Mikiapole3 (tablica | edycje) m (Wycofano edycje użytkownika 89.72.34.53 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Mikiapole3.) |
(popr. linków) Znacznik: sourceedit |
||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
|numery=1-51 |
|numery=1-51 |
||
|komunikacja_miejska=[[116]], [[166]], [[180]], [[222]], [[503]], [[E-2]] |
|komunikacja_miejska=[[116]], [[166]], [[180]], [[222]], [[503]], [[E-2]] |
||
| − | }}'''[[Ulice|Aleje Ujazdowskie]]''' (dawniej także: '''Droga Kalwaryjska''', '''Aleja Belwederska''', '''Aleja Stalina''') |
+ | }}'''[[Ulice|Aleje Ujazdowskie]]''' (dawniej także: '''Droga Kalwaryjska''', '''Aleja Belwederska''', '''Aleja Stalina''') – ulica o długości około 1,6 kilometra położona w [[Śródmieście|Śródmieściu]], biegnąca od [[Ulica Belwederska|Belwederskiej]] do [[Plac Trzech Krzyży|placu Trzech Krzyży]]. Stanowi ona część [[Trakt Królewski|Traktu Królewskiego]]. |
==Historia== |
==Historia== |
||
| Linia 19: | Linia 19: | ||
W [[1818]] roku przy Alejach urządzono [[Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego|Ogród Botaniczny]], a w [[1827]] roku [[Dolina Szwajcarska|Dolinę Szwajcarską]], która z czasem stała się popularnym miejscem spotkań [[Warszawa|Warszawy]] [[Warszawa pod zaborami|pod zaborami]]. W [[1857]] roku wzdłuż ulicy pojawiły się gazowe latarnie, w [[1879]] zaczęto budować kanalizację, [[Warszawa pod zaborami|w latach 80. XIX wieku]] pojawił się tramwaj konny, a później elektryczny. Co ciekawe tory tramwajowe ułożone były po bokach jezdni, a nie na środku. [[Warszawa pod zaborami|W drugiej połowie XIX wieku]] wzdłuż ulicy zaczęły pojawiać się wille i pałace arystokracji, które zaczęły wypierać wcześniejsze domy z rozległymi ogrodami. Aleja stała się dzięki nim popularnym miejscem spacerów. W [[1862]] roku ulica zaczęła funkcjonować jako ''aleja Ujazdowska'', a czasem także pojawiła się i zakorzeniła forma w liczbie mnogiej. [[Warszawa w okresie międzywojennym|Po I wojnie światowej]] i odzyskaniu niepodległości wzdłuż Alej swoje siedziby założyło wiele poselstw i ambasad. W [[1926]] Aleje stały się świadkiem walk [[Zamach majowy|zamachu majowego]], Alejami przechodziły też defilady wojska polskiego. |
W [[1818]] roku przy Alejach urządzono [[Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego|Ogród Botaniczny]], a w [[1827]] roku [[Dolina Szwajcarska|Dolinę Szwajcarską]], która z czasem stała się popularnym miejscem spotkań [[Warszawa|Warszawy]] [[Warszawa pod zaborami|pod zaborami]]. W [[1857]] roku wzdłuż ulicy pojawiły się gazowe latarnie, w [[1879]] zaczęto budować kanalizację, [[Warszawa pod zaborami|w latach 80. XIX wieku]] pojawił się tramwaj konny, a później elektryczny. Co ciekawe tory tramwajowe ułożone były po bokach jezdni, a nie na środku. [[Warszawa pod zaborami|W drugiej połowie XIX wieku]] wzdłuż ulicy zaczęły pojawiać się wille i pałace arystokracji, które zaczęły wypierać wcześniejsze domy z rozległymi ogrodami. Aleja stała się dzięki nim popularnym miejscem spacerów. W [[1862]] roku ulica zaczęła funkcjonować jako ''aleja Ujazdowska'', a czasem także pojawiła się i zakorzeniła forma w liczbie mnogiej. [[Warszawa w okresie międzywojennym|Po I wojnie światowej]] i odzyskaniu niepodległości wzdłuż Alej swoje siedziby założyło wiele poselstw i ambasad. W [[1926]] Aleje stały się świadkiem walk [[Zamach majowy|zamachu majowego]], Alejami przechodziły też defilady wojska polskiego. |
||
| − | [[Warszawa w okresie II wojny światowej|W czasie wojny]] już 5 października [[1939]] roku w Alejach odbyła się parada zwycięstwa z udziałem Adolfa Hitlera, jego trybuna stanęła przy ogrodzeniu [[Park Ujazdowski|Parku Ujazdowskiego]]. Z tego okresu pochodzą jedne z najstarszych kolorowych zdjęć z Warszawy. Aleje weszły w skład dzielnicy niemieckiej, a nazwa została zmieniona najpierw na ''aleję Lipową'' (''Lindenallee''), a potem na ''aleję Zwycięstwa'' (''Siegenallee''), dzięki temu też zabudowa nie była praktycznie zniszczona w czasie [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]]. Dnia 1 lutego [[1944]] roku na ulicy rozegrała się [[akcja Kutschera]], podczas której zastrzelony został kat Warszawy, [[Franz Kutschera]]. Miało to miejsce w pobliżu skrzyżowania z [[ |
+ | [[Warszawa w okresie II wojny światowej|W czasie wojny]] już 5 października [[1939]] roku w Alejach odbyła się parada zwycięstwa z udziałem Adolfa Hitlera, jego trybuna stanęła przy ogrodzeniu [[Park Ujazdowski|Parku Ujazdowskiego]]. Z tego okresu pochodzą jedne z najstarszych kolorowych zdjęć z Warszawy. Aleje weszły w skład dzielnicy niemieckiej, a nazwa została zmieniona najpierw na ''aleję Lipową'' (''Lindenallee''), a potem na ''aleję Zwycięstwa'' (''Siegenallee''), dzięki temu też zabudowa nie była praktycznie zniszczona w czasie [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]]. Dnia 1 lutego [[1944]] roku na ulicy rozegrała się [[akcja Kutschera]], podczas której zastrzelony został kat Warszawy, [[Franz Kutschera]]. Miało to miejsce w pobliżu skrzyżowania z [[Ulica Piękna w Śródmieściu|Piękną]], na wysokości [[Pałac Gawrońskich|pałacu Gawrońskich]]. |
| − | Większość zabudowań odbudowano do roku [[1955]]. [[Warszawa w okresie PRL-u|W okresie powojennym]] Aleje odzyskały rangę reprezentacyjnej ulicy, którą już 17 stycznia [[1945]] roku przemianowano na aleję Stalina. Początkowo nazwa ta odnosiła się jedynie do odcinka z [[Plac Trzech Krzyży|pl. Trzech Krzyży]] do [[Na Rozdrożu (plac)|pl. Na Rozdrożu]], w [[1953]] roku nazwę przyjęto dla całych Alej. Dnia 27 października [[1956]] roku [[Dekomunizacja ulic|przywrócono]] tradycyjną nazwę ulicy. Zlikwidowano linię [[tramwaje|tramwajową]], a zamiast niej ulicą poprowadzono [[trolejbusy|linię trolejbusową]] |
+ | Większość zabudowań odbudowano do roku [[1955]]. [[Warszawa w okresie PRL-u|W okresie powojennym]] Aleje odzyskały rangę reprezentacyjnej ulicy, którą już 17 stycznia [[1945]] roku przemianowano na aleję Stalina. Początkowo nazwa ta odnosiła się jedynie do odcinka z [[Plac Trzech Krzyży|pl. Trzech Krzyży]] do [[Na Rozdrożu (plac)|pl. Na Rozdrożu]], w [[1953]] roku nazwę przyjęto dla całych Alej. Dnia 27 października [[1956]] roku [[Dekomunizacja ulic|przywrócono]] tradycyjną nazwę ulicy. Zlikwidowano linię [[tramwaje|tramwajową]], a zamiast niej ulicą poprowadzono [[trolejbusy|linię trolejbusową]] – te kursowały Alejami do 5 marca [[1967]] roku. Z czasem zmieniło się otoczenie Alej, na zachód od [[Plac Na Rozdrożu|placu Na Rozdrożu]] powstała [[Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa]], a pod placem wielopoziomowe skrzyżowanie. Współcześnie Aleje są jedną z reprezentacyjnych ulic [[Warszawa|Warszawy]], każdego 15 sierpnia, w święto Wojska Polskiego, odbywa się tutaj defilada Wojska Polskiego. Często też odbywają się tutaj protesty i manifestacje. |
[[Plik:Aleje_Ujazdowskie_po_remoncie_(2).jpg|right|thumb|250px|Aleje Ujazdowskie po remoncie]] |
[[Plik:Aleje_Ujazdowskie_po_remoncie_(2).jpg|right|thumb|250px|Aleje Ujazdowskie po remoncie]] |
||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
Ulica rozpoczyna swój bieg na południu, jako przedłużenie [[Ulica Belwederska|ulicy Belwederskiej]]. Następnie biegnie ku północy krzyżując się z następującymi ulicami: |
Ulica rozpoczyna swój bieg na południu, jako przedłużenie [[Ulica Belwederska|ulicy Belwederskiej]]. Następnie biegnie ku północy krzyżując się z następującymi ulicami: |
||
* (skrzyżowanie) [[Ulica Belwederska|ul. Belwederska]] / [[Ulica Bagatela|ul. Bagatela]] |
* (skrzyżowanie) [[Ulica Belwederska|ul. Belwederska]] / [[Ulica Bagatela|ul. Bagatela]] |
||
| − | * (skrzyżowanie) [[ |
+ | * (skrzyżowanie) [[Ulica Agrykola|ul. Agrykola]] |
| − | * ([[Na Rozdrożu (plac)|węzeł]]) [[ |
+ | * ([[Na Rozdrożu (plac)|węzeł]]) [[Aleja Szucha|al. J. Ch. Szucha]] / [[Aleja Armii Ludowej|al. Armii Ludowej]] / [[Aleja Wyzwolenia|al. Wyzwolenia]] / [[Ulica Koszykowa|ul. Koszykowa]] / [[Aleja Szpitala Ujazdowskiego|al. Szpitala Ujazdowskiego]] |
| − | * (skrzyżowanie) [[ |
+ | * (skrzyżowanie) [[Aleja Róż|al. Róż]] |
| − | * (skrzyżowanie) [[ |
+ | * (skrzyżowanie) [[Ulica Chopina w Śródmieściu|ul. F. Chopina]] |
| − | * (skrzyżowanie) [[ |
+ | * (skrzyżowanie) [[Ulica Piękna w Śródmieściu|ul. Piękna]] |
| − | * (skrzyżowanie) [[ |
+ | * (skrzyżowanie) [[Ulica Matejki w Śródmieściu|ul. J. Matejki]] |
* (skrzyżowanie) [[Ulica Wilcza|ul. Wilcza]] |
* (skrzyżowanie) [[Ulica Wilcza|ul. Wilcza]] |
||
* (skrzyżowanie) [[Plac Trzech Krzyży|pl. Trzech Krzyży]] |
* (skrzyżowanie) [[Plac Trzech Krzyży|pl. Trzech Krzyży]] |
||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
* [[Pomnik Józefa Piłsudskiego w Ujazdowie|Pomnik Józefa Piłsudskiego]] |
* [[Pomnik Józefa Piłsudskiego w Ujazdowie|Pomnik Józefa Piłsudskiego]] |
||
* [[Łazienki Królewskie]] |
* [[Łazienki Królewskie]] |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 4 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 4 – [[Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego|Ogród Botaniczny]] i [[Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego|Obserwatorium Astronomiczne]] należące do [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]] (dawniej mieścił się tu [[Cmentarz Ujazdowski]]) |
