Bazylika Archikatedralna św. Jana Chrzciciela

nr w rej.

571

Fasada świątyni (2014)

Bazylika Archikatedralna pod wezwaniem Męczeństwa Świętego Jana Chrzciciela - katedra arcybiskupów warszawskich znajdująca się przy ulicy Świętojańskiej 8 na Starym Mieście. Jest to jedna z najstarszych świątyń w Warszawie, popularnie nazywana katedrą św. Jana, a zarazem druga najstarsza (po parafii św. Katarzyny na Służewie) parafia w Warszawie.

Fasada archikatedry górująca nad Starym Miastem

Tablica przy wejściu do świątyni

Fasada archikatedry około roku 1900

Ruiny katedry św. Jana w 1945 roku

Odbudowa katedry

Fragment gąsienicy pojazdu Borgward wmurowany w ścianę Archikatedry

Widok na archikatedrę od strony ulicy Kanonia

Tablica z historią Katedry na absydzie od strony ulicy Kanonia

Rys historyczny

Początki katedry sięgają XIII wieku, kiedy to powstał w tym miejscu prawdopodobnie drewniany kościół parafialny książąt mazowieckich. Pierwsza wzmianka na jego temat pochodzi z 1339 roku i dotyczy odbywającego się tutaj procesu przeciw Krzyżakom (inne wersje mówią, że proces ten odbył się już w murowanym kościele). Później w miejsce starego kościoła postawiono murowany kościół parafialny. Świątynia, podniesiona w 1406 roku do rangi kolegiaty (po przeniesieniu kapituły z Czerska), przez parę stuleci była macierzystą świątynią Archidiakonatu Warszawskiego. Po przeniesieniu stolicy z Krakowa do Warszawy, świątynia dotąd książęca, została połączona gankiem z Zamkiem Królewskim i nabrała większego znaczenia.

W 1602 podczas huraganu obalony został hełm wieży kościelnej, która po tym wydarzeniu została rozebrana i nigdy później nie odbudowana. Za czasów Wazów, w XVII wieku, rozpoczęła się przebudowa fasady kościoła, która miała uzyskać wygląd renesansowo-barokowy, z przodu dostawiono też kruchtę. W czasie panowania dynastii Wazów w katedrze pojawiły się także ogromny ołtarz główny z obrazem włoskiego artysty Jakuba Palmy Młodszego (znanego także jako Palma il Giovane) oraz balkony w prezbiterium. W kolegiackim kościele św. Jana zaczęły odbywać się uroczyste nabożeństwa związane z elekcjami królów polskich. To tutaj w 1632 roku doszło tu do zaprzysiężenia przepisów pacta conventa, tu ks. Piotr Skarga, przemawiał do króla w płomiennych kazaniach, tu w 1773 uroczyście odczytano akt fundacyjny Komisji Edukacji Narodowej. Po uchwaleniu przez Sejm Czteroletni Konstytucji 3 Maja w kolegiacie warszawskiej nastąpiła przysięga zachowania artykułów ustawy zasadniczej.

Z chwilą erygowania w 1798 roku Biskupstwa Warszawskiego otrzymała godność katedry, w 1818 roku - archikatedry.

W katedrze św. Jana inaugurowano w 1800 roku działalność Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w 1816 roku nastąpiło w niej pierwsze wykonanie pieśni Boże coś Polskę, a w 1831 roku wysłuchały Mszy oddziały udające się pod Olszynkę Grochowską i na szańce Woli. W 1862 roku, kiedy duchowieństwo Archidiecezji Warszawskiej zgłosiło swój akces do Komitetu Centralnego Powstania, w tej świątyni ogłoszono uroczyście uwłaszczenie chłopów bez żadnych ciężarów względem szlachty.

