Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
  +
'''Akcja pod Arsenałem''' (kryptonim '''Meksyk II''') – operacja militarna przeprowadzona przez Grupy Szturowe [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]] dnia 26 marca [[1943]] roku u zbiegu [[Ulica Długa w Śródmieściu|ulicy Długiej]], [[Ulica Nalewki|Nalewek]] i [[Ulica Bielańska|Bielańskiej]], obok [[Arsenał]]u, mająca na celu odbicie z rąk niemieckich [[Jan Bytnar|Jana Bytnara "Rudego"]] oraz dwudziestu czterech innych więźniów.
{{WEdycji|Mikiapole3|wkrótce|Użytkownik:Mikiapole3/artykuł w przygotowywaniu}}
 
'''Akcja pod Arsenałem''' – operacja militarna Grup Szturmowych [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]] zorganizowana pod warszawskim [[Arsenał]]em (skrzyżowanie ulic [[Bielańska (ulica)|Bielańskiej]] i [[Długa (ulica w Śródmieściu)|Długiej]]) w trakcie której uwolniono harcmistrza [[Jan Bytnar|Jana Bytnara]] ("Rudego") oraz 20 innych więźniów politycznych, przewożonych z siedziby Gestapo przy [[Szucha (aleja)|Alei Szucha]] na [[Pawiak]].
 
   
  +
===Preludium===
Genezą dla operacji są wydarzenia mające miejsce w nocy z 18 na 19 marca [[1943]], kiedy to w swoim mieszkaniu przy [[Osiecka (ulica)|ul. Osieckiej]] ujęty został komendant Hufca Praga [[Henryk Ostrowski]] ps."Heniek" z żoną. W czasie gruntownej rewizji mieszkania Ostrowskich, gestapowcy znaleźli wiele materiałów szkoleniowych i wywiadowczych, wśród których były również opracowane przez "Heńka" szkice sytuacyjne do przygotowywanej właśnie akcji "Czarnocin". Prawdopodobnie przy "Heńku" odkryto również notes z prymitywnie zaszyfrowanym adresem [[Jan Bytnar|Jana Bytnara]] "Rudego", który gestapowcy bez trudu odczytali. Bytnar został aresztowany, następnie był brutalnie przesłuchiwany w siedzibie Gestapo. 26 marca [[1943]] roku u zbiegu ul. [[Bielańska (ulica)|Bielańskiej]], [[Długa (ulica w Śródmieściu)|Długiej]] i [[Nalewki (ulica)|Nalewek]] w pobliżu [[Arsenał]]u, członkowie Grup Szturmowych Szarych Szeregów dokonali udanej akcji odbicia z rąk Gestapo swojego kolegi Janka Bytnara, "Rudego".
 
  +
Konieczność zorganizowania tej akcji wynikła w wydarzeń, jakie miały miejsce w połowie marca [[1943]] roku. 18 marca [[1943]] roku [[Henryk Ostrowski|Henryk Ostrowski "Heniek"]], komendant Hufca Praga, został zatrzymany przez Niemców w swoim konspiracyjnym mieszkaniu na [[Ulica Osiecka|ul. Osieckiej]] na [[Grochów|Grochowie]]. W mieszkaniu zostały znalezione materiały szkoleniowe i wywiadowcze. W jednym z nich zaszyfrowany był adres zamieszkania [[Jan Bytnar|Jana Bytnara]]. Niemcy adres odszyfrowali i rano 23 marca [[1943]] roku aresztowali go w jego [[Dom przy alei Niepodległości 159|mieszkaniu]] przy [[Aleja Niepodległości|alei Niepodległości 159]]. [[Jan Bytnar]] trafił do więzienia [[Pawiak]], skąd był przewożony na brutalne przesłuchania do [[Dom przy alei Szucha 25|siedziby gestapo]] w [[Aleja Szucha|alei Szucha 25]]. Pierwszą próbę odbicia [[Jan Bytnar|Bytnara]] (kryptonim ''Meksyk I'') podjęto już 23 marca, jednak nie powiodła się.
   
  +
===Przebieg akcji===
W akcji brało udział 28 członków Szarych Szeregów. Po stronie polskiej jedna osoba została aresztowana, a dwie ciężko ranne. Po stronie niemieckiej było dziewięciu zabitych. Uwolniono dwóch członków Szarych Szeregów oraz 19 więźniów politycznych, w tym 6 kobiet. Zniszczono jedną ciężarówkę nieprzyjaciela i zdobyto dwa auta.
 
