Kanał Żerański na wysokości ul. Białołęckiej
Kanał Żerański na wysokości ul. Kowalczyka
Kanał Żerański na wysokości ul. Kobiałka
Kanał Żerański (Kanał Królewski) – kanał wodny liczący 17,6 kilometra, swój bieg rozpoczynający na warszawskim Żeraniu, gdzie łączy się z Wisłą, a kończący się w Nieporęcie, u ujścia do Zalewu Zegrzyńskiego. Przebiega w przybliżeniu z północy na południe.
Kanał obecnie[]
Kanał płynie przez teren Elektrociepłowni Żerań, a następnie wzdłuż ul. Płochocińskiej. W 1951 r. na początku Kanału Żerańskiego wybudowano port oraz śluzę. Dwustronna śluza między portem a Wisłą była przez długi czas drugą na świecie co do wielkości i typu, po śluzie pod Asuanem na Nilu w Egipcie.
Głębokość kanału wynosi średnio 2,5 metra, a w najgłębszym miejscu do 3 metrów. Średnia szerokość wynosi 25 metrów, a w najszerszym miejscu kanał ma 41 metrów. Kanał jest udostępniony do żeglugi, jest popularną trasą kajakarską i wioślarską, często jest również wykorzystywany przez wędkarzy (przy kanale znajduje się siedziba koła nr 39 Polskiego Związku Wędkarskiego) - z powodu zrzutu wody technologicznej z elektrociepłowni do portu woda w kanale jest zdecydowanie cieplejsza niż w Wiśle, co wpływa na liczebność ryb. Wzdłuż Kanału Żerańskiego biegnie fragment rowerowego szlaku nad Zalew Zegrzyński.
Na terenie Warszawy nad Kanałem Żerańskim przebiegają kolejno od strony portu: Kładka Żerańska, most w ciągu ul. Modlińskiej, dwa mosty kolejowe - linii nr 833 i linii nr 9, most w ciągu ul. Marywilskiej, gazociąg, most kolejowy linii Warszawa Praga – Annopol, most w ciągu ul. Białołęckiej, gazociąg i most w ciągu ul. Kobiałka.
Historia[]
Początki Kanał Żerański bierze już w w XVII wieku, kiedy to król Zygmunt III Waza wydał polecenie, by wybudować kanał, który "ściągnie" wody z rzeki rzeki Długiej, która zagrażała wylewami królewskiemu dworowi w Nieporęcie. Ówczesna nazwa kanału brzmiała Kanał Królewski i ta była stosowana do lat 30. XX wieku.
Kolejne prace nad kanałem chciano prowadzić w I połowie XIX wieku, kiedy to wobec odcięcia terenów polskich od Bałtyku przez Prusy zadecydowano o wybudowaniu kanału łączącego Wisłę z Niemnem, który wpada do Bałtyku. Między Narwią a Niemnem przeprowadzono Kanał Augustowski, a między Bugiem a Dnieprem kanał znany jako Kanał Królewski; Kanał Żerański pozostał jednak tylko w formie planów.
Do pomysłu budowy kanału powrócono w 1910 roku, kanał miałby skrócić drogę z Bugu do Warszawy o 40 kilometrów. Budowę kanału i portu na Żeraniu rozpoczęto w maju 1919 roku, opierając ją na projekcie wstępnym. Prace wkrótce przerwano w związku z wojną polsko-bolszewicką, realizując zaledwie 10% przewidzianych planem robót, ale za to przemieszczono 435 tys. m3 gruntu, podczas gdy plan tego odcinka przewidywał tylko 275 tys. m3.
Po zakończeniu wojny prowadzono jedynie prace projektowe, zakończone zatwierdzeniem projektu w 1921 roku, jednak w związku z dużym obciążenie finansowym zawieszono dalsze prace. Kolejne prace w ramach warszawskich dróg wodnych podjęto w latach 1935-1938, wybudowano jednak tylko niewielki, długi na 2,5 kilometra kanał odwadniający rzekę Długą oraz Kanał Bródnowski.
Ten niewielki odcinek miał być według zamysłu z początku XX wieku współdzielony z Kanałem Obwodowym, który jednak ostatecznie nie powstał. Do właściwych prac przystąpiono dopiero po wojnie, w 1951 roku wybudowano na Żeraniu śluzę oraz port. Dodatkowo przy pracach zbudowano zaporę w Dębem, w wyniku czego powstał Zalew Zegrzyński - spiętrzeniem wody w zalewie uzyskano planowany poziom wody w kanale i porcie Żerańskim. Wówczas w planie zagospodarowania przestrzennego Warszawy opracowanym w latach pięćdziesiątych przewidziano ulokowanie na Żeraniu przemysłu - zwłaszcza związanego z transportem wodnym. Prace zakończono w 1953 roku.
.JPG "Kanał Żerański (śluza).JPG (1,01 MB)")
.JPG){kind=link}
.jpg){kind=link}
.JPG){kind=link}