W 1918 roku odbyło się tu centralne nabożeństwo dziękczynne za odzyskanie niepodległości. W 1939 roku na skutek ostrzału niemieckiej artylerii spłonął dach archikatedry, uszkodzone zostały ściany i sklepienia. W czasie powstania warszawskiego katedra była polem walk między powstańcami i hitlerowcami, ostatecznie ruiny katedry wysadzono w powietrze wraz z sąsiadującym kościołem Jezuitów, uprzednio przełamując bohaterski opór powstańców. W ścianę boczną, od strony Dziekanii wmurowany jest fragment gąsienicy niemieckiego czołgu-miny SdKfz 301 Borgward, którego wybuch uszkodził mury katedry (niestety, umieszczona obok tablica błędnie informuje, że jest to gąsienica czołgu-miny "goliat").

Archikatedra została zrekonstruowana w latach 1947-1956, a w 1961 roku została podniesiona do rangi bazyliki mniejszej.

Przebudowy świątyni

Fasada świątyni przed remontem

Obecna bryła bazyliki i jej elewacja frontowa są w dużej części rekonstrukcyjną fantazją. Nie ma ścisłego przekazu jak wyglądał fronton w średniowieczu. Wiadomo tylko, że w XVI wieku w zachodniej części ówczesnej kolegiaty wznosiła się potężna, blisko 60 metrowa wieża. W początkach XVII wieku ta staromiejska dominanta runęła. Później cała świątynia uległa licznym przeróbkom i przebudowom. Za czasów Władysława IV, architekt Jan Włoch przesłonił resztki gotyckiego frontonu barokową fasadą.

W połowie XIX wieku architekt Adam Idźkowski dokonał przebudowy wymagającej remontu archikatedry, zmieniając jej bryłę przez obniżenie dachu i wprowadzenie elewacji oraz szczytu w formie pseudogotyku angielskiego. Rozebrano wiele znajdujących się w prawej nawie kapliczek i zmieniono całkowicie wystrój kościoła. Na początku XX wieku oblicowano elewację świątyni białymi kafelkami, naruszając neogotycką koncepcję Idźkowskiego. W takim stanie archikatedra przetrwała do II wojny światowej.

W 1944 r. Archikatedra podzieliła los Starego Miasta, Jako teren walki powstańców z Niemcami została spalona, a później wysadzona w powietrze. Po wojnie Kardynał Prymas August Hlond podjął decyzję zrekonstruowania katedry w pierwotnej formie. Przywrócono więc dawną wysokość dachu, gotycką formę wszystkich elewacji oraz dostosowano szczyt w postaci znanej z polskiej architektury ceglanej XV i XVI wieku. Rekonstrukcji dokonano na podstawie opracowań i projektu prof. dr. Jana Zachwatowicza, kierownika Zakładu Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej. Konstrukcję opracował prof. Stanisław Hempel, budową kierował prof. Stanisław Marzyński. Odbudowę realizowała Prymasowska Rada Budowy Kościołów Warszawy.

W kwietniu 2012 roku rozpoczęły się prace nad renowacją świątyni, a inwestycja ma pochłonąć około 20 mln złotych. W ramach remontu powstać ma także Muzeum Archidiecezjalne, przeniesione z ul. Solec.

Wygląd

Herby na fasadzie

Tablica upamiętniająca Jana Zachwatowicza

Tablica upamiętniająca Batalion Bończa

Archikatedra jest kościołem gotyckim, trzynawowym, halowym, pięcioprzęsłowym z trójprzęsłowym, zamkniętym potrójnie prezbiterium. Elewacja, wymurowana z gotyckiej cegły, nawiązuje do gotyku mazowieckiego, podzielona jest skarpami, między którymi znajdują się trzy okna, a na osi portal z cegły. Elewację wieńczy fryz kamienny, na którym wyrzeźbiono symbole związane z liturgią Kościoła.

Na schodowy szczyt Bazyliki składają się pola, podzielone pionowymi sterczynami z czerwonej cegły oraz ostrołukowe zakończenia płytkich, tynkowanych wnęk. To dwubarwne rozwiązanie szczytu w zamyśle ma przyjemnie kontrastować z dolną, stonowaną partią elewacji. W środkowych polach szczytu umieszczono herby wykute w piaskowcu. Są to: pośrodku - herb Kardynała Stefana Wyszyńskiego, po prawej stronie - herb parafii katedralnej z barankiem, po lewej - herb kapituły wyobrażający głowę św. Jana Chrzciciela. Wzorcem dla szczytu sterczynowego katedry był kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława we Wrocławiu.

Po prawej stronie - między Bazyliką a dawną Mansjonarią, wznosi się tynkowana dzwonnica, zakończona czterospadowym dachem. Pod nią sklepiony przejazd otwiera Dziekanię i Kanonię. Z kościołem jest zespolona także zakrystia.

Przed wejściem

Wnętrze katedry wieczorem

Sklepienie nawy głównej

Prezbiterium

Organy i zabytkowe odrzwia wejściowe

Kaplica-Mauzoleum Stefana Wyszyńskiego

Kaplica św. Jana Chrzciciela

Krucyfiks Jerzego Baryczki w Kaplicy Cudownego Pana Jezusa Ukrzyżowanego

Tablica przy kaplicy

Prawa nawa, na pierwszym planie płyta nagrobna ostatnich książąt mazowieckich

Kaplica Literacka z relikwiami arcybiskupa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego

Pomnik Stanisława Małachowskiego

Przed wejściem do Bazyliki, na chodniku można zobaczyć piaskowcową płytę z wyrytymi latami: 1370-1956, które oznaczają daty budowy starej katedry oraz ukończenia odbudowy w stanie surowym. Oznaczono w ten sposób pierwotne miejsce fundamentów wieży oraz podziemia, odkrytego w czasie prac konserwatorskich.

Po lewej stronie, przy skarpie, spoczywa głaz wydobyty z fundamentów wieży. W roku 1966 na pamiątkę Millenium wkuto w nim znak milenijny oraz daty 966-1966. Z takich głazów narzutowych wymurowany jest fundament. Stara legenda głosi, że grzesznicy, chcąc odpokutować za swe winy, toczyli te głazy z daleka aż na plac budowy.

Na elewacji znajdują się także tablice upamiętniające walczących na Starym Mieście żołnierzy batalionu „Bończa” ze zgrupowania „Róg”; profesora Jana Zachwatowicza, autora i architekta odbudowy archikatedry; Jana Pawła II, który w tej katedrze rozpoczął swoją pierwszą pielgrzymkę po Polsce oraz tablicę ufundowaną w 1996 roku przez miejski samorząd ze słowami kardynała Stefana Wyszyńskiego: Naród bez dziejów, bez przeszłości staje się narodem bezdomnym, narodem bez przyszłości.

Drzwi

Drzwi wykute w blasze miedzianej są dziełem artysty plastyka Adama Jabłońskiego. Podzielone zostały na kwatery, w których zawarte są najważniejsze zdarzenia w dziejach Bazyliki: przeniesienie kolegiaty z Czerska, kazanie ks. Skargi, zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja oraz sakra biskupia Achillesa Rattiego, późniejszego papieża Piusa XI.

W obramowaniu kwater zalazły się na przemian: orły polskie - herb państwa oraz syreny - herb Warszawy w ich rozwoju historycznym. Dwie górne kwatery poświęcone są działalności św. Jana Chrzciciela. W ostrołuku umieszczono krzyż, herb Kapituły i herb Prymasa Wyszyńskiego.

Kruchta

Gotycki portal wzniesiony jest z profilowanej cegły oraz zachowanych elementów. Wiedzie on do kruchty znajdującej się pod chórem wzniesionym przez Wazów. Od nawy głównej oddzielają ją odrzwia wykonane z czarnego marmuru. Ich część środkowa (od strony nawy) zwieńczona jest półokrągłą arkadą z herbem Wazów w zworniku, a na osiach skrajnych pilastrów umieszczono dwie rzeźby wykonane z jasnego marmuru przedstawiające prawdopodobnie św. Teresę i św. Pawła. Autorem projektu odrzwi był Giovanni Battista Gisleni. Otwór wejściowy wypełnia piękna krata wykonana, jak mówi podanie, według rysunku samego króla - zapalonego złotnika, Zygmunta III. Krata jest w ok. 70% oryginalna i należy do najcenniejszych zabytków sztuki kowalskiej Starej Warszawy. Po lewej stronie kruchty wisi krzyż drewniany dzieło ludowego rzeźbiarza z XVII wieku, ofiarowany świątyni przez parafię Prażmów. Po prawej stronie umieszczono kutą w marmurze kropielnicę z IX wieku, ofiarowaną Archikatedrze po II wojnie światowej. Nad kropielnicą wmurowana jest tablica informująca, w dużym skrócie, o dziejach kościoła.

Fragment pomnika Kazanowskiego

Na ścianie pod chórem, tuż obok bocznego wejścia do kruchty, znajduje się rzeźbiony w marmurze portret Zygmunta Kazanowskiego. Zniszczona całość wykonana z wielobarwnego marmuru była znakomitym przykładem siedemnastowiecznego warsztatu.

Tablica nagrobna Arcybiskupa Lubicz-Choromańskiego

Płaskorzeźba w marmurze karraryjskim przedstawia Arcybiskupa klęczącego przed krucyfiksem. Pomnik ten, rysowany przez Idźkowskiego, a wykonany w Warszawie, w I. połowie XIX wieku umieszczony był w prezbiterium. Spalony i rozbity na kilka części podczas Powstania, został zrekonstruowany, jako płaskorzeźba w kamieniu, ale już bez obudowy.

Epitafium Biskupa Józefa Bończy-Miastkowskiego

Epitafium pierwszego warszawskiego biskupa wykonano w marmurze bolechowickim: jest ono wierną kopią płyty nagrobnej z katakumb powązkowskich.

Płyta z pomnika Braci Wolskich

Pochodzi z odbudowanego pomnika braci Wolskich: Mikołaja, biskupa wrocławskiego zm. 1550 r. i Stanisława, kasztelana sandomierskiego, starosty warszawskiego, marszałka nadwornego koronnego, zm. 1566 r. Pomnik był dziełem znakomitego rzeźbiarza okresu Odrodzenia, Jana Michałowicza z Urzędowa. Ocalała z niego tylko płyta, którą umieszczono na piaskowcowym cokole, wraz z wkomponowanym napisem łacińskim, głoszącym, że żona Stanisława, wdowa po rycerzu, mężowi i szwagrowi pomnik ten wzniosła. Nad pomnikiem braci Wolskich wisi obraz przedstawiający Najświętszą Maryję Pannę Niepokalanie Poczętą, dzieło Szymona Czechowicza (1689-1775)m znakomitego malarza związanego z Warszawą.

Epitafium Arcybiskupa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego

Na marmurowym tle umieszczono tablicę brązową arcybiskupa Felińskiego, zachowaną z dawnego pomnika, dzieło Piusa Welońskiego.

Epitafium Arcybiskupa Franciszka Skarbek Malczewskiego

Epitafium Franciszka Skarbek Malczewskiego jest powtórzeniem płyty katakumbowej z cmentarza powązkowskiego.

Tablica Arcybiskupa Teofila Chrościak Popiela

Tablica Wincentego Teofila Chrościak Popiela, wykonana przez Piusa Welońskiego, zostala zrekonstruowana po całkowitym zniszczeniu w czasie wojny.

Tablica Biskupa Zygmunta Choromańskiego

Epitafium Zygmunta Lubicz Choromańskiego (1892-1968), Biskupa sufragana warszawskiego, wykonane w metalu, upamiętnia jego działalność jako sekretarza Episkopatu Polski.

Kaplica-Mauzoleum ks. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Polski

Kaplica została wybudowana w latach 1986-1987 według projektu Bolesława Szmidta w miejscu, w którym wcześniej znajdowała się kaplica św. Stanisława. Centralne miejsce zajmuje sarkofag z prochami Prymasa Wyszyńskiego. Nad sarkofagiem w 1989 roku umieszczono wielką brązową tablicę, którą zaprojektowali Leon Machowski i Władysław Jania. Wieńczą ją słowa Polonia Semper Fidelis (łac. Polska zawsze wierna), często przywoływane przez Stefana Wyszyńskiego w jego wystąpieniach.

Kaplica Świętego Jana Chrzciciela

Kaplica powstała w ramach powojennej odbudowy katedry według projektu Jana Zachwatowicza, wnętrze w ceramice zaprojektował Zbigniew Łoskot. Powstała w miejsce pierwotnej kaplicy Trzech Króli, ufundowanej w II połowie XV wieku, skasowanej podczas XIX-wiecznej przebudowy archikatedry. Do lat 60. XX wieku kaplica znana była jako Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej.

Do kaplicy prowadzi monumentalny, wczesnobarokowy portal z czarnego marmuru dębnickiego, zrekonstruowany według rysunków i fotografii portalu oryginalnego z XVII wieku. Dekoracja wnętrza jest ceramiczna, naprzeciw wejścia przedstawiono Jana Chrzciciela w otoczeniu patriarchów i proroków. Na prawo od wejścia znajduje się brązowa tablica nagrobna kardynała Augusta Hlonda.

Baptysterium

Baptysterium jest oddzielone od kościoła oszkloną kratą. Podobnie jak sąsiednia kaplica św. Jana Chrzciciela mieści się w miejscu dawnej kaplicy św. Trójcy. Centralny punkt stanowi chrzcielnica wzniesiona na marmurowych stopniach. Jest ona wspaniałym zabytkiem kamieniarskim z epoki Wazów, wykonana w czarnym marmurze dębnickim i przykryta złocona pokrywą. Podczas powstania warszawskiego została rozbita na kilkadziesiąt kawałków. Części te, pieczołowicie zebrane podczas odgruzowywania, zostały ze sobą złączone. Na podstawie chrzcielnicy widnieje napis: 1631 Petrus Noire Gallus . Ścianę baptysterium ozdabia także obraz przedstawiający Chrzest Chrystusa autorstwa Michała Willmanna, namalowany w II połowie XVII wieku. W bocznej kruchcie zachowały się fragmenty dawnego gotyckiego kościoła.

Pomnik Strelicy

Pomnik Stanisława Strelicy, proboszcza kolegiaty, doktora teologii i jednego z pierwszych humanistów warszawskich, zmarłego w 1532 r. wykonany jest w brązie i osadzony w piaskowcu. Pomnik ten dokładnie przedstawia strój, jaki w XVI w. przysługiwał kanonikom Kapituły.

Pomnik Stanisława Małachowskiego

Plan podziemi katedry

Grób Gabriela Narutowicza

Krypta Henryka Sienkiewicza

Krypta arcybiskupów warszawskich

Krypta książęca, miejsce pochówku Janusza I Starszego i Bolesława III

XIV-wieczna gotycka mensa z ołtarza głównego katedry w krypcie książęcej

Sarkofag z prochami Stanisława Augusta Poniatowskiego

W prawej nawie katedry znajduje się pomnik marszałka Sejmu Czteroletniego Stanisława Małachowskiego. Ufundowany przez rodzinę, został zaprojektowany przez Bertela Thorvaldsena i wykonany w Rzymie przez Franciszka Maksymiliana Laboureura. Wykuty z białego marmuru Małachowski w todze senatorskiej w prawej ręce trzyma kartę konstytucyjną, a w lewej - laskę marszałkowską. Towarzyszą mu dwie postacie: żołnierz w stroju rzymskim z mieczem i drzewcem sztandaru z orłem, wpatrujący się w postać marszałka, oraz symbol Ojczyzny - płacząca kobieta wsparta na tarczy z herbami Polski i Litwy.

Monument został zniszczony podczas walk w powstaniu warszawskim - to właśnie w tym miejscu w ścianę świątyni uderzył czołg-mina Borgward, co upamiętnia wmurowany fragment gąsienicy oraz tablica po zewnętrznej ścianie muru. Pieczołowicie posklejany z kawałków odnalezionych po wojnie w ruinach katedry (pracami kierował rzeźbiarz Józef Trenarowski) pomnik powrócił na swoje dawne miejsce dopiero w 1965 roku.

Co ciekawe, sam Stanisław Małachowski został pochowany w kościele św. Krzyża. Jednak jego imponujący pomnik po prostu już się w tej świątyni nie zmieścił, dlatego też w 1830 roku został ustawiony w archikatedrze. Pracami pokierował Henryk Marconi.

