Jakub Jasiński
Jakub Jasiński (ur. 24 lipca 1761 w Węglewie; zm. 4 listopada 1794 w Warszawie) – szlachcic, poeta, inżynier, działacz polityczny, generał w okresie insurekcji kościuszkowskiej.
Urodził się w Wielkopolsce, w 1773 roku wstąpił do Szkoły Rycerskiej, gdzie wykształcono go inżyniera wojskowego. W 1783 roku został wykładowcą i wychowawcą macierzystej uczelni, w międzyczasie zaczął pisać (tworząc między innymi utwór Chciało się Zosi jagódek...), a od 1789 roku dowodził korpusem inżynierów w Wilnie. Wiosną 1792 roku został oddelegowany do budowy Kanału Królewskiego (Dniepr – Bug), następnie w randze pułkownika uczestniczył w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 roku, w trakcie której odznaczył się podczas obrony Brześcia nad Bugiem. Został w nagrodę odznaczony Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari. Kiedy jednak król przystąpił do konfederacji targowickiej, podporządkował się nowym władzom.
Pozostał w wojsku, w 1793 wrócił do Wilna i ponownie objął dowództwo nad Korpusem Inżynierów. Choć pozostawał wierny wobec aktualnego porządku, zaczął powoli nawiązywać kontakty z patriotami i organizować ludzi do walki. Kiedy władze rosyjskie wpadły na trop spisku, ukrył się na wileńskim Antokolu, skąd w przebraniu kontaktował się z oficerami w Wilnie. Po wybuchu powstania kościuszkowskiego w jego rękach spoczęła organizacja walk na Wileńszczyźnie, a 24 kwietnia jego jednostki zaatakowały rosyjski garnizon wileński – walka zakończyła się pełnym sukcesem. Następnie poprowadził wojsko w bitwie pod Polanami, która choć nierozstrzygnięta, pozwoliła oddalić rosyjskie zagrożenie i jednocześnie pozwoliła mu, za zasługi, uzyskać 11 maja 1794 roku stopień generała lejtnanta.
Ze względu na swoje skrajnie rewolucyjne poglądy oraz niechęć niektórych środowisk wobec jego pomysłów został zdjęty z pozycji Naczelnego Wodza wojsk litewskich (zastąpił go Michał Wielhorski), a sam został dowódcą jednego z korpusów. Stoczył kilka bitew i spotkał się z Kościuszką, który wyróżnił go Złotą Obrączką oraz wyznaczył na dowódcę Dywizji Nadnarwiańskiej. Wobec zbliżania się rosyjskich wojsk Jasiński opuścił Wilno, przeprowadził kilka bitew i wycofał się 10 października na warszawską Pragę – został mianowany dowódcą obrony północnego odcinka (pozostałymi dowodzili Józef Zajączek i Władysław Jabłonowski). Dnia 20 października przystąpił do radykalnego związku jakobinów.
.JPG){kind=link}
Nagrobek Jasińskiego obok kościoła Matki Bożej Zwycięskiej
Rosjanie przystąpili do generalnego szturmu 4 listopada, szybko przerwali oni bronione szańce i zaczęli wyrzynać ludność – Jasińskiemu Zajączek polecił wycofać się, ten jednak odpowiedział mu Po co rozpaczać w tej chwili, kiedy nas tylu gotowych do walki. Hańba z bitwy uchodzić i dalej bronił się na swoich pozycjach w rejonie Zwierzyńca i Pieskowej Góry (były to wydmy na terenie dzisiejszego cmentarza żydowskiego), gdzie zginął w walce (wraz z towarzyszem Tadeuszem Korsakiem). Został pochowany na Cmentarzu Kamionkowskim.
Jako poeta reprezentował postępowy nurt w poezji oświecenia, początkowo tworzył utwory sentymentalne i żartobliwe, później skupił się na twórczości patriotycznej, zabarwionej libertynizmem. Jego najbardziej znane utwory to Chciało się Zosi jagódek..., Do Stefana Batorego i Sprzeczki.
.JPG){kind=link}
Tablica pamiątkowa na kościele MB Zwycięskiej
Jakub Jasiński został upamiętniony tablicą pamiątkową na ścianie Konkatedry Matki Bożej Zwycięskiej na Kamionku, która powstała tuż obok zlikwidowanego Cmentarza Kamionkowskiego, oraz tablicą na pl. Ratuszowym na terenie osiedla Wilno. Jego nazwisko znalazło się też na tablicy upamiętniającej Klub Jakobinów na pałacu Ministra Skarbu przy pl. Bankowym. Jego imię nosi także jedna z ulic na Pradze Północ, jeden z fortów na Golędzinowie (popularnie znany jako "Śliwickiego"), a także szkoła podstawowa nr 258 (ul. Brechta 8) i LXII Liceum Ogólnokształcące (ul. Grochowska 346/348).
Jakub Jasiński został też wspomniany w I tomie "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza:
- Dalej Jasiński, młodzian piękny i posępny,
- Obok Korsak, towarzysz jego nieodstępny,
- Stoją na szańcach Pragi, na stosach Moskali,
- Siekąc wrogów, a Praga już się wkoło pali...