* [[Zamek Ujazdowski]], w którym w latach [[1818]]-[[1944]] mieścił się [[Szpital Ujazdowski]] |
* [[Zamek Ujazdowski]], w którym w latach [[1818]]-[[1944]] mieścił się [[Szpital Ujazdowski]] |
||
* [[Park Ujazdowski]] |
* [[Park Ujazdowski]] |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 6a |
+ | * Aleje Ujazdowskie 6a – [[Pałac Aleksandra Rembielińskiego]] |
* [[Pomnik Ronalda Reagana]] |
* [[Pomnik Ronalda Reagana]] |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 14 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 14 – [[Pałac pod Karczochem]], dziś siedziba [[Ambasada Litwy|ambasady Republiki Litewskiej]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 16 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 16 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 16|Kamienica]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 18 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 18 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 18|Kamienica]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 20 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 20 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 20|Kamienica]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 22 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 22 – [[Kamienica Władysława Ławrynowicza]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 24 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 24 – [[Kamienica pod Gigantami]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 26 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 26 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 26|Kamienica Ksawerego Pusłowskiego]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 28 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 28 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 28|Dawny Gmach Gimnazjum im. Królowej Jadwigi]], dziś mieści się tutaj Ośrodek Rozwoju Edukacji (d. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli) |
Przy zachodniej pierzei znajdują się natomiast następujące budowle: |
Przy zachodniej pierzei znajdują się natomiast następujące budowle: |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 1/3 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 1/3 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 1/3|Siedziba Rady Ministrów]], dawny zespół koszar Korpusu Kadetów im. Suworowa (wraz z budynkami [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 5|nr 5]], [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 7|nr 7]] i [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 9|nr 9]]) |
| − | * Aleje Ujazdowskie 9 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 9 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 9|Dawna Siedziba Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych]], obecnie Centralne Biuro Antykorupcyjne |
* [[Pomnik Romana Dmowskiego]] |
* [[Pomnik Romana Dmowskiego]] |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 11 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 11 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 11|Ministerstwo Sprawiedliwości]], dawniej siedziba NKWD. |
| − | * Aleje Ujazdowskie 13 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 13 – [[Pałac Sobańskich|Pałac Sobańskich (Willa Anieli Bławackiej)]], dziś siedziba Klubu Polskiej Rady Biznesu |
| − | * Aleje Ujazdowskie 15 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 15 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 15|Pałac Wielopolskich (Willa Róż)]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 17 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 17 – [[Kamienica Mikołaja Szelechowa]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 19 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 19 – [[Kamienica Henryka Kołobrzega-Kolberga]] |
* [[Pomnik Stefana Grota-Roweckiego]] |
* [[Pomnik Stefana Grota-Roweckiego]] |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 21 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 21 – Willa powojenna, w niej [[ambasada Węgier]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 23 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 23 – [[Willa Gawrońskich]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 25 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 25 – [[Pałac Śleszyńskich]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 27 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 27 – [[Pałacyk Wilhelma Ellisa Raua]], dziś mieści [[ambasada Szwajcarii|ambasadę Szwajcarii]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 29/31 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 29/31 – [[Ambasada Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej]] |
