Dom Handlowy Smyk

DH Smyk (2009)

nr w rej.

A-715

DH Smyk w przebudowie (2015)

Dom Handlowy Smyk (dawniej Centralny Dom Towarowy, w skrócie CDT, CeDeT lub CEDET, później Centralny Dom Dziecka) – pięciopiętrowy dom handlowy, położony przy ul. Kruczej 48 w Śródmieściu Północnym w dzielnicy Śródmieście, pomiędzy ulicami Alejami Jerozolimskimi, Kruczą a Bracką. Dojazd do niego możliwy jest wszystkimi liniami zatrzymującymi się w zespole Krucza.

W miejscu, gdzie przed II wojną światową stało kilka kamienic, w latach 1948-1952 powstał gmach zaprojektowany przez Zbigniewa Ihnatowicza oraz Jerzego Romańskiego, nazwany Centralnym Domem Towarowym. Był to gmach późnomodernistyczny, który powstał w Warszawie doby socrealizmu. Przez to jego projekt był w tamtych czasach potępiany. Dom handlowy w momencie powstania był bardzo nowoczesny i funkcjonalny, posiadał też drugie w stolicy schody ruchome. Na dachu natomiast znalazła się restauracja na 400 osób, a na antresoli kawiarnia na 200 osób. Fasada od strony Alej Jerozolimskich ozdobiona była neonem w kształcie spiralnej strzałki oraz trzema ułożonymi pionowo literami: C, D, T.

Budynek w tym stanie dotrwał do 1975 roku – w nocy z 20 na 21 września 1975 roku w CDT wybuchł pożar, który znacznie zniszczył obiekt. Oficjalną przyczyną pożaru było „zatarcie łożysk niewyłączonego mechanizmu schodów ruchomych”. Podczas rewitalizacji trwającej do 1977 roku zmieniono wiele z pierwotnego charakteru budynku. W latach 80. dom zwany już wówczas „Smyk” stał się częścią domów towarowych Centrum. W 2000 roku DH Smyk został wydzielony ze spółki Domy Towarowe Centrum i powołano spółkę Smyk sp. z o.o., która utworzyła markę sklepów z artykułami dla dzieci. Po kilku latach zaczęło się także mówić o rewitalizacji budynku oraz przywróceniu go do stanu sprzed pożaru z 1975 roku, a w ramach prac od strony ul. Kruczej mógłby powstać nowy, sześciopiętrowy budynek z biurami. Autorami całej koncepcji są Andrzej Chołdzyński oraz Wojciech Grabianowski, według których nowe skrzydło oparte jest na „idei lampionu o szklanych ścianach oraz rozświetlonym, zarówno w dzień i w nocy, wnętrzu”. Na niższych piętrach znajda się sklepy, na wyższych biura, a na samym szczycie restauracja. Jednocześnie dzięki elewacji od strony ul. Brackiej ulica ma odzyskać swój dawny charakter z oboma pierzejami. Rozbudowie Smyka sprzeciwiają się jednak niektórzy mieszkańcy.

Prace miały rozpocząć się w 2012 roku, jednak przeciągnęły się prace projektowe – sklep „Smyk” opuścił budynek w połowie czerwca 2013 roku, a zaraz potem elewacje zasłoniły ogromne banery reklamowe. Przeciwko nim zaprotestowali społecznicy oraz obrońcy zabytków, a pod ich naciskiem generalny konserwator zabytków zakazał wywieszania banerów reklamowych na budynku – mimo to płachty reklamowe pojawiały się nadal, udało się je usunąć dopiero 31 grudnia. Następnie zakładano, że prace rozpoczną się latem 2014 roku i dobiegną końca na przełomie 2015 i 2016 roku. Ostatecznie pierwsze prace rozpoczęły się w październiku 2014 roku. W pierwszym etapie rozebrano niski łącznik, następny będzie biurowiec na tyłach gmachu, a na samym końcu rozebrana zostanie znaczna część budynku frontowego, gdyż chronione zapisem konserwatorskim są tylko oryginalne ławy fundamentowe, słupy oraz belki stropowe – ta część prac rozpoczęła się w czerwcu 2015 roku. Całość zostanie odbudowana w sposób identyczny ze stanem pierwotnym Inwestor zapowiada, że chce, aby sklep Smyk powrócił w to miejsce po zakończeniu przebudowy, aczkolwiek zmieniona zostanie nazwa budynku na nawiązującą do oryginalnej nazwy.

Ciekawostki

• Budynek został wybrany przez Muzeum Architektury we Frankfurcie nad Menem jako jeden z trzech, obok kościoła św. Rocha w Białymstoku i Sądów na Lesznie, obiektów reprezentujących polską architekturę w publikacji „Architektura XX wieku”.
• W przeszłości, nazwę budynku nosił pobliski zespół przystankowy DH Smyk – dnia 26 lipca 2014 roku nazwa została zmieniona na Krucza.

Linki zewnętrzne

• Nowe oblicze DH Smyk
• CDT podczas budowy
• CDT w 1966 roku
• CDT w płomieniach w 1975 roku