  +
Kolejną akcję zaplanowano na 26 marca [[1943]] roku na godzinę 17:30, miał to być moment powrotu więźniarki z dwudziestoma pięcioma więźniami z [[Aleja Szucha|alei Szucha]] na [[Ulica Dzielna w Śródmieściu i na Woli|Dzielną]]. O godzinie przewozu więźniów zamachowcy dowiedzieli się dzięki [[Zygmunt Kaczyński|Zygmuntowi Kaczyńskiemu „Wesołemu”]], który jako dostawca słodyczy miał wstęp na [[Aleja Szucha|Szucha]] i zbierał tam wszelkie interesujące podziemie informacje. Na miejsce wybrano skrzyżowanie ulic [[Ulica Długa w Śródmieściu|Długiej]], [[Ulica Nalewki|Nalewek]] i [[Ulica Bielańska|Bielańskiej]], gdyż pojazd musiał w tym miejscu znacznie zwolnić, aby przejechać przez dwa położone blisko siebie zakręty. Do akcji przygotowanych było dwudziestu ośmiu członków [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]] dowodzonych przez [[Stanisław Broniewski|Stanisława Broniewskiego "Orszę"]].
  +
  +
Kiedy więźniarka zbliżała się do miejsca akcji, odpowiedni znak przekazał jeden z łączników. Moment okazał się niefortunny, gdyż na ulicy znajdowało się wtedy wielu niemieckich żołnierzy, a z jednej z bram wyszedł przypadkowy policjant, który zaalarmowany widokiem partyzantów próbował oddać strzał, został jednak wcześniej trafiony przez [[Tadeusz Zawadzki|Tadeusza Zawadzkiego "Zośkę"]]. Partyzanci obrzucili więźniarkę butelkami z benzyną, samochód próbował bezskutecznie zmienić kurs. Z auta wyskoczyli niemieccy żołnierze, którzy rozpoczęli wymianę ognia. Niemcy zostali szybko przyparci do muru, do więźniarki dobiegli [[Jerzy Gawin|Jerzy Gawin "Słoń"]] oraz [[Aleksy Dawidowski|Aleksy Dawidowski "Alek"]], by uwolnić więźniów. Rannego [[Jan Bytnar|Jana Bytnara "Rudego"]] trzeba było wynieść na ramionach. Akcja zakończyła się sukcesem – odbito wszystkich dwudziestu pięciu więźniów.
  +
  +
[[Plik:Arsenał (Długa, Akcja pod Arsenałem).JPG|right|thumb|250px|Kamień pamiątkowy w miejscu akcji]]
  +
[[Plik:Tablica na ścianie Arsenału.JPG|right|thumb|250px|Tablica na budynku [[Arsenał|Arsenału]]]]
  +
[[Plik:Tablica na kamieniu pamiątkowym Akcja pod Arsenalem.JPG|right|thumb|250px|Tablica na kamieniu pamiątkowym]]
  +
Dowódcą akcji był [[Stanisław Broniewski|Stanisław Broniewski "Orsza"]], zespół podzielony był na dwie grupy. Grupa "Atak" dowodzona była przez [[Tadeusz Zawadzki|Tadeusza Zawadzkiego "Zośkę"]], jego zastępcą był [[Jan Rodowicz|Jan Rodowicz "Anoda"]]. W skład grupy weszli także [[Tadeusz Chojko|Tadeusz Chojko "Bolec"]], [[Henryk Kupis|Henryk Kupis "Heniek"]], [[Stanisław Pomykalski|Stanisław Pomykalski "Stasiek"]], [[Sławomir Bittner|Sławomir Bittner "Maciek"]], [[Eugeniusz Koecher|Eugeniusz Koecher "Kołczan"]], [[Wiesław Krajewski|Wiesław Krajewski "Sem"]], [[Jerzy Gawin|Jerzy Gawin "Słoń"]], [[Tadeusz Krzyżewicz|Tadeusz Krzyżewicz "Buzdygan"]], [[Tadeusz Szajnoch|Tadeusz Szajnoch "Cielak"]], [[Aleksy Dawidowski|Aleksy Dawidowski "Alek"]], [[Hubert Lenk|Hubert Lenk "Hubert"]] i [[Jerzy Zapadko|Jerzy Zapadko "Mirski"]]. Druga grupa, "Ubezpiecznie", dowodzona była przez [[Wiesław Cieplak|Wiesława Cieplaka "Giweonta"]], a w jej skład weszli [[Konrad Okolski|Konrad Okolski "Kuba"]], [[Witold Bartnicki|Witold Bartnicki Kadłubek"]], [[Andrzej Wolski|Andrzej Wolski "Jur"]], [[Józef Saski|Józef Saski "Katoda"]], [[Stanisław Jastrzębski|Stanisław Jastrzębski "Kopeć"]], [[Żelisław Olech|Żelisław Olech "Rawicz"]], [[Tytus Trzciński|Tytus Trzciński "Tytus"]], [[Feliks Pendelski|Feliks Pendelski "Felek"]], [[Józef Pleszczyński|Józef Pleszczyński "Ziutek"]], [[Jerzy Tabor|Jerzy Tabor "Pająk"]], [[Kazimierz Łodziński|Kazimierz Łodziński "Kapsiut"]], [[Jerzy Zborowski|Jerzy Zborowski "Ziutek"]] i [[Jerzy Pepłowski|Jerzy Pepłowski "Jurek TK"]].
  +
  +
Na polu walki pozostało czterech zabitych oraz dziewięciu rannych Niemców, po polskiej stronie ranni zostali [[Aleksy Dawidowski|Aleksy Dawidowski "Alek"]] oraz [[Tadeusz Krzyżewicz|Tadeusz Krzyżewicz "Buzdygan"]], obaj później zmarli od ran. Jeden z uczestników, [[Hubert Lenk|Hubert Lenk "Hubert"]], został schwytany i wkrótce rozstrzelany. Niemcy w ramach represji 27 marca [[1943]] roku rozstrzelali na dziedzińcu [[Pawiak]]a 140 więźniów. Główny cel akcji, [[Jan Bytnar|Jan Bytnar "Rudy"]], zmarł od ran oprawców 30 marca [[1943]] roku.
  +
  +
===Pamięć===
  +
Akcja Pod Arsenałem doczekała się adaptacji filmowej w [[1977]] roku w reżyserii Jana Łomnickiego. Miejsce, gdzie dokonano akcji, jest upamiętnione dzisiaj kamieniem oraz tablicą pamiątkową, które umieszczone są na rogu [[Ulica Długa w Śródmieściu|ulicy Długiej]] i [[Ulica Bohaterów Getta|Bohaterów Getta]]. Kamień pamiątkowy ze znakiem Polski Walczącej posiada napis: ''W 60-tą rocznicę „Akcji pod Arsenałem” przeprowadzonej przez Grupy Szturmowe OS „Jerzy”, podległe Kierownictwu Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej / Hołd pamięci Tym, którzy oddali życie za przyjaciół / Składają weterani Armii Krajowej z batalionów „Zośka” i „Parasol” / 26 marca 2003 roku.''
  +
  +
===Linki zewnętrzne===
  +
* [http://pl.wikipedia.org/wiki/Akcja_pod_Arsena%C5%82em Akcja pod Arsenałem na Wikipedii]
 
