Ignacy Jan Paderewski

Młody Ignacy Jan Paderewski

Pomnik I. J. Paderewskiego w Parku Ujazdowskim

Sarkofag z trumną Ignacego Jana Paderewskiego w podziemiach katedry św. Jana

Ignacy Jan Paderewski (ur. 6 lub 18 listopada 1860 w Kuryłówce na Podolu, zm. 29 czerwca 1941 w Nowym Jorku), wybitny pianista, kompozytor, polityk, działacz niepodległościowy, premier Polski w roku 1919, profesor konserwatorium w Warszawie.

Życiorys

Ignacy Jan Paderewski urodził się 6 listopada 1860 roku we wsi Kuryłówka na Podolu. Matka zmarła wkrótce po porodzie, jedynym jego opiekunem był ojciec, uczestnik powstania styczniowego, który za udział w nim odbył karę roku więzienia w Kijowie. W tym czasie małym Paderewskim opiekowała się ciotka. Młody Paderewski od wczesnego dzieciństwa wykazywał duże zainteresowanie i talent do gry na fortepianie.

W latach 1872-1878 zdobył wykształcenie w warszawskim Instytucie Muzycznym, po ukończeniu szkoły utrzymywał się z gry na przyjęciach, komponowania i lekcji muzyki. W 1880 roku poślubił Antoninę Korsakównę, która zmarła w następnym roku, zostawiając go z półrocznym synkiem Alfredem. Po tym tragicznym wydarzeniu Paderewski postanowił wyjechać do Berlina, aby dalej się kształcić i komponować.

Podczas zagranicznych wojaży Paderewski spotkał między innymi Helenę Modrzejewską, która, zafascynowana jego muzyką, przekazała mu spora sumę pieniędzy na dalsze kształcenie się. Naukę kontynuował w Wiedniu. Pierwszy większy sukces odniósł debiutując jako pianista w 1887, a w 1888 roku miał miejsce jego pierwszy duży koncert w Paryżu. Wielkim sukcesem okazało się jego pierwsze tournée po Stanach Zjednoczonych w latach 1891-92, na które Paderewski zmuszony był się udać z powodu kłopotów finansowych. Na stałe zamieszkał w USA, gdzie zyskał sobie ogromną popularność. Tam też ponownie się ożenił, w 1899 roku z Heleną Górską.

Paderewski był nie tylko wielkim pianistą, ale także wielkim patriotą. Za honoraria, które uzyskał w USA, zbudował między innymi hotel Bristol w Warszawie, ufundował szereg patriotycznych pomników, jak np. pomnik bitwy pod Grunwaldem wzniesiony w Krakowie w 1910 roku w 500. rocznicę zwycięstwa nad Krzyżakami roku czy konny pomnik Tadeusza Kościuszki na Wawelu.

Po wybuchu I wojny światowej zaczął prowadzić szeroko zakrojone działania na rzecz wspierania Polaków i Polski, wykorzystując swoją popularność na Zachodzie. W 1915 założył wraz z Henrykiem Sienkiewiczem w Vevey Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Możliwe, że dzięki memoriałowi na temat Polski przekazanemu prezydentowi Stanów Zjednoczonych, sprawa naszego kraju znalazła się wśród słynnych 14 punktów Wilsona.

Po powrocie do kraju Józefa Piłsudskiego i on zdecydował się na powrót do ojczyzny. W 1919 roku Paderewski stanął na czele polskiego rządu, reprezentował II Rzeczpospolitą na konferencji w Wersalu. Kiedy przybył do Paryża jako przewodniczący polskiej delegacji na konferencję w Wersalu, premier francuski Georges Clemenceau witając Paderewskiego na dworcu kolejowym d’Orsay powiedział: „Co za upadek! Z wielkiego pianisty i kompozytora - zwykły premier.” Był krytykowany za nie wypełnienie wszystkich punktów polityki, przez co w listopadzie 1919 roku złożył dymisję.

Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej i bitwy warszawskiej powrócił do Stanów Zjednoczonych w 1922, gdzie znów zaczął koncertować. Później zajął się także działalnością charytatywną (w 1932 roku, na występ Paderewskiego w Madison Square Garden przybyła rekordowa liczba widzów - 16 tys., a dochód z tego koncertu artysta przeznaczył na bezrobotnych amerykańskich muzyków). W tym czasie otrzymał wiele tytułów i odznaczeń, m.in. tytuł lordowski od brytyjskiego monarchy Jerzego V.

W czasie II wojny światowej Paderewski rozpoczął organizowanie pomocy dla Polski. Miał już wtedy ponad 80 lat. W czasie przemówienia do Polonii amerykańskiej w Jersey City ktoś podał mu szklankę zimnej coli, zamiast wina, do którego był przyzwyczajony. Coca-cola okazała się dla niego zabójcza. Przeziębił się a następnie dostał zapalenia płuc i zmarł w kilka tygodni później. Ignacy Jan Paderewski został pochowany na cmentarzu w Arlington w Waszyngtonie. Jeszcze przed śmiercią kazał na swoim grobie umieścić napis: „Jestem tutaj tylko tymczasowo. Zamierzam wrócić do Polski, kiedy znowu stanie się niepodległym krajem.”

Dopiero w 1995 roku prezydent USA George Bush senior uznał, że Polska jest już krajem niepodległym i postanowił zabrać szczątki Paderewskiego z Arlington. Specjalnym samolotem razem ze swoją żoną Barbarą wylądował w Warszawie dnia 13 września 1995 roku. Nazajutrz odbyła się w Katedrze św. Jana ceremonia pogrzebowa. Teraz Paderewski, zgodnie ze swoim życzeniem, jest pochowany w podziemiach tego kościoła.

W Warszawie nazwano jego imieniem ulicę, obecnie w Rembertowie. Imię Ignacego Jana Paderewskiego nadano Parkowi Skaryszewskiemu na Saskiej Kępie w dziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości w formie Park Ignacego Paderewskiego (na planach był określany jako Park Paderewskiego i tak nazywała się stacja kolei jabłonowskiej na ul. Zamoyskiego). Paderewski ustawił w nim pomnik płk Edwarda House'a. W czasie wojny Niemcy nazwali park Wschodnim (Ostpark). Po wojnie przywrócono nazwę, by usunąć Paderewskiego i przywrócić pierwotną, z czasów carskich (nazwa pastwiska miejskiego, którego miejsce zajął). W 1980 r. dodano do niej imię Ignacego Jana Paderewskiego, które jest używane tylko okazjonalnie. Trwają działania na rzecz likwidacji skutków wojny i komunizmu - przywrócenia nazwy Park Paderewskiego.

Stojące w Parku Ujazdowskim pomnik był pierwotnie przeznaczony dla Parku Paderewskiego. Dlatego przed wejściem do Parku znajduje się jedynie popiersie patrona. Imię Paderewskiego noszą: Gimnazjum nr 95 na Ursynowie, Gimnazjum nr 11 na Mokotowie i Gimnazjum nr 18 na Pradze Południe oraz Zespół Szkół Samochodowych i Licealnych nr 3 na Żoliborzu.

Ciekawostki

• Księga rekordów Guinnessa wciąż go uznaje jako najlepiej opłacanego pianistę na świecie w zakresie muzyki klasycznej.
• Otrzymał liczne odznaczenia, m.in. order Virtuti Militari, Legii Honorowej, Order Imperium Brytyjskiego oraz doktoraty honoris causa uniwersytetów we Lwowie (1912), Krakowie (1919) i Poznaniu (1924).

Linki zewnętrzne

• Sylwetka Paderewskiego w portalu Culture.pl
• O przodkach Paderewskiego na obecnej Ukrainie
• Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. I. J. Paderewskiego