* Aleje Ujazdowskie 33/35 – [[Pałac Dziewulskich]], dziś mieści [[Ambasada Republiki Bułgarii|ambasadę Bułgarii]] |
* Aleje Ujazdowskie 33/35 – [[Pałac Dziewulskich]], dziś mieści [[Ambasada Republiki Bułgarii|ambasadę Bułgarii]] |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 37 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 37 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 37|Kamienica Anny Mikulicz-Radeckiej]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 39 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 39 – [[Pałac Karnickich]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 41 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 41 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 41|Kamienica Ignacego Bernsteina]], w niej [[ambasada Czarnogóry]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 43 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 43 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 43|Kamienica Władysława Umiastowskiego]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 45 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 45 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 45|Kamienica Józefa Monkiewicza]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 47 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 47 – [[Kamienica Ericssona]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 49 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 49 – [[Kamienica Jana Kulikiewicza]], w niej Okręgowa Rada Adwokacka oraz "Klub Adwokata" |
| − | * Aleje Ujazdowskie 51 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 51 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 51|Kamienica Destylarnii Wódek Karola Schneidera]], dziś mieści się w niej [[ambasada Nowej Zelandii]] oraz [[ambasada Japonii|wydział Informacji i Kultury ambasady Japonii]] |
===Nieistniejące zabudowania=== |
===Nieistniejące zabudowania=== |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 12 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 12 – [[Cerkiew św. Michała Archanioła Archistratega]], istniała w latach [[1894]]-[[1923]], w jej miejscu wybudowano [[Łobzowianka|pawilon Łobzowianka]], który istniał w latach [[1924]]-[[1935]]. Miał tu potem stanąć [[Pomnik Józefa Piłsudskiego w alei Piłsudskiego|pomnik Józefa Piłsudskiego]]. Dziś jest tu węzeł z [[Trasa Łazienkowska|Trasą Łazienkowską]]. |
* [[Instalacja Komin|Instalacja "Komin"]] ([[2013]]) |
* [[Instalacja Komin|Instalacja "Komin"]] ([[2013]]) |
||
| − | * Aleje Ujazdowskie 18 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 18 – [[Kamienica Taubenhausa]], na południowym narożniku z [[Ulica Matejki w Śródmieściu|Matejki]]. |
| − | * Aleje Ujazdowskie 19 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 19 – [[Kamienica Spokornego]], stała na rogu z [[Aleja Róż|al. Róż]], na północ od [[Kamienica Henryka Kołobrzega-Kolberga|kamienicy H. Kolberga]] ([[Warszawa w okresie PRL-u|po wojnie]] nieznacznie zmieniono numerację Alej). |
| − | * Aleje Ujazdowskie 21 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 21 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 21|Willa Rzyszczewskiego]] |
| − | * Aleje Ujazdowskie 29 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 29 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 29|Willa Stanisława Lilpopa]], która mieściła [[Ambasada Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej|ambasadę Stanów Zjednoczonych]]. [[Warszawa w okresie PRL-u|Po wojnie]] rozebrano ją pod budowę nowego gmachu dla [[Ambasada Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej|ambasady]]. |
| − | * Aleje Ujazdowskie 31 |
+ | * Aleje Ujazdowskie 31 – [[Dom przy Alejach Ujazdowskich 31|Willa Wernickiego]], [[Warszawa w okresie PRL-u|po wojnie]] rozebrano ją pod budowę nowego gmachu dla [[Ambasada Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej|ambasady Stanów Zjednoczonych]]. |
==Ciekawostki== |
==Ciekawostki== |
||
| Linia 106: | Linia 106: | ||
* 1 maja [[1890]] roku w Alejach Ujazdowskich odbył się pierwszy w historii [[Warszawa|Warszawy]] pochód pierwszomajowy, wzięło podczas niego udział około 10 tysięcy robotników. Przemarsze [[Warszawa pod zaborami|podczas zaborów]] odbywały się głównie tutaj, brało w nich udział nawet 20 tysięcy robotników, a wiele z nich kończyło się rozpędzeniem demonstracji przez kozaków. |
* 1 maja [[1890]] roku w Alejach Ujazdowskich odbył się pierwszy w historii [[Warszawa|Warszawy]] pochód pierwszomajowy, wzięło podczas niego udział około 10 tysięcy robotników. Przemarsze [[Warszawa pod zaborami|podczas zaborów]] odbywały się głównie tutaj, brało w nich udział nawet 20 tysięcy robotników, a wiele z nich kończyło się rozpędzeniem demonstracji przez kozaków. |
||
* W Alejach Ujazdowskich, przy narożniku z [[Ulica Piękna w Śródmieściu|Piękną]] umieszczony jest kamień pamiątkowy przypominający o [[Akcja Kutschera|Akcji Kutschera]], która rozegrała się 1 lutego [[1944]] roku właśnie w tym miejscu. Po przeciwnej stronie ulicy w trotuarze wmurowane są tablice upamiętniające miejsca, z którego kolejne łączniczki przekazywały umówionym sygnałem informacje o zbliżaniu się auta z [[Franz Kutschera|Kutscherą]] w środku. |
* W Alejach Ujazdowskich, przy narożniku z [[Ulica Piękna w Śródmieściu|Piękną]] umieszczony jest kamień pamiątkowy przypominający o [[Akcja Kutschera|Akcji Kutschera]], która rozegrała się 1 lutego [[1944]] roku właśnie w tym miejscu. Po przeciwnej stronie ulicy w trotuarze wmurowane są tablice upamiętniające miejsca, z którego kolejne łączniczki przekazywały umówionym sygnałem informacje o zbliżaniu się auta z [[Franz Kutschera|Kutscherą]] w środku. |
||
| − | * Na skrzyżowaniu Alej Ujazdowskich z [[Ulica Wilcza|Wilczą]] znajduje się właz kanałowy, którym wychodzili na powierzchnię [[powstanie warszawskie|powstańcy]] ewakuujący się z oblężonego [[Mokotów|Mokotowa]] w dniach [[Powstanie warszawskie |
+ | * Na skrzyżowaniu Alej Ujazdowskich z [[Ulica Wilcza|Wilczą]] znajduje się właz kanałowy, którym wychodzili na powierzchnię [[powstanie warszawskie|powstańcy]] ewakuujący się z oblężonego [[Mokotów|Mokotowa]] w dniach [[Powstanie warszawskie – 26 września|26]]-[[Powstanie warszawskie – 27 września|27 września]] [[1944]] roku. |
* Przy [[Kawiarnia Rozdroże|kawiarni "Rozdroże"]] znajduje się [[pomniki przyrody|pomnik przyrody]] – 61 różnych głazów narzutowych. |
* Przy [[Kawiarnia Rozdroże|kawiarni "Rozdroże"]] znajduje się [[pomniki przyrody|pomnik przyrody]] – 61 różnych głazów narzutowych. |
||
| Linia 122: | Linia 122: | ||
</gallery> |
</gallery> |
||
| − | + | {{Przypisy}} |
|
| + | |||
| − | <references /> |
||
==Linki zewnętrzne== |
==Linki zewnętrzne== |
||
* [http://pl.wikipedia.org/wiki/Aleje_Ujazdowskie_w_Warszawie Aleje Ujazdowskie na Wikipedii] |
* [http://pl.wikipedia.org/wiki/Aleje_Ujazdowskie_w_Warszawie Aleje Ujazdowskie na Wikipedii] |
||
* [http://eela1.blox.pl/2005/12/Aleje-Ujazdowskie.html Historia Alej Ujazdowskich] |
* [http://eela1.blox.pl/2005/12/Aleje-Ujazdowskie.html Historia Alej Ujazdowskich] |
||
* [http://miasta.gazeta.pl/warszawa/1,34862,4997966.html Artykuł o domu nr 18 na gazecie.pl] |
* [http://miasta.gazeta.pl/warszawa/1,34862,4997966.html Artykuł o domu nr 18 na gazecie.pl] |
||
| − | * [http://images.google.com/hosted/life/f?q=warsaw+source:life&prev=/images%3Fq%3Dwarsaw%2Bsource:life%26hl%3Dpl&imgurl=44a3e486b47ea14b Aleje Ujazdowskie w 1939 roku |
+ | * [http://images.google.com/hosted/life/f?q=warsaw+source:life&prev=/images%3Fq%3Dwarsaw%2Bsource:life%26hl%3Dpl&imgurl=44a3e486b47ea14b Aleje Ujazdowskie w 1939 roku – Adolf Hitler pozdrawia zwycięskie wojska niemieckie] |
| − | * [http://images.google.com/hosted/life/f?q=warsaw+source:life&prev=/images%3Fq%3Dwarsaw%2Bsource:life%26ndsp%3D21%26hl%3Dpl%26sa%3DN%26start%3D42&imgurl=0016df86dc1c6266 Aleje Ujazdowskie w 1939 roku |
+ | * [http://images.google.com/hosted/life/f?q=warsaw+source:life&prev=/images%3Fq%3Dwarsaw%2Bsource:life%26ndsp%3D21%26hl%3Dpl%26sa%3DN%26start%3D42&imgurl=0016df86dc1c6266 Aleje Ujazdowskie w 1939 roku – Parada Zwycięstwa, po prawej pałac Rembielińskiego] |
* [http://img195.imageshack.us/my.php?image=alejeujazdowskie1968.jpg Aleje Ujazdowskie w 1968 roku] |
* [http://img195.imageshack.us/my.php?image=alejeujazdowskie1968.jpg Aleje Ujazdowskie w 1968 roku] |
||
* [http://www.uj.waw.pl Prywatna strona o Alejach Ujazdowskich] |
* [http://www.uj.waw.pl Prywatna strona o Alejach Ujazdowskich] |
||
Wersja z 16:40, 31 maj 2015
Aleje Ujazdowskie (dawniej także: Droga Kalwaryjska, Aleja Belwederska, Aleja Stalina) – ulica o długości około 1,6 kilometra położona w Śródmieściu, biegnąca od Belwederskiej do placu Trzech Krzyży. Stanowi ona część Traktu Królewskiego.
