Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Nie masz konta?
Zarejestruj się
Zarejestruj się
Warszawikia
Warszawikia
6980
stron
w: Śródmieście, Dzielnice

Zmiany: Śródmieście

Powrót do strony
Edytuj
(... (przystanek) → Zespół przystankowy ...)
Znacznik: sourceedit
mNie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 8 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
{{DisambigR|dzielnicy|[[Warszawa Śródmieście|Śródmieście (przystanek kolejowy)]]}}
 +
{{DisambigR|dzielnicy|[[Warszawa Śródmieście]] i [[Warszawa Śródmieście WKD]]}}[[Plik:Widok sciana wschodnia 2.jpg|right|thumb|250px|Śródmieście]]
−
[[Plik:Widok sciana wschodnia 2.jpg|right|thumb|250px|Śródmieście]]
  
 
[[Plik:Teatr Wielki i Stare Miasto widziane z PKiN.JPG|right|thumb|250px|[[Teatr Wielki]] i [[Stare Miasto]] widziane z [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacu Kultury i Nauki]]]]
  
[[Plik:Teatr Wielki i Stare Miasto widziane z PKiN.JPG|right|thumb|250px|[[Teatr Wielki]] i [[Stare Miasto]] widziane z [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacu Kultury i Nauki]]]]
 
[[Plik:Hotel Marriott, Dworzec Centralny i Złote Tarasy widziane z PKiN.JPG|right|thumb|250px|Śródmieście na styku granic z [[Wola|Wolą]] i [[Ochota|Ochotą]]]]
  
[[Plik:Hotel Marriott, Dworzec Centralny i Złote Tarasy widziane z PKiN.JPG|right|thumb|250px|Śródmieście na styku granic z [[Wola|Wolą]] i [[Ochota|Ochotą]]]]
 
[[Plik:Granica Środmieścia i Pragi Południe na Moście Łazienkowskim.JPG|right|thumb|250px|Granica Śródmieścia i [[Praga Południe|Pragi Południe]] na [[Most Łazienkowski|Moście Łazienkowskim]]]]
  
[[Plik:Granica Środmieścia i Pragi Południe na Moście Łazienkowskim.JPG|right|thumb|250px|Granica Śródmieścia i [[Praga Południe|Pragi Południe]] na [[Most Łazienkowski|Moście Łazienkowskim]]]]
−
'''Śródmieście''' – centralnie położona [[dzielnice|dzielnica]] [[Warszawa|Warszawy]], dawniej wchodząca w skład gminy [[Centrum]], ograniczona od wschodu [[Wisła|Wisłą]], od południa granicą [[Port Czerniakowski|Portu Czerniakowskiego]], [[Ulica Czerniakowska|ulicą Czerniakowską]], [[Ulica Nowosielecka|Nowosielecką]], [[Ulica Podchorążych|Podchorążych]], [[Ulica Gagarina|Gagarina]], [[Ulica Spacerowa w Śródmieściu|Spacerową]], [[Ulica Klonowa w Śródmieściu|Klonową]], [[Ulica Boya-Żeleńskiego|Boya-Żeleńskiego]] i [[Ulica Batorego|Batorego]], od zachodu [[Aleja Niepodległości|aleją Niepodległości]], [[Ulica Chałubińskiego|Chałubińskiego]] i [[Aleja Jana Pawła II|aleją Jana Pawła II]], a od północy [[linia kolejowa nr 20|linią kolei obwodowej]]. Ludność dzielnicy ([[2008]]) to 129 958 mieszkańców, a powierzchnia to 15,6 km<sup>2</sup>. Wobec tego Śródmieścia jest drugą, po [[Ochota|Ochocie]], najgęściej zaludnioną dzielnicą [[Warszawa|Warszawy]]. [[Urząd dzielnicy Śródmieście]] znajduje się przy [[Ulica Nowogrodzka|ulicy Nowogrodzkiej 43]], a burmistrzem dzielnicy jest [[Wojciech Turkowski]].
+
'''Śródmieście''' – centralnie położona [[dzielnice|dzielnica]] [[Warszawa|Warszawy]], dawniej wchodząca w skład gminy [[Centrum]], ograniczona od wschodu [[Wisła|Wisłą]], od południa granicą [[Port Czerniakowski|Portu Czerniakowskiego]], [[Ulica Czerniakowska|ulicą Czerniakowską]], [[Ulica Nowosielecka|Nowosielecką]], [[Ulica Podchorążych|Podchorążych]], [[Ulica Gagarina|Gagarina]], [[Ulica Spacerowa w Śródmieściu|Spacerową]], [[Ulica Klonowa w Śródmieściu|Klonową]], [[Ulica Boya-Żeleńskiego|Boya-Żeleńskiego]] i [[Ulica Batorego|Batorego]], od zachodu [[Aleja Niepodległości|aleją Niepodległości]], [[Ulica Chałubińskiego|Chałubińskiego]] i [[Aleja Jana Pawła II|aleją Jana Pawła II]], a od północy [[linia kolejowa nr 20|linią kolei obwodowej]].
  +
  +
Ludność dzielnicy ([[2008]]) to 129 958 mieszkańców, a powierzchnia to 15,6 km<sup>2</sup>. Wobec tego Śródmieścia jest drugą, po [[Ochota|Ochocie]], najgęściej zaludnioną dzielnicą [[Warszawa|Warszawy]]. [[Urząd Dzielnicy Śródmieście]] znajduje się przy [[Ulica Nowogrodzka|ulicy Nowogrodzkiej 43]], a burmistrzem dzielnicy jest [[Wojciech Bartelski]].
   
 
==Historia==
  
==Historia==
Linia 12: Linia 13:
 
[[Plik:Widok z Palacu Kultury i Nauki.jpg|250px|right|thumb|Widok z [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacu Kultury i Nauki]] na Śródmieście]]
  
[[Plik:Widok z Palacu Kultury i Nauki.jpg|250px|right|thumb|Widok z [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacu Kultury i Nauki]] na Śródmieście]]
 
[[Plik:Ulica Piękna na wysokości ulicy Mokotowskiej.JPG|250px|right|thumb|[[Ulica Piękna]] na wysokości [[Ulica Mokotowska|ulicy Mokotowskiej]]]]
  
[[Plik:Ulica Piękna na wysokości ulicy Mokotowskiej.JPG|250px|right|thumb|[[Ulica Piękna]] na wysokości [[Ulica Mokotowska|ulicy Mokotowskiej]]]]
−
Na obszarze dzisiejszego Śródmieścia rozpoczyna się historia [[Warszawa|Warszawy]], jaką znamy współcześnie. Wszystko zaczęło się w grodzie [[Jazdów]] (rejon [[Ulica Agrykola|Agrykoli]]) na [[skarpa wiślana|skarpie wiślanej]], który po zniszczeniach [[1262]] i [[1281]] roku został przeniesiony bardziej na północ, w rejon dzisiejszej [[Ulica Grodzka|ulicy Grodzkiej]]. W pobliżu grodu [[Warszawa do XV wieku|na przełomie XIII i XIV wieku]] założono miasto na prawie chełmińskim, które rozrosło się potem w [[Stare Miasto|Starą Warszawę]]. Lokacja miasta przypisywana jest księciu mazowieckiemu [[Bolesław II|Bolesławowi II]] oraz mieszczanom i kupcom z Torunia. [[Stare Miasto|Stara Warszawa]] mocno rozwinęła się [[Warszawa do XV wieku|w XIV wieku]] za sprawą [[Trojden|księcia Trojdena]]. W pobliżu w [[1408]] lokowano [[Nowe Miasto|Nową Warszawą]], natomiast [[Stare Miasto|Stara Warszawa]] w [[1413]] roku uzyskała potwierdzenie swych praw miejskich. Rozwój nieco zwolnił [[Warszawa do XV wieku|na początku XV wieku]], natomiast w [[1526]] roku cały teren wszedł w skład Królestwa Polskiego. Niezależnie od [[Stare Miasto|Starej Warszawy]] rozwijały się wsie [[Solec]] i [[Ujazdów]] oraz miasteczko [[Nowe Miasto|Nowa Warszawa]].
 +
Na obszarze dzisiejszego Śródmieścia rozpoczyna się historia [[Warszawa|Warszawy]], jaką znamy współcześnie. Wszystko zaczęło się w grodzie [[Jazdów]] (rejon [[Ulica Agrykola|Agrykoli]]) na [[skarpa wiślana|skarpie wiślanej]], który po zniszczeniach [[1262]] i [[1281]] roku został przeniesiony bardziej na północ, w rejon dzisiejszej [[Ulica Grodzka|ulicy Grodzkiej]]. W pobliżu grodu [[Historia do XV wieku|na przełomie XIII i XIV wieku]] założono miasto na prawie chełmińskim, które rozrosło się potem w [[Stare Miasto|Starą Warszawę]]. Lokacja miasta przypisywana jest księciu mazowieckiemu [[Bolesław II|Bolesławowi II]] oraz mieszczanom i kupcom z Torunia. [[Stare Miasto|Stara Warszawa]] mocno rozwinęła się [[Historia do XV wieku|w XIV wieku]] za sprawą [[Trojden|księcia Trojdena]]. W pobliżu w [[1408]] lokowano [[Nowe Miasto|Nową Warszawą]], natomiast [[Stare Miasto|Stara Warszawa]] w [[1413]] roku uzyskała potwierdzenie swych praw miejskich. Rozwój nieco zwolnił [[Historia do XV wieku|na początku XV wieku]], natomiast w [[1526]] roku cały teren wszedł w skład Królestwa Polskiego. Niezależnie od [[Stare Miasto|Starej Warszawy]] rozwijały się wsie [[Solec]] i [[Ujazdów]] oraz miasteczko [[Nowe Miasto|Nowa Warszawa]].
   
 
[[Warszawa]] zyskiwała coraz bardziej na prestiżu – na [[Zamek Królewski|Zamku Królewskim]] chętniej przebywali władcy polscy, a po pożarze krakowskiego Wawelu w [[1595]] roku król [[Zygmunt III Waza]] zdecydował się przenieść tu swój dwór na stałe. Dzięki temu, a także dzięki organizowanym w okolicach [[Warszawa|Warszawy]] sejmom coraz chętniej osiedlała się w mieście szlachta, która pobudowała sobie pałace m.in. na ulicach [[Ulica Miodowa|Miodowej]], [[Ulica Długa w Śródmieściu|Długiej]] czy [[Ulica Krakowskie Przedmieście|Krakowskim Przedmieściu]]. W latach [[1573]]–[[1603]] na wylocie [[Ulica Mostowa|ul. Mostowej]] istniał drewniany, stały [[most Zygmunta Augusta]]. W latach [[1621]]–[[1624]] rozległy teren wokół [[Stare Miasto|Starej]] i [[Nowe Miasto|Nowej Warszawy]] otoczono wałem ziemnym zwanym [[Wał Zygmuntowski|Wałem Zygmuntowskim]].
  
[[Warszawa]] zyskiwała coraz bardziej na prestiżu – na [[Zamek Królewski|Zamku Królewskim]] chętniej przