21

Ten artykuł dotyczy linii tramwajowej 21. Zobacz też: 21-bis, 21e oraz 21-kreślone.

21	Czas jazdy (min): min – max 34 – 43
Częstotliwość: (szczyt – poza – dni wolne) co 10 – 15 – 15 minut

Schemat historycznych tras linii 21 (powiększ)

21 – historyczna linia tramwajowa zwykła, która kursowała z Żerania FSO na Plac Narutowicza.

Historia

Dwudziestka jedynka na przystanku Plac Narutowicza (2008)

Linię "21" uruchomiono po raz pierwszy 23 kwietnia 1910 roku jako letni wariant linii 2, połączyła ona wówczas Plac Muranowski przez Nalewki, Gęsią, Dziką, Dzielną, Karmelicką, Leszno, Solną, pl. Mirowski, pl. Żelaznej Bramy, Graniczną, Królewską, Krakowskie Przedmieście, Nowy Świat, Aleje Ujazdowskie i Bagatelę z Placem Unii Lubelskiej. Kursowała co roku do jesieni, po raz ostatni wyjechała na tory w 1918 roku.

Na nowej trasie uruchomiono ją 28 września 1924 roku, linia "21" połączyła wtedy Pelcowiznę przez Wysockiego, Odrowąża, 11 Listopada, Wileńską, Zygmuntowską i Krakowskie Przedmieście z Placem Teatralnym. Po połączeniu z linią 23 w 1928 roku wydłużono jej bieg przez pl. Mirowski, Chłodną i Wolską do Cmentarza Wolskiego. Na takiej trasie, jedynie z dwoma niewielkimi korektami, dotrwała do 1939 roku.

Podczas okupacji linia "21" wróciła na tory 30 października 1939 roku na trasie pomiędzy Młynarską a Placem Mirowskim, oznaczenie numerowe przywrócono jej jednak dopiero 19 listopada. Wraz z odgruzowywaniem kolejnych odcinków systematycznie ją wydłużano, aż w 1940 roku kursowała na trasie z Cmentarza Wolskiego na Plac Żelaznej Bramy. Dopiero w 1942 roku wydłużono ją wzdłuż dawnej trasy do pętli Odrowąża, mimo to na początku 1944 roku podzielono ją na dwie linie: "6" i "21", przez co zaczęła ponownie kursować trasą z 1940 roku. Na takiej trasie dotrwała do wybuchu powstania warszawskiego.

Po wojnie "dwudziestka jedynka" powróciła do ruchu 15 grudnia 1946 roku na wyremontowanej trasie z Cmentarza Wolskiego przez Wolską na Młynarską, z czasem tę trasę wydłużono ponownie do Placu Żelaznej Bramy. W związku z przekuwaniem torów na nowy prześwit 1435 mm zlikwidowano ją 21 czerwca 1948 roku, ale przywrócono jej kursowanie po zakończeniu prac, 22 sierpnia 1948 roku, na trasie z Cmentarza Wolskiego przez Wolską, Leszno i Żelazną na Plac Starynkiewicza. W 1950 roku została jednak zlikwidowana, a jej trasę przejęły linie 10 i 26.

Na nowo linia "21" zaczęła kursować 22 lipca 1953 roku, kiedy to oddano do użytku całkowicie nową trasę tramwajową wzdłuż al. Stalingradzkiej, i połączyła pętlę Żerań FSO z pętlą ZOO. Trasa nie krzyżowała się praktycznie z żadną inną linią tramwajową, wobec czego w 1961 roku, w związku z licznymi postulatami pasażerów, wydłużono jej bieg wzdłuż Targowej, Zamoyskiego i Grochowskiej na Wiatraczną. Kolejna większa korekta miała miejsce dopiero w 1985 roku, gdy wydłużono "dwudziestkę jedynkę" na Gocławek, jednak w 1995 roku ponownie skrócono jej bieg na Wiatraczną. Ostatnia większą zmiana miała miejsce 5 kwietnia 2008 roku, kiedy to linia "21" przejęła fragment trasy linii 25 i pojechała wzdłuż al. Zielenieckiej i Alej Jerozolimskich do pętli Plac Narutowicza. Tak kursowała do 19 września 2009 roku, kiedy połączono ją z linią 22 i zlikwidowano.

Ostatnia trasa

z 18 września 2009 roku

Ulice

Żerań FSO – Jagiellońska – Ratuszowa – Targowa – Zamoyskiego – al. Zieleniecka – al. Poniatowskiego – Most Poniatowskiego – Aleje Jerozolimskie – Grójecka – Plac Narutowicza

Przystanki

Żerań FSO
Dyrekcja FSO
Budzyńskiej-Tylickiej
Śliwice
Batalionu Platerówek
PIMOT
Golędzinów
Rondo Starzyńskiego
Plac Hallera
Ratuszowa-Zoo
Dworzec Wileński
Ząbkowska
Kijowska
Aleja Zieleniecka
Rondo Waszyngtona
Most Poniatowskiego
Muzeum Narodowe
DH Smyk
Centrum
Dworzec Centralny
Plac Starynkiewicza
Plac Zawiszy
Ochota-Ratusz
Plac Narutowicza

Linki zewnętrzne

• Szczegółowa historia linii 21 w okresie przedwojennym
• Szczegółowa historia linii 21 w okresie wojennym
• Szczegółowa historia linii 21 w okresie powojennym