Podziemia

Katedra nigdy nie była podpiwniczona, dlatego też nie było gdzie chować choćby książąt mazowieckich. Powoli powstawały więc krypty, jednak przez długi czas nie sporządzano planów ich położenia. Wszystkie krypty połączono w jedne katakumby dopiero w okresie międzywojennym. Powojenne prace konserwatorskie odkryły nowe fragmenty podziemi. W całości udostępniono je dla zwiedzających po remoncie (m.in. ułożono wtedy nową kamienną posadzkę i zainstalowano ozdobne metalowe kraty) w 1972 roku.

Do podziemi prowadzą dwa zejścia: w korytarzu zakrystii (wejście) oraz w lewej nawie (wyjście). W pierwszej krypcie spoczywa Henryk Sienkiewicz. Naprzeciw znajduje się grób Gabriela Narutowicza wraz z umieszczonymi po obu stronach tablicami nagrobnymi prezydentów Stanisława Wojciechowskiego i Ignacego Mościckiego. Kryptę zaprojektował Marian Lalewicz.

W sąsiedniej krypcie z okresu międzywojennego spoczywają książęta mazowieccy: Janusz I Starszy oraz jego wnuk Bolesław III. Stworzono ją w związku z odkryciem szczątków książąt mazowieckich, zaprojektował ją Konstanty Jakimowicz. Na podłodze stoi trumienka ze szczątkami córki Władysława IV, Izabelli Wazówny. Bezcennym zabytkiem znajdującym się w tej krypcie jest gotycka mensa ołtarzowa z XIV wieku pochodząca z wielkiego ołtarza katedry, odnaleziona po wojnie w gruzach świątyni. Przebite w północnej ścianie okienko pozwala obejrzeć grobowiec ostatnich książąt mazowieckich, odkryty w 1953 roku.

Obok mieści się stworzona w 1951 roku krypta arcybiskupów warszawskich, gdzie spoczywają Zygmunt Szczęsny Feliński, Wincenty Teofil Chościak Popiel, Antoni Fijałkowski i Józef Glemp. Był tu też nagrobek Stefana Wyszyńskiego, lecz przeniesiono go do specjalnie wybudowanej kaplicy w lewej nawie katedry, a tym w miejscu zbudowano przejście do najnowszej krypty.

W najmłodszej i największej krypcie katedry znajdują się właściwy nagrobek Ignacego Mościckiego, gdzie spoczywają jego sprowadzone do Polski prochy, a także Ignacego Jana Paderewskiego (jego prochy sprowadzono do Polski w 1992 roku) oraz generała Kazimierza Sosnkowskiego. Jego popiersie zaprojektował Andrzej Renes. Na ścianie krypty widnieje łacińska sentencja Pax vobiscum bene de Patria meriti ("Pokój Wam, dobrze zasłużonym dla Ojczyzny").

Jeszcze dalej znajduje się gotycka krypta biskupa poznańskiego Stanisława Witwickiego oraz zespół krypt, w których spoczywa Adam Parzniewski, sekretarz Anny Wazówny. Poniżej pochowano nieznanego dostojnika kościelnego z XVIII wieku, obok stoi trumienka ze zwłokami dziecka. Podczas prac konserwatorskich w 2012 roku w trumnie Parzniewskiego odkryto drugi szkielet, jego pochodzenie nie jest póki co znane.

W następnej krypcie znajduje się także nagrobek Stanisława Augusta Poniatowskiego z herbarzem królewskim. Autorem wykonywanej w 1995 roku aranżacji wnętrza krypty i projektu nagrobka jest Robert Kunkel. W tej samej krypcie na ścianach umieszczono tablice pamiątkowe Marcello Bacciarellego i jego żony Joanny Fryderyki, Franciszka Pincka, szambelana królewskiego Feliksa Łojko oraz prymasa Michała Poniatowskiego.

Oprócz udostępnionych do zwiedzania krypt istnieją jeszcze dwie. Do jednej z nich, pochodzącej z XVII wieku, w 1958 roku przeniesiono trumnę a następnie ustawiono sarkofag kardynała Augusta Hlonda.