[[Kategoria:Bitwy i operacje militarne]]
 
[[Kategoria:Bitwy i operacje militarne]]

Aktualna wersja na dzień 19:10, 5 sty 2012

Akcja pod Arsenałem (kryptonim Meksyk II) – operacja militarna przeprowadzona przez Grupy Szturowe Szarych Szeregów dnia 26 marca 1943 roku u zbiegu ulicy Długiej, Nalewek i Bielańskiej, obok Arsenału, mająca na celu odbicie z rąk niemieckich Jana Bytnara "Rudego" oraz dwudziestu czterech innych więźniów.

Preludium[]

Konieczność zorganizowania tej akcji wynikła w wydarzeń, jakie miały miejsce w połowie marca 1943 roku. 18 marca 1943 roku Henryk Ostrowski "Heniek", komendant Hufca Praga, został zatrzymany przez Niemców w swoim konspiracyjnym mieszkaniu na ul. Osieckiej na Grochowie. W mieszkaniu zostały znalezione materiały szkoleniowe i wywiadowcze. W jednym z nich zaszyfrowany był adres zamieszkania Jana Bytnara. Niemcy adres odszyfrowali i rano 23 marca 1943 roku aresztowali go w jego mieszkaniu przy alei Niepodległości 159. Jan Bytnar trafił do więzienia Pawiak, skąd był przewożony na brutalne przesłuchania do siedziby gestapo w alei Szucha 25. Pierwszą próbę odbicia Bytnara (kryptonim Meksyk I) podjęto już 23 marca, jednak nie powiodła się.

Przebieg akcji[]

Kolejną akcję zaplanowano na 26 marca 1943 roku na godzinę 17:30, miał to być moment powrotu więźniarki z dwudziestoma pięcioma więźniami z alei Szucha na Dzielną. O godzinie przewozu więźniów zamachowcy dowiedzieli się dzięki Zygmuntowi Kaczyńskiemu „Wesołemu”, który jako dostawca słodyczy miał wstęp na Szucha i zbierał tam wszelkie interesujące podziemie informacje. Na miejsce wybrano skrzyżowanie ulic Długiej, Nalewek i Bielańskiej, gdyż pojazd musiał w tym miejscu znacznie zwolnić, aby przejechać przez dwa położone blisko siebie zakręty. Do akcji przygotowanych było dwudziestu ośmiu członków Szarych Szeregów dowodzonych przez Stanisława Broniewskiego "Orszę".

Kiedy więźniarka zbliżała się do miejsca akcji, odpowiedni znak przekazał jeden z łączników. Moment okazał się niefortunny, gdyż na ulicy znajdowało się wtedy wielu niemieckich żołnierzy, a z jednej z bram wyszedł przypadkowy policjant, który zaalarmowany widokiem partyzantów próbował oddać strzał, został jednak wcześniej trafiony przez Tadeusza Zawadzkiego "Zośkę". Partyzanci obrzucili więźniarkę butelkami z benzyną, samochód próbował bezskutecznie zmienić kurs. Z auta wyskoczyli niemieccy żołnierze, którzy rozpoczęli wymianę ognia. Niemcy zostali szybko przyparci do muru, do więźniarki dobiegli Jerzy Gawin "Słoń" oraz Aleksy Dawidowski "Alek", by uwolnić więźniów. Rannego Jana Bytnara "Rudego" trzeba było wynieść na ramionach. Akcja zakończyła się sukcesem – odbito wszystkich dwudziestu pięciu więźniów.

Arsenał (Długa, Akcja pod Arsenałem)

Kamień pamiątkowy w miejscu akcji

Tablica na ścianie Arsenału

Tablica na budynku Arsenału

Tablica na kamieniu pamiątkowym Akcja pod Arsenalem

Tablica na kamieniu pamiątkowym

Dowódcą akcji był Stanisław Broniewski "Orsza", zespół podzielony był na dwie grupy. Grupa "Atak" dowodzona była przez Tadeusza Zawadzkiego "Zośkę", jego zastępcą był Jan Rodowicz "Anoda". W skład grupy weszli także Tadeusz Chojko "Bolec", Henryk Kupis "Heniek", Stanisław Pomykalski "Stasiek", Sławomir Bittner "Maciek", Eugeniusz Koecher "Kołczan", Wiesław Krajewski "Sem", Jerzy Gawin "Słoń", Tadeusz Krzyżewicz "Buzdygan", Tadeusz Szajnoch "Cielak", Aleksy Dawidowski "Alek", Hubert Lenk "Hubert" i Jerzy Zapadko "Mirski". Druga grupa, "Ubezpiecznie", dowodzona była przez Wiesława Cieplaka "Giweonta", a w jej skład weszli Konrad Okolski "Kuba", Witold Bartnicki Kadłubek", Andrzej Wolski "Jur", Józef Saski "Katoda", Stanisław Jastrzębski "Kopeć", Żelisław Olech "Rawicz", Tytus Trzciński "Tytus", Feliks Pendelski "Felek", Józef Pleszczyński "Ziutek", Jerzy Tabor "Pająk", Kazimierz Łodziński "Kapsiut", Jerzy Zborowski "Ziutek" i Jerzy Pepłowski "Jurek TK".

Na polu walki pozostało czterech zabitych oraz dziewięciu rannych Niemców, po polskiej stronie ranni zostali Aleksy Dawidowski "Alek" oraz Tadeusz Krzyżewicz "Buzdygan", obaj później zmarli od ran. Jeden z uczestników, Hubert Lenk "Hubert", został schwytany i wkrótce rozstrzelany. Niemcy w ramach represji 27 marca 1943 roku rozstrzelali na dziedzińcu Pawiaka 140 więźniów. Główny cel akcji, Jan Bytnar "Rudy", zmarł od ran oprawców 30 marca 1943 roku.

Pamięć[]

Akcja Pod Arsenałem doczekała się adaptacji filmowej w 1977 roku w reżyserii Jana Łomnickiego. Miejsce, gdzie dokonano akcji, jest upamiętnione dzisiaj kamieniem oraz tablicą pamiątkową, które umieszczone są na rogu ulicy Długiej i Bohaterów Getta. Kamień pamiątkowy ze znakiem Polski Walczącej posiada napis: W 60-tą rocznicę „Akcji pod Arsenałem” przeprowadzonej przez Grupy Szturmowe OS „Jerzy”, podległe Kierownictwu Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej / Hołd pamięci Tym, którzy oddali życie za przyjaciół / Składają weterani Armii Krajowej z batalionów „Zośka” i „Parasol” / 26 marca 2003 roku.

Linki zewnętrzne[]