Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Ujednoznacznienie
Ten artykuł dotyczy pałacu Brühla na Młocinach. Zobacz też: inny pałac Brühla w Warszawie.
Zabytek
nr w rej.
646
Warsaw Mlociny pallace

Front pałacu

Pałac Henryka Brühla na Młocinach – zespół pałacowo-parkowy położony obecnie przy ulicy Muzealnej 1 na Młocinach, w dzielnicy Bielany. Został wpisany do rejestru zabytków 1 lipca 1965 roku, gdzie figuruje pod numerem 646/1 – park i 646/2 – pałac.

Historia[]

Mlociny widok

Zygmunt Vogel, Widok Młocin, 1803

Pałacyk, wzniesiony w latach 1752-1758 dla ówczesnego ministra króla Augusta II, Henryka Brühla, zaprojektował w duchu powściągliwego późnego baroku Jan Fryderyk Knöbel. Był on częścią założenia przestrzennego znanego pod nazwą zwierzyńca królewskiego. Położony na wysokiej skarpie wiślanej. i połączony z terenem zwierzyńca lipową aleją, której pozostałością jest ul. Muzealna, pałacyk był miejscem wypoczynku po zakończonym polowaniu. Do pałacu należał też spory park, ukształtowany w 1781 roku przez Jana Chrystiana Szucha. Później pałac przejął syn pierwszego właściciela, Alojzy Brühl. Pierwszą dużą przebudowę pałac przeszedł w 1786 roku za sprawą architekta Szymona Bogumiła Zuga, który nadał mu charakter klasycystyczny: przesunął między innymi wejście główne do budynku na oś środkową elewacji frontowej, a następnie wbudował pomiędzy ryzalitami dorycki portyk kolumnowy. Jednocześnie pojawiły się różne pawilony parkowe.

Po roku 1790 posiadłość stała się własnością Michała Starzeńskiego, a od 1820 należała do rodziny de Pothsów. Ci przeprowadzili następną przebudowę pałacu w 1898 roku, obie elewacje otrzymały wówczas charakter eklektyczny z przewagą elementów renesansowych i klasycystycznych. W 1907 roku pałac przeszedł w ręce miasta. Planowano uporządkować park według projektu Stanisława Rutkowskiego ale nigdy tego nie zrealizowano. Później, w XX wieku, w pałacu mieścił się nocny lokal rozrywkowy. W tym czasie jego właściciel Stefan Grodzicki wydzielił z terenu pałacowego znaczny obszar i sprzedał.

W czasie II wojny światowej pałacyk został uszkodzony, a następnie zdewastowany. Zaraz po wojnie, w latach 1947-1949 przeprowadzono prace zabezpieczające budynek, nie przeprowadzono jednak gruntownej renowacji tego pałacowo-parkowego założenia. Pałac przekazano w ręce najpierw Muzeum Etnograficznego, potem planowano tam Dom Zasłużonego Artysty. W końcu pałac przypadł Instytutowi Matematyki PAN, który wykorzystywał go na hotel dla doktorantów.

Współczesne kłótnie o pałac[]

Zaraz po upadku PRL-u, w 1993 roku pałac próbowała odzyskać córka Stefana Grodzickiego Barbara Róża Horodyska. Choć pierwsza próba była nieudana, ostatecznie spadkobiercom udało to się później. Od nich pałac przejął Sławomir Tomaszewski, prezes austriackiego Forum Polonii. Znajdujący się w fatalnym stanie pałac powinien zostać odremontowany, właściciel jednak uchylał się od niego argumentując, że pałac wyremontuje tylko wówczas, gdy dostanie pozwolenie na wybudowanie na terenie parku osiedla. Na to nie chciał zgodzić się konserwator zabytków. Za jedno z najbardziej prawdopodobnych rozwiązań uważano wówczas przymusowy remont na koszt właściciela.

Przyparty do muru właściciel wystawił pałac na sprzedaż za sumę około 18 mln złotych. W lutym 2008 roku po negocjacjach za ostateczną kwotę 2,9 mln euro nieruchomość zakupił warszawski adwokat, Sylwester Gardocki z kancelarii windykacyjnej[1]. Ma zamiar uregulować sprawy formalne, uzyskać warunki zabudowy przewidujące powstanie dodatkowych budynków o powierzchni kilku tysięcy metrów kwadratowych[2] i pozwolenie na budowę, a następnie sprzedać projekt z zyskiem. W maju 2010 roku rozpoczęły się prace archeologiczne będące badaniem czy zasadne jest odtworzenie tzw. drugich oficyn ujętych we wniosku o warunki zabudowe przez inwestora.[3]. W planach jest także nadbudowa pałacyku oraz dostawienie nowego budynku gospodarczego od strony bramy. Na takie działania zgadzał się stołeczny konserwator zabytków, ale działania społeczne doprowadziły do uchylenia uzgodnień konserwatora przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Należy wyrazić nadzieję, że obecny właściciel, działając podobnie jak jego poprzednik, nie doprowadzi do zniszczenia zabytku.

Substancja zabytkowa[]

Pałacyk Bruehla

Zdewastowana tylna fasada pałacu

Główna część zespołu to położony na wprost ulicy Muzealnej pałac na planie prostokąta z silnie wysuniętymi bocznymi ryzalitami. Budynek jest murowany z cegły na zaprawie wapiennej, dach jest drewniany. Od strony skarpy wiślanej znajduje się półokrągły taras. Od strony głównego wejścia znajduje się portyk wsparty na sześciu kolumnach, ponad nim ozdobiony roślinną dekoracją tympanon. Całość pałacu obiega fryz koronujący zdobiony tryglifami, na narożu ryzalitów umieszczono dwie daty: MDCCXLVII (1747, rzekoma data budowy pałacu) oraz MDCCCXCVIII (1898, data ostatniej przebudowy). Część frontowa pałacu jest częściowo odremontowana, a tył od strony Wisły jest całkowicie zdewastowany i wymaga pilnej renowacji.

Po bokach znajdują się dwie oficyny, oba murowane na zaprawie wapiennej, pokryte dachem mansardowym o konstrukcji dwusłupowej. Oba wybudowane są na planie prostokąta, jednak lewa (południowa) oficyna jest większa. Stan techniczny obu oficyn jest średni.

Muzealna

Ulica Muzealna

Wokół pałacu i oficyn znajduje się zaniedbany park, przez który biegnie droga asfaltowa łącząca frontową część pałacyku z ulicą Muzealną.

Przypisy[]

  1. Pałacyk Brühla znalazł mecenasa, zw.com.pl, 11.06.2008
  2. Akta postępowania, UD-III-WAB-AOS-7331-3-6-09/78 prowadzonego w gminie Bielany, w sprawie wydania warunków zabudowy dla pałacu Brühla
  3. Koparki przed Pałacem Brühla. "To tylko prace archeologiczne", tvnwarszawa.pl, 07.05.2010

Linki zewnętrzne[]

Advertisement