Armia Krajowa (AK) - konspiracyjna organizacja wojskowa, działająca w okresie okupacji niemieckiej na obszarze państwa polskiego w granicach sprzed 1 września 1939 roku.
Historia
Powstańcy warszawscy
1 sierpnia 1944 r. Godzina "W". Patrol por. "Agatona" z batalionu "Pięść" w drodze z Woli do Śródmieścia.
Armia Krajowa powstała 14 stycznia 1942 roku w wyniku przekształcenia Związku Walki Zbrojnej. Głównym zadaniem AK było prowadzenie walki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i prowadzenie samoobrony i przygotowanie armii podziemnej na okres powstania, które miało wybuchnąć na ziemiach polskich w okresie militarnego załamania Niemiec. Pierwsze oddziały partyzanckie AK rozpoczęły walki z Niemcami w obronie Zamojszczyzny na przełomie 1942/1943. Na początku 1944 walczyły 54 oddziały, istniejące praktycznie we wszystkich okręgach. Liczebność poszczególnych oddziałów ogromnie wzrosła po wprowadzeniu w życie planu “Burza”. Utworzone wówczas duże jednostki sił AK prowadziły walki z Niemcami, na terenach wsch. także z radzieckimi oddziałami NKWD. Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było powstanie warszawskie. Po klęsce powstania jednostki AK na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostały zdemobilizowane. 1 stycznia 1945 Komendant Główny generał Okulicki wydał rozkaz o rozwiązaniu AK. Straty AK wyniosły ok. 100 tys. poległych i zamordowanych żołnierzy, ok. 50 tys. zostało wywiezionych do ZSRR i uwięzionych, np. w Riazaniu, Borowiczach i Ostaszkowie. Do moskiewskiego więzienia trafił m.in. generał Okulicki, sądzony w procesie szesnastu .
Struktura organizacyjna
Zbiórka powstańczego oddziału
Komendant Główny AK podlegał Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych. Organem dowodzenia AK była Komenda Główna, w której skład wchodziły oddziały, piony organizacyjne i samodzielne służby:
- Oddział I Organizacyjny - zajmował się planowaniem i organizacją działań, sprawami personalnymi, utrzymaniem łączności konspiracyjnej z obozami jenieckimi i skupiskami Polaków na terenie Rzeszy, wywiezionych na roboty przymusowe.
- Oddział II Informacyjno-Wywiadowczy - zajmował się sprawami bezpieczeństwa, wywiadu ofensywnego, kontrwywiadu, legalizacji i łączności.
- Oddział III Operacyjno-Szkoleniowy - planował i przygotowywał działania związane z walką zbrojną i przyszłym powstaniem ogólnonarodowym oraz koordynował pracę inspektorów poszczególnych rodzajów broni.
- Odział IV Kwatermistrzostwa - koordynował prace służb: uzbrojenia, intendentury, sanitarnej, geograficznej i weterynaryjnej, kierował produkcją konspiracyjną.
- Oddział V Łączności Operacyjnej - zajmował się sprawami łączności operacyjno-technicznej, w tym także produkcją sprzętu, planowaniem i odbiorem zrzutów, opieką nad żołnierzami wojsk sprzymierzonych i służbą kurierską.
- Oddział VI Biura Informacji i Propagandy - kierował całokształtem działalności propagandowej.
- Oddział VII Finansów i Kontroli - zajmował się kontrolą gospodarki finansowej i zaopatrzenia finansowego oraz organizowaniem lokali konspiracyjnych.
Cele
AK od swego powstania była organizacją masową, zwiększającą swe szeregi przez werbunek ochotników i kontynuowanie akcji scaleniowej, rozpoczętej przez Związek Walki Zbrojnej. W okresie 1940-1944 do AK przystąpiły m.in.: Tajna Armia Polska, Polska Organizacja Zbrojna "Znak", Gwardia Ludowa, PPS-WRN, Tajna Organizacja Wojskowa, Konfederacja Zbrojna, Socjalistyczna Organizacja Bojowa, Polski Związek Wolności oraz częściowo Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne.
AK realizowała swe cele poprzez prowadzenie walki bieżącej i przygotowywanie powstania powszechnego. Walka bieżąca prowadzona była gł. przez akcje małego sabotażu "Wawer-Palmiry", sabotażowo-dywersyjne, np.: "Jula", "Wieniec", bojowe, m.in. "Taśma", i bitwy partyzanckie z siłami policyjnymi oraz regularnym wojskiem niemieckim, np. na Zamojszczyźnie. Specjalne miejsce w działalności bojowej AK zajmowały akcje odwetowe i represyjne w stosunku do SS i policji oraz zdrajców i prowokatorów, np. zamach na F. Kutscherę.
Dowódcy
AK dowodzili generałowie:
- 14 stycznia 1942r. - 30 maja 1943r. - gen. Stefan Rowecki
- 30 maja 1943r. - 2 października 1944r. - gen. Tadeusz Komorowski
- 2 października 1944r. - 19 stycznia 1945 - gen. Leopold Okulicki
Zobacz też
Pamięć o Armii Krajowej
Imię Armii Krajowej nosi:
- Szkoła Podstawowa nr 217 im. Obrońców Radiostacji Armii Krajowej
- Gimnazjum nr 6 im. Pułku Armii Krajowej "Baszta"
- Zespół Szkół nr 48 im. Armii Krajowej
oraz:
- Aleja Armii Krajowej
- Ulica Armii Krajowej
- Trasa Armii Krajowej
- Ulica II Rejonu Armii Krajowej
- Park im. Obwodu Praga Armii Krajowej
- Skwer batalionu AK Zaremba - Piorun
- Pomnik Armi Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego
- Pomnik Żołnierzy Armii Krajowej
- Pomnik Baonu AK "Piorun"
- Pomnik Baonu AK "Kiliński"
- Pomnik Baonu AK "Miotła"
- Pomnik Żołnierzy AK "Krybar"
- Pomnik Zgrupowania "Ruczaj"
- Pomnik Powstańców Obwodu AK "Żywiciel"
- Płyta pamięci Saperów Polskich Armii Krajowej