Okopy Lubomirskiego - okopy wzniesione z nakazu marszałka wielkiego koronnego Stanisława Lubomirskiego w 1770 roku.
Linia okopów zaczynała się na Czerniakowie, ciągnęła się dookoła Łazienek i Belwederu, biegnąc dalej współczesnymi ulicami Polną, Koszykową, Towarową, Okopową, a następnie dochodziły do folwarku w Faworach i Pólkowie. Wały miały długość 12,8 km i powierzchnię 1470 ha.
Do miasta ruch odbywał się tylko przez kilka rogatek:
- Czerniakowskich,
- Mokotowskich (pl. Unii Lubelskiej),
- Jerozolimskich (róg Alej Jerozolimskich i Grójeckiej),
- Wolskich (róg Chłodnej i Towarowej),
- Powązkowskich (Powązki przy Powązkowskiej),
- Marymonckich (wieś Pólków).
Okopy Lubomirskiego nie mają jednak nic wspólnego z linią umocnień o charakterze militarnym, ale sanitarnym. Zadaniem tych wałów było zapobieganie szerzącym się w tym czasie epidemiom dżumy poprzez kontrolę i filtrowanie ruchu do i z miasta.
"Szerząca się w Rzeczypospolitej morowa zaraza, miejsca nawet odległe nieubezpieczone łatwo zasięgać mogąca, każdemu powszechnym grozi nieszczęściem. Przeto troskliwością obywateli miejsca tego i chęcią brania się do jak najprędszego ratunku zagrzany z obowiązków Urzędu mego Marszałkowskiego, mając w czułości, by miasto rezydencji JKMci, Warszawa, a w nim umieszczeni obywatele ochroną swoją, ile możności, znajdowali, te najdokładniejsze wynajduję być środki, aby ku tym pewniejszemu i ubezpieczeniu i łatwiejszemu podróżnych i kupców przybywających z miejsc odległych rozeznaniu, towarów zaś i fantów wszelkich rewidowaniu i okurzaniu, a podejrzanych osób niedopuszczeniu, lub kwarantann odprawowaniu, toż miasto okopać, do czego gdy łatwiejsze, ile bez funduszu, nie wynajdują się sposoby, a czas przynaglający i trwoga samychże obywateli, chętnie do działania tej czynności skłaniających się, prędkiego wymaga uskutecznienia."
Dopiero w 1794 roku okopy te zostały wzmocnione działami zewnętrznymi i wewnętrznymi, przez co nabrały charakteru militarnego i odegrały pewną rolę w czasie Insurekcji kościuszkowskiej. Od 1825 roku jako wał celny z przesunięciem w rejonie dzisiejszego Śródmieścia z ulicy Koszykowej na Nowowiejską.
Ten artykuł potrzebuje zdjęć obrazujących go. Jeśli masz taką możliwość, zrób zdjęcie i umieść je na Warszawikii.
Ten artykuł potrzebuje archiwalnych fotografii obrazujących go. Jeśli posiadasz takie zdjęcia, umieść je na Warszawikii.