Ikarus 280

Ten artykuł dotyczy autobusu Ikarus 280. Zobacz też: Ikarus 260, Ikarus 405, Ikarus 411, Ikarus 415, Ikarus 417, Ikarus 435, Ikarus 480 i Ikarus 620.

5759-189 — 5759 – Ikarus 280.70E, rok produkcji 1997

2556-111 — 2556 – Ikarus 280.26, rok produkcji 1986

506 — 5316 – Ikarus 280.37A, rok produkcji 1993

Wiatraczna (przystanek, autobus 702) — 5101 – Ikarus 280.58, rok produkcji 1991

5671-727 — 5671 – Ikarus 280.70, rok produkcji 1997

Autobus Ikarus 280.70E na linii 738 na Moście Śląsko-Dąbrowskim (2013)

Ikarus 280 – nieeksploatowany obecnie model przegubowego, 16,5-metrowego autobusu miejskiego, produkowanego przez węgierski koncern Ikarus, kursował w barwach Miejskich Zakładów Autobusowych nieprzerwanie od 14 grudnia 1978 roku do 29 listopada 2013 roku. Był najdłużej eksploatowanym modelem autobusu w stolicy, wskutek czego stał się jednym z jej symboli.

Krótka (11-metrowa) wersja Ikarusa 280 to Ikarus 260.

Historia[]

12 grudnia 1978 roku do zajezdni Woronicza trafiło pierwszych 10 sztuk autobusów typu Ikarus 280.11. Był to przełomowy moment dla warszawskiej komunikacji autobusowej, dotychczas opartej na modelach Jelcz PR100 i PR110. Nowe autobusy były trwałe, niezawodne i pojemne, idealne dla warunków komunikacyjnych w stolicy. Przegubowce miały 16,5 metra długości, ważyły 12,5 tony. Każdy posiadał 4 pary harmonijkowych drzwi i 160 miejsc wewnątrz (w tym 35 siedzących). Napędzane były silnikami typu RABA, o mocy 192 koni mechanicznych. Pierwszych 200 sztuk nie posiadało kabiny kierowcy. Później, podczas remontów, dobudowywano je z blachy. Następne dostawy posiadały już oddzielone kabiny z przejściem do części pasażerskiej. Pierwsze ikarusy 280 wyjechały na miasto 14 grudnia 1978 roku na linię 192 (Dworzec Południowy – Ursynów Południowy). Następne dostawy ikarusów 280.11 to w sumie 400 sztuk nowego taboru.

W trakcie dostawy Miejskie Zakłady Komunikacyjne zasugerowały węgierskiemu producentowi kilka zmian konstrukcyjnych (m.in. poszerzenie klap ewakuacyjnych w dachu). Seria przeznaczona dla PRL została w fabryce Ikarusa oznaczona symbolem 280.26 – ten model to kolejne 1337 wozów, które dostarczane były do MZK w latach 1979-1993. Wśród dostaw z lat 1979-1993 pojawiały się także wozy innych typów:

model 280.46 (11 sztuk) – różniący się od 280.26 automatyczną skrzynią biegów Praga 2M70 – dostawy w latach 1983 i 1986
model 280.57 (8 sztuk) – różniący się od 280.26 zastosowaniem turbosprężarki – dostawa w roku 1990

W drugiej połowie lat 80. Miejskie Zakłady Komunikacyjne przeżywały ogromne trudności związane z brakami kadrowymi. Wówczas opracowano technologię łączenia solowych wozów Ikarus 260 parami tak, aby powstał autobus przegubowy. W latach 1988-1990 w zakładzie napraw autobusów T-4 Włościańska zmontowano łącznie 147 przegubowców, oznaczanych wewnętrznym sybolem 280-T4. Budowa ikarusów 280 zakończyła się w 1990 roku, gdy drastycznie zmalał ilostan krótkiego taboru w MZK.

W 1991 roku do Miejskich Zakładów Komunikacyjnych trafiło 18 sztuk ikarusów typu 280.58. Była to zmodernizowana wersja modelu 280.57, będącego unowocześnieniem typu 280.26. Ikarusy 280.58 wyposażone były w zmodernizowany silnik RABA, automatyczną skrzynię biegów i turbosprężarkę.

W 1992 roku na próbę zakupiono dwa nowe typy autobusów Ikarus: nowoczesny model 435 i zmodernizowany 280, oznaczany jako 280.37. Pierwsze dwa ikarusy 280.37 wpisano na stan zajezdni Inflancka. Wozy te znacznie odbiegały wyglądem i parametrami od dotychczas eksploatowanych przegubowych ikarusów. Posiadały 12-litrowy silnik MAN o mocy 310 KM i automatyczną skrzynię biegów. Ze względu na rozmiar silnika drugie drzwi przesunięto do przodu – odtąd pomiędzy pierwszymi a drugimi drzwiami mieściły się tylko 2 fotele ustawione obok siebie. Zamontowano drzwi dwuskrzydłowe (w poprzednich wersjach: czteroskrzydłowe). Tylko pierwsze dwie sztuki posiadały na stopniach poręcze. We wrześniu 1993 roku na terenie zajezdni Stalowa rozpoczęła działalność montownia ikarusów 280.37. Montowane tam wozy różniły się od swoich poprzedników jedynie malowaniem zewnętrznym, malowaniem poręczy i zastosowaną skrzynią biegów (wersje 280.37A, 280.37B i 280.37D). Łącznie na ulice Warszawy wyjechało 69 sztuk ikarusów 280.37. Wóz nr 5254 z tej serii przeszedł w 2002 roku kapitalny remont i w przyszłości ma stać się eksponatem zabytkowym - został zachowany w oryginalnym malowaniu.

W 1995 roku zmontowano 5 sztuk ikarusów 280.38. Od swoich poprzedników (280.37) różniły się zastosowanym silnikiem. W tym samym roku do MZA dotarł także pierwszy wóz modelu 280.70, posiadający klasyczny układ drzwi i zmieniony układ siedzeń. Model ten różnił się także od swoich poprzedników wystrojem wnętrza. Łącznie, do 1997 roku, zakupiono 164 ikarusy 280.70. Dostawy w 1997 roku były ostatnimi dostawami przegubowych ikarusów w historii warszawskiej komunikacji miejskiej.

Od 1985 roku trwała kasacja ikarusów 280. Najbardziej zniszczone i wyeksploatowane wozy w miarę dostaw nowych autobusów były złomowane. 1 grudnia 2013 roku oficjalnie zakończyła się liniowa eksploatacja wszystkich Ikarusów.

Schematy malowania[]

Do końca 1984 roku autobusy w Warszawie malowano zgodnie ze schematem odgórnie ustalonym dla całego kraju. Miało to na celu m.in. odróżnienie ich od pojazdów PKS itp. Ikarusy 280 z dostaw w latach 1978-1984 były więc pomalowane na kolor kremowy w linii okien, następnie 50% powierzchni poniżej linii okien malowano na czerwono, a pozostałą powierzchnię – czyli pas u dołu karoserii – znów na kremowo (Przykład – wóz nr 2070). Numery taborowe były umieszczane na tyle i bokach pojazdu, na jego osiach symetrii, oraz na przedzie, przesunięte w lewo względem osi symetrii. Drzwi malowane były w całości na kremowo.

Od 1985 fabryczny schemat malowania ikarusów został pozbawiony dolnego kremowego pasa. Pojazdy dostarczane od tego roku pomalowane były zatem od dachu do połowy wysokości na kremowo, a poniżej na czerwono (Przykład – wóz nr 2078). Wyjątkiem były zderzaki, które malowano wówczas na ciemnożółto. Drzwi pozostały kremowe.

Pierwsze reklamy na ikarusach 280 pojawiły się w 1988 roku. Były to ogłoszenia Giełdy Pracy MZK o naborze pracowników do przedsiębiorstwa. Namalowano je na wozach nr 2843 i 2929. Reklamy zamalowano w 1990 roku, jednak ich pozostałości – skośne niebieskie paski u dołu nadwozia – pozostały na autobusach do 1993 roku (Przykład – wóz nr 2929, model). Od tego czasu reklamy zaczęły stale pojawiać się na pojazdach aż do 1994 roku, kiedy to radni miasta zakazali umieszczania malowania reklam na autobusach ze względu na ich negatywny wpływ na estetykę miasta.

Pierwsze żółto-czerwone autobusy pojawiły się na ulicach Warszawy w 1992 roku – były to nowo zakupione Jelcze 120MM. Wszystkie dostarczane od tego czasu ikarusy 280 miały malowanie żółto-czerwone, a starsze wozy przemalowywano przy okazji remontów. Początkowo żółto-czerwony schemat malowania składał się z koloru żółtego w linii okien i czerwonego poniżej, do dołu nadwozia (proporcje 1:1). Było to tzw. malowanie przejściowe (Przykład – wóz nr 5253). Od 1994 roku ikarusy malowano w proporcjach 1:3 – od dachu do połowy powierzchni poniżej linii okien na żółto, a pozostałą część na czerwono (Przykład – wóz nr 5530). Numery taborowe w żółto-czerwonym schemacie znalazły się nad pierwszymi i ostatnimi drzwiami oraz na przedzie po lewej i na tyle po prawej stronie wozu. W obu żółto-czerwonych schematach drzwi malowano w całości na żółto.

