handke jest przejrzysta, nazwa ta oznacza "miejsce zasiedlone"[1].
Historia[]
Sielce widziane z Siekierek
Istnienie osady Sielce (albo Siedlce) poświadczone jest już w 1412 roku, kiedy to książę Janusz I Starszy przekazał okoliczne dobra dziekanowi kapituły kolegiackiej św. Jana – była to niewielka osada, w 1528 roku jej areał wynosił 5 łanów, co wskazuje, że najprawdopodobniej stanowiła ona całość z pobliskim Czerniakowem. Znajdował się tu folwark i wójtostwo, w osadzie mieszkał także sukiennik. W 1775 roku folwark dzierżawił król Stanisław August Poniatowski, który założył tutaj zespół pałacowo-ogrodowy. Własnością kościoła osada pozostała do końca XVIII wieku, następnie została skonfiskowana przez rząd pruski. W latach 20. XIX wieku Sielce należały do wielkiego księcia Konstantego, który w 1820 roku poślubił Joannę Grudzińską (wkrótce otrzymała ona tytuł księżnej łowickiej). Po ich śmierci dobra te, na mocy testamentu, przeszły w ręce króla polskiego i cara rosyjskiego Mikołaja I. Sielce należały do gminy Mokotów i parafii Wilanów. W 1864 roku Sielce, które składały się także z takich części jak Jadzin, Stoczek, Przylipie i Marcelin, zostały uwłaszczone, w 1870 roku mieszkało tutaj 316 osób. Znajdował się tu również zakład jedwabniczy Bogucin[2].
.JPG){kind=link}
Kamienica przy ul. Gagarina 32a, przykład przedwojennej zabudowy Sielc
.JPG){kind=link}
Bloki przy ul. Gagarina 8 i 6, przykład socrealistycznej zabudowy Sielc
.JPG){kind=link}
Gmach Instytutu Leków przy ul. Chełmskiej 30/34, przykład socrealistycznej zabudowy Sielc
W II połowie XIX wieku duża część Sielc była przeznaczona pod tereny koszarowe, jednak pałac oraz park Sielecki były popularnym miejscem podmiejskich wypraw warszawiaków. Od 1891 roku docierała tu kolej wilanowska. Sielce weszły w granice Warszawy w 1916 roku, osada wówczas była już w stadium przekształcania się z osady wiejskiej w przedmiejską, wykształciły się ulice, a nazwy wielu spośród nich należało zmienić. W okresie międzywojennym postępowała urbanizacja (powstała m.in. Kolonia Grottgera) oraz uprzemysławianie tego terenu, w 1922 roku dociągnięto linię tramwajową, większości zamierzeń planistycznych, takich jak przecinająca w poprzek osiedla ulica Kaszubska czy plac Księżnej Łowickiej nie udało się zrealizować. Dzielnica wykształciła też charakterystyczny dla siebie folklor – miejscowi nazywali Sielce "Dołem", posiadali własny kodeks honorowy oraz zasady. Wiele z nich zapamiętano dzięki piosenkom i balladom Stanisława Grzesiuka. Druga wojna światowa przyniosła okolicy wiele zniszczeń, szczególnie podczas powstania warszawskiego, gdyż toczyły się tutaj zacięte walki. Dzielnica została obsadzona w sierpniu, a Niemcy wyparli stąd powstańców 15 września 1944 roku.
Zaraz po wojnie na Sielcach, przy ul. Chełmskiej, założono Wytwórnię Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, rozpoczęto także planowanie w tym miejscu idealnych, socrealistycznych osiedli. Pierwsze plany z 1949 roku zakładały stworzenie niewielkiego osiedla na około 12 tysięcy mieszkańców z szeregową zabudową oraz kilkoma kilkunastopiętrowymi wieżowcami mieszkalnymi, przemysł natomiast miano zlokalizować we wschodniej części osiedla. Możliwie dużo miało być miejsc zacienionych, przestrzeni parkowych oraz ciągów pieszych. Ciekawostką jest fakt, że od północy osiedle miała zamykać całkowicie nowa arteria, która przecięłaby południową część Łazienek Królewskich, łącząc tym samym Rakowiecką przez Spacerową i Podchorążych z Czerniakowską – jej roboczą nazwą była Wielka Rakowiecka.[3]
Ostatecznie jednak projekt uległ znacznym przemianom, wobec czego w 1952 roku rozpoczęto realizację osiedla Sielce przeznaczonego dla około 6 do 10 tysięcy mieszkańców, zlokalizowanego między ulicami Nowoparkową, Czerniakowską, Chełmską i Belwederską. Wolną przestrzeń między zachowanymi budynkami zaczęto wypełniać socrealistycznym (miejscami stylizowanym na styl XVIII-wiecznego baroku) budownictwem mieszkalnym oraz budynkami użyteczności publicznej.[4] Projekt przygotowali Jerzy Baumiller, Barbara Grzesło oraz Zofia Fafiusowa, prace na pierwszych dwóch osiedlach ukończono do 1957 roku, a trzecie wybudowano w latach 60. XX wieku najbliżej ul. Czerniakowskiej (na terenie dawnej Wójtówki) według już znacznie innego projektu, przygotowanego przez Jana Zdanowicza i Jerzego Baumillera[5]. W podobnym okresie powstały także osiedla Dolna-Belwederska, Dolna-Piaseczyńska i Dolna-Sobieskiego. W 1973 roku zlikwidowano linię tramwajową (przywróconą w 1957 roku), ale w 1974 roku otwarto Wisłostradę, która wchłonęła ul. Czerniakowską. Do dzisiaj osiedle uległo już niewielkim przekształceniom, niektóre wolne miejsca zostały jedynie zabudowane współczesnymi apartamentowcami oraz biurowcami.
Mimo licznych zmian urbanistycznych do dzisiaj na Sielcach przetrwało wiele dawnej zabudowy, w szczególności wille w rejonie ul. Sułkowickiej i ul. Nabielaka, a także kamienic oraz budowli powojennych. Za ciekawe realizacje powojenne należy uznać także gmach Ambasady Rosji czy Uniwersus.
Najważniejsze obiekty[]
.JPG){kind=link}
Park Arkadia
- Centrum Handlowe Panorama
- Kolonia Grottgera
- Pałac Sielecki
- Park Arkadia
- Park Promenada
- Park Sielecki
- Szpital Czerniakowski
- Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych
- Zespół klasztorny nazaretanek z kościołem św. Józefa Oblubieńca
Przypisy[]
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy, str. 187, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 1998
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom X, str. 524-525
- ↑ Julian Podoski: Wzorowa dzielnica – Sielce /w:/ Stolica, str. 5, nr 13/1949
- ↑ Jarosław Zieliński: Realizm socjalistyczny w Warszawie, str. 350-354, Fundacja Hereditas, Warszawa 2009
- ↑ Janusz Chrościcki, Andrzej Rottermund, Atlas architektury Warszawy, str. 195, Arkady, Warszawa 1977
Linki zewnętrzne[]
| Obszary Mokotowa wg Miejskiego Systemu Informacji |
|
Górny Mokotów: Ksawerów • Służew • Służewiec • Stary Mokotów • Wierzbno • Wyględów |