Wydarzenia

Archikatedra ze względu na to, iż była i jest najważniejszym kościołem w Warszawie, była świadkiem wielu historycznych wydarzeń. Do najważniejszych z nich należą:

• 1632 - zaprzysiężenie przepisów pacta conventa
• 1773 - uroczyste odczytanie aktu fundacyjnego Komisji Edukacji Narodowej
• 1791 - zaprzysiężenie postanowień Konstytucji 3 maja
• 1831 - msza dla żołnierzy idących walczyć w bitwie pod Olszynką Grochowską
• 1961 - podniesienie archikatedry do rangi bazyliki mniejszej
• 7 stycznia 2007 - msza dziękczynna za ponad 25-letnią posługę kard. Józefa Glempa w archidiecezji warszawskiej. Podczas tej mszy z funkcji metropolity zrezygnował następca kard. Glempa - abp Stanisław Wielgus, co zostało przyjęte przez bardzo licznie zgromadzonych wiernych okrzykami nie i zostań z nami!.
• 1 kwietnia 2007- kanoniczne objęcie archidiecezji warszawskiej przez następcę abp. Wielgusa - abp. Kazimierza Nycza.

Śluby królewskie

• 12 września 1637 - Władysław IV Waza i Cecylia Renata Habsburg
• 10 marca 1646 - Władysław IV Waza i Ludwika Maria Gonzaga
• 30 maja 1649 - Jan Kazimierz i Ludwika Maria Gonzaga
• 5 lipca 1665 - Jan III Sobieski i Maria Kazimiera de La Grange d'Arquien
• 1784 albo 1785 - Stanisław August Poniatowski i Elżbieta Grabowska z Szydłowskich

Koronacje królewskie

• 13 września 1637 - Cecylia Renata
• 19 października 1670 - Eleonora Habsburg (żona Michała Korybuta Wiśniowieckiego)
• 4 października 1705 - Stanisław Leszczyński i Katarzyna Opalińska
• 25 listopada 1764 - Stanisław August Poniatowski
• 24 maja 1829 - uroczysta msza po koronacji Mikołaja I Romanowa na króla Polski, choć akt koronacji odbył się w sali Senatorskiej na Zamku Królewskim.

Wizyty papieży

• 28 października 1919 - miała miejsce uroczystość przyjęcia sakry biskupiej przez Achille Rattiego, późniejszego papieża Piusa XI (1922-1939). Święcenia przyjął z rąk kardynała Aleksandra Kakowskiego, metropolity warszawskiego.
• 1979, 1983, 1987, 1991, 1999 - odwiedziny Jana Pawła II podczas pielgrzymek po Polsce.
• 25 maja 2006 - wizyta Benedykta XVI w archikatedrze.

Linki zewnętrzne

• Katedra św. Jana na portalu sztuka.net

Źródła

• Maria I. Kwiatkowska, Katedra św. Jana, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978
• Maria Lewicka, Atlas Architektury Starego Miasta w Warszawie, Arkady, Warszawa 1992
• Maria i Andrzej Szypowscy, Gdy wchodzisz w progi Katedry..., Fundacja Artibus, Warszawa 2008
• Wikipedia

Galeria

Tablica w kruchcie świątyni

Kości zwierząt znalezione pod prezbiterium katedry (korytarz zakrystii)

Portret epitafijny Onufrego Okęckiego na ścianie podstawy chóru

Tablica upamiętniająca lotników poległych w czasie II wojny światowej

Tablica epitafijna Stefana Starzyńskiego w prawej nawie

Relikwiarz ze szczątkami Zygmunta Szczęsnego Felińskiego w Kaplicy Literackiej

Trumienka ze szczątkami Izabelli Wazówny w krypcie książęcej

Sarkofag z trumną Ignacego Jana Paderewskiego

Krypta gotycka z XIV wieku]]

Tablica pamiątkowa Franciszka Pincka

Tablica pamiątkowa Marcello Bacciarellego i jego żony

Tablica pamiątkowa Feliksa Łojko