Ostatnie malowanie ikarusów 280 obowiązuje aktualnie dla wszystkich autobusów w Warszawie. Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej zachował pierwotne, czerwono-kremowe malowanie na wozie nr 9002 (zobacz), a tzw. malowanie przejściowe na wozie nr 5254 (zdjęcie obok).

Ostatnie lata[]

Ikarus 280 był najstarszym eksploatowanym przez MZA modelem autobusu. W porównaniu do produkowanych współcześnie wozów komfort jazdy i udogodnienia dla pasażerów były na bardzo niskim poziomie, dlatego też miasto planowało do 2011 roku zastąpić je nowszymi modelami.

W grudniu 2008 roku dzięki nowym dostawom pojazdów marki Solaris, Ikarus przestał być marką dominującą wśród warszawskich autobusów. Wówczas po Warszawie w barwach MZA jeździło 487 Ikarusów, z czego 356 wozów to modele Ikarus 280.

Pomimo iż planowano kasację wszystkich ikarusów do 2011 roku, od listopada 2008 rozpoczęto w nich montaż przednich i tylnych wyświetlaczy diodowych pokazujących numer linii. Urządzenia dostarczyła wybrana bez przetargu firma R&G Mielec. Wyświetlacze spotkały się z ostrą krytyką ze strony pasażerów i mediów, ponieważ ich małe rozmiary utrudniały odczytanie wyświetlanej informacji. 19 grudnia 2008 roku Polski Związek Niewidomych wystosował do ZTM prośbę o zastąpienie wyświetlaczy bardziej czytelną informacją. 23 stycznia 2009 rozpoczął się demontaż urządzeń.

1 grudnia 2013 roku oficjalnie zakończyła się liniowa eksploatacja wszystkich Ikarusów - odbył się wtedy pamiątkowy przejazd kilkoma egzemplarzami z placu Bankowego na Dworzec Wschodni.

Dane techniczne[]

Model	280.11	280.26	280-T4	280.37	280.38	280.46	280.57	280.58	280.70
Długość [mm]	16500	16500	16500	16500	16500	16500	16500	16500	16500
Szerokość [mm]	2500	2500	2500	2500	2500	2500	2500	2500	2500
Wysokość [mm]	3100	3100	3100	3100	3100	3100	3100	3100	3100
Rozstaw osi [mm]	5400	5400	5400	5400	5400	5400	5400	5400	5400
Masa [t]	12,5	12,5	12,5	12,5	12,5	12,5	12,5	12,5	12,5
Ilość miejsc stojących	160	160	160	160	160	160	160	160	160
Ilość miejsc siedzących	35	35	35	34	34	35	35	35	29
Ilość drzwi	4	4	4	4	4	4	4	4	4
Wysokość podłogi [mm] (liczona od jezdni)	940	940	940	940	940	940	940	940	940
Silnik	RABA D2156	RABA D2156	RABA D2156	MAN D2866	MAN D2865	RABA D2156	RABA D2156	RABA D2156	RABA D10
Moc silnika	192 KM	192 KM	192 KM	310 KM	270 KM	192 KM	192 KM	220 KM	250 KM
Pojemność silnika [l]	10,35	10,35	10,35	11,97	9,97	10,35	10,35	10,35	10,35
Skrzynia biegów	Csepel	Csepel/ZF4 HP500/Voith	Csepel	ZF (280.37B) / Voith (280.37D)	ZF	Praga M70	Csepel	ZF4/ZF5	ZF (280.70B) / Voith (280.70E)
Turbodoładowanie	nie	nie	nie	tak	tak	nie	tak	tak	tak

Ilostan[]

Model	280.11	280.26	280-T4	280.37	280.38	280.46	280.57	280.58	280.70
Lata dostaw/montowania	1978-1979	1979-1982, 1984-1993	1988-1990	1992-1994	1994-1995	1984, 1986	1990	1991	1994-1997
Lata eksploatacji	1978-1992	1979-2012	1988-2000	1992-2013	1995-2013	1984-2007	1990-2012	1991-2012	1995-2013
Ilość zakupionych wozów	400	1337	147	69	5	11	8	18	164