Historia
Aleje Ujazdowskie na wysokości pl. Na Rozdrożu
Aleje Ujazdowskie na wysokości Bagateli
Zaczątkiem Alej jest wytyczona z inicjatywy króla Augusta II Mocnego, a według projektu Joachima Daniela Jaucha, Droga Kalwaryjska zaczynająca się w rejonie dzisiejszego placu Trzech Krzyży i biegnąca w kierunku południowym. Wytyczona została w latach 1724-1731. Droga ta rozpoczynała się dwoma złotymi krzyżami (dziś na pl. Trzech Krzyży), a wzdłuż drogi, co 90 metrów ustawione były kapliczki z muru pruskiego, których razem było 28. Droga o szerokości 14 metrów wysadzona była również lipami. Jej koniec znajdował się w okolicach dzisiejszego placu Na Rozdrożu, gdzie mieścił się Grób Chrystusa. Droga z czasem straciła jednak na znaczeniu, a kapliczki wkrótce rozebrano. Jej śladem w 1766 roku wytyczono nową drogę włączoną w Trakt Królewski, którą początkowo nazwano aleją Belwederską, gdyż wiodła do Belwederu. Wkrótce południowy fragment traktu został częściowo włączony w układ Osi Stanisławowskiej. Około 1784 roku uzyskała nazwę Aleja. Ponadto w latach 1815-1830 fragment między Piękną a pl. Na Rozdrożu nazywano placem Ujazdowskim.
W 1818 roku przy Alejach urządzono Ogród Botaniczny, a w 1827 roku Dolinę Szwajcarską, która z czasem stała się popularnym miejscem spotkań Warszawy pod zaborami. W 1857 roku wzdłuż ulicy pojawiły się gazowe latarnie, w 1879 zaczęto budować kanalizację, w latach 80. XIX wieku pojawił się tramwaj konny, a później elektryczny. Co ciekawe tory tramwajowe ułożone były po bokach jezdni, a nie na środku. W drugiej połowie XIX wieku wzdłuż ulicy zaczęły pojawiać się wille i pałace arystokracji, które zaczęły wypierać wcześniejsze domy z rozległymi ogrodami. Aleja stała się dzięki nim popularnym miejscem spacerów. W 1862 roku ulica zaczęła funkcjonować jako aleja Ujazdowska, a czasem także pojawiła się i zakorzeniła forma w liczbie mnogiej. Po I wojnie światowej i odzyskaniu niepodległości wzdłuż Alej swoje siedziby założyło wiele poselstw i ambasad. W 1926 Aleje stały się świadkiem walk zamachu majowego, Alejami przechodziły też defilady wojska polskiego.
W czasie wojny już 5 października 1939 roku w Alejach odbyła się parada zwycięstwa z udziałem Adolfa Hitlera, jego trybuna stanęła przy ogrodzeniu Parku Ujazdowskiego. Z tego okresu pochodzą jedne z najstarszych kolorowych zdjęć z Warszawy. Aleje weszły w skład dzielnicy niemieckiej, a nazwa została zmieniona najpierw na aleję Lipową (Lindenallee), a potem na aleję Zwycięstwa (Siegenallee), dzięki temu też zabudowa nie była praktycznie zniszczona w czasie powstania warszawskiego. Dnia 1 lutego 1944 roku na ulicy rozegrała się akcja Kutschera, podczas której zastrzelony został kat Warszawy, Franz Kutschera. Miało to miejsce w pobliżu skrzyżowania z Piękną, na wysokości pałacu Gawrońskich.
Większość zabudowań odbudowano do roku 1955. W okresie powojennym Aleje odzyskały rangę reprezentacyjnej ulicy, którą już 17 stycznia 1945 roku przemianowano na aleję Stalina. Początkowo nazwa ta odnosiła się jedynie do odcinka z pl. Trzech Krzyży do pl. Na Rozdrożu, w 1953 roku nazwę przyjęto dla całych Alej. Dnia 27 października 1956 roku przywrócono tradycyjną nazwę ulicy. Zlikwidowano linię tramwajową, a zamiast niej ulicą poprowadzono linię trolejbusową – te kursowały Alejami do 5 marca 1967 roku. Z czasem zmieniło się otoczenie Alej, na zachód od placu Na Rozdrożu powstała Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa, a pod placem wielopoziomowe skrzyżowanie. Współcześnie Aleje są jedną z reprezentacyjnych ulic Warszawy, każdego 15 sierpnia, w święto Wojska Polskiego, odbywa się tutaj defilada Wojska Polskiego. Często też odbywają się tutaj protesty i manifestacje.
Aleje Ujazdowskie po remoncie
Chodnik i ścieżka rowerowa w Alejach Ujazdowskich po remoncie
1 kwietnia 2009 roku w Alejach ruszył remont chodników. W jego ramach przeprowadzona zostanie wymiana trotuarów i wytyczona zostanie ścieżka rowerowa, powstanie 8 nowych wiat, zasadzone zostaną 242 drzewa, ułożone zostanie 20 tysięcy metrów kwadratowych płyt granitowych. Spośród pięciu zgłoszonych do przetargu firm najtańszą ofertę zaproponowało konsorcjum Adrog, wyniosła ona 18 mln 390 tysięcy złotych, które 4 marca 2009 zostało wybrane[1] wykonawcą projektu. Najważniejsze prace zostały zakończone do 10 września, potem jeszcze siano trawę i sadzono drzewa[2]. Oficjalne otwarcie wyremontowanych Alej miało miejsce 29 września 2009 roku[3]. W 2013 roku zaproponowano do realizacji trasę tramwajową wzdłuż ulicy od ul. Belwederskiej przez Krakowskie Przedmieście, Miodową i Bonifraterską do ul. Stawki – celowość budowy została zbadana przez specjalistów, którzy umieścili trasę wysoko w rankingu.
Przebieg
Aleje Ujazdowskie w rejonie placu Trzech Krzyży
Ulica rozpoczyna swój bieg na południu, jako przedłużenie ulicy Belwederskiej. Następnie biegnie ku północy krzyżując się z następującymi ulicami:
- (skrzyżowanie) ul. Belwederska / ul. Bagatela
- (skrzyżowanie) ul. Agrykola
- (węzeł) al. J. Ch. Szucha / al. Armii Ludowej / al. Wyzwolenia / ul. Koszykowa / al. Szpitala Ujazdowskiego
- (skrzyżowanie) al. Róż
- (skrzyżowanie) ul. F. Chopina
- (skrzyżowanie) ul. Piękna
- (skrzyżowanie) ul. J. Matejki
- (skrzyżowanie) ul. Wilcza
- (skrzyżowanie) pl. Trzech Krzyży
Na całym odcinku między Bagatelą a placem Trzech Krzyży biegnie ścieżka rowerowa.
Zabudowania
Willa Gawrońskich (nr 23)
Kamienica I. Bernsteina (nr 41)
Wzdłuż Alej Ujazdowskich istnieje szereg zabytkowych oraz ważnych zabudowań. Obiekty położone wzdłuż wschodniej (prawej, patrząc od Belwederu) pierzei ulicy to kolejno:
- Pomnik Józefa Piłsudskiego
- Łazienki Królewskie
- Aleje Ujazdowskie 4 – Ogród Botaniczny i Obserwatorium Astronomiczne należące do Uniwersytetu Warszawskiego (dawniej mieścił się tu Cmentarz Ujazdowski)
- Zamek Ujazdowski, w którym w latach 1818-1944 mieścił się Szpital Ujazdowski
- Park Ujazdowski
- Aleje Ujazdowskie 6a – Pałac Aleksandra Rembielińskiego
- Pomnik Ronalda Reagana
- Aleje Ujazdowskie 14 – Pałac pod Karczochem, dziś siedziba ambasady Republiki Litewskiej
- Aleje Ujazdowskie 16 – Kamienica
- Aleje Ujazdowskie 18 – Kamienica
- Aleje Ujazdowskie 20 – Kamienica
- Aleje Ujazdowskie 22 – Kamienica Władysława Ławrynowicza
- Aleje Ujazdowskie 24 – Kamienica pod Gigantami
- Aleje Ujazdowskie 26 – Kamienica Ksawerego Pusłowskiego
- Aleje Ujazdowskie 28 – Dawny Gmach Gimnazjum im. Królowej Jadwigi, dziś mieści się tutaj Ośrodek Rozwoju Edukacji (d. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli)
Przy zachodniej pierzei znajdują się natomiast następujące budowle:
- Aleje Ujazdowskie 1/3 – Siedziba Rady Ministrów, dawny zespół koszar Korpusu Kadetów im. Suworowa (wraz z budynkami nr 5, nr 7 i nr 9)
- Aleje Ujazdowskie 9 – Dawna Siedziba Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych, obecnie Centralne Biuro Antykorupcyjne
- Pomnik Romana Dmowskiego
- Aleje Ujazdowskie 11 – Ministerstwo Sprawiedliwości, dawniej siedziba NKWD.
- Aleje Ujazdowskie 13 – Pałac Sobańskich (Willa Anieli Bławackiej), dziś siedziba Klubu Polskiej Rady Biznesu
- Aleje Ujazdowskie 15 – Pałac Wielopolskich (Willa Róż)
- Aleje Ujazdowskie 17 – Kamienica Mikołaja Szelechowa
- Aleje Ujazdowskie 19 – Kamienica Henryka Kołobrzega-Kolberga
- Pomnik Stefana Grota-Roweckiego
- Aleje Ujazdowskie 21 – Willa powojenna, w niej ambasada Węgier
- Aleje Ujazdowskie 23 – Willa Gawrońskich
- Aleje Ujazdowskie 25 – Pałac Śleszyńskich
- Aleje Ujazdowskie 27 – Pałacyk Wilhelma Ellisa Raua, dziś mieści ambasadę Szwajcarii
- Aleje Ujazdowskie 29/31 – Ambasada Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej
- Aleje Ujazdowskie 33/35 – Pałac Dziewulskich, dziś mieści ambasadę Bułgarii
- Aleje Ujazdowskie 37 – Kamienica Anny Mikulicz-Radeckiej
- Aleje Ujazdowskie 39 – Pałac Karnickich
- Aleje Ujazdowskie 41 – Kamienica Ignacego Bernsteina, w niej ambasada Czarnogóry
- Aleje Ujazdowskie 43 – Kamienica Władysława Umiastowskiego
- Aleje Ujazdowskie 45 – Kamienica Józefa Monkiewicza
- Aleje Ujazdowskie 47 – Kamienica Ericssona
- Aleje Ujazdowskie 49 – Kamienica Jana Kulikiewicza, w niej Okręgowa Rada Adwokacka oraz "Klub Adwokata"
- Aleje Ujazdowskie 51 – Kamienica Destylarnii Wódek Karola Schneidera, dziś mieści się w niej ambasada Nowej Zelandii oraz wydział Informacji i Kultury ambasady Japonii
Nieistniejące zabudowania
- Aleje Ujazdowskie 12 – Cerkiew św. Michała Archanioła Archistratega, istniała w latach 1894-1923, w jej miejscu wybudowano pawilon Łobzowianka, który istniał w latach 1924-1935. Miał tu potem stanąć pomnik Józefa Piłsudskiego. Dziś jest tu węzeł z Trasą Łazienkowską.
- Instalacja "Komin" (2013)
- Aleje Ujazdowskie 18 – Kamienica Taubenhausa, na południowym narożniku z Matejki.
- Aleje Ujazdowskie 19 – Kamienica Spokornego, stała na rogu z al. Róż, na północ od kamienicy H. Kolberga (po wojnie nieznacznie zmieniono numerację Alej).
- Aleje Ujazdowskie 21 – Willa Rzyszczewskiego
- Aleje Ujazdowskie 29 – Willa Stanisława Lilpopa, która mieściła ambasadę Stanów Zjednoczonych. Po wojnie rozebrano ją pod budowę nowego gmachu dla ambasady.
- Aleje Ujazdowskie 31 – Willa Wernickiego, po wojnie rozebrano ją pod budowę nowego gmachu dla ambasady Stanów Zjednoczonych.
Ciekawostki
Kamień upamiętniający akcję Kutschera
Tablica upamiętniająca miejsce, gdzie był właz kanałowy
- Gdzieś w rejonie Bagateli znajdował się kościół św. Anny, inny niż ten na Krakowskim Przedmieściu bądź Wilanowie. Przeniósł się on z Solca i został rozebrany w XIX wieku. Pochowany w nim został Marcello Bacciarelli.
- Gdzieś przy Alejach Ujazdowskich znajdowała się kamienica, która w powieści "Lalka" Bolesława Prusa należała do rodziny Łęckich.
- 1 maja 1890 roku w Alejach Ujazdowskich odbył się pierwszy w historii Warszawy pochód pierwszomajowy, wzięło podczas niego udział około 10 tysięcy robotników. Przemarsze podczas zaborów odbywały się głównie tutaj, brało w nich udział nawet 20 tysięcy robotników, a wiele z nich kończyło się rozpędzeniem demonstracji przez kozaków.
- W Alejach Ujazdowskich, przy narożniku z Piękną umieszczony jest kamień pamiątkowy przypominający o Akcji Kutschera, która rozegrała się 1 lutego 1944 roku właśnie w tym miejscu. Po przeciwnej stronie ulicy w trotuarze wmurowane są tablice upamiętniające miejsca, z którego kolejne łączniczki przekazywały umówionym sygnałem informacje o zbliżaniu się auta z Kutscherą w środku.
- Na skrzyżowaniu Alej Ujazdowskich z Wilczą znajduje się właz kanałowy, którym wychodzili na powierzchnię powstańcy ewakuujący się z oblężonego Mokotowa w dniach 26-27 września 1944 roku.
- Przy kawiarni "Rozdroże" znajduje się pomnik przyrody – 61 różnych głazów narzutowych.
Galeria
.JPG "Aleje Ujazdowskie (nr 6a).JPG (2,02 MB)")
Pałac Aleksandra Rembielińskiego (nr 6a)
.JPG "Aleje Ujazdowskie (nr 12).JPG (1,41 MB)")
Dom pod Karczochem (nr 14)
.JPG "Aleje Ujazdowskie (budynek nr 26).JPG (485 KB)")
Kamienica K. Pusłowskiego (nr 26)
Tablica pamiątkowa na dawnym gmachu Gimnazjum im. Królowej Jadwigi (nr 28) (od strony pomnika Witosa)
.JPG "Aleje Ujazdowskie (nr 37).JPG (1,45 MB)")
Kamienica Anny Radeckiej-Mikulicz (nr 37)
.jpg){kind=link}
.JPG){kind=link}
.JPG){kind=link}
.JPG){kind=link}
.JPG){kind=link}
.JPG){kind=link}
Autobus E-2 w Alejach Ujazdowskich
Tablica pamiątkowa Tchorka na rogu Bagateli
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Aleje Ujazdowskie na Wikipedii
- Historia Alej Ujazdowskich
- Artykuł o domu nr 18 na gazecie.pl
- Aleje Ujazdowskie w 1939 roku – Adolf Hitler pozdrawia zwycięskie wojska niemieckie
- Aleje Ujazdowskie w 1939 roku – Parada Zwycięstwa, po prawej pałac Rembielińskiego
- Aleje Ujazdowskie w 1968 roku
- Prywatna strona o Alejach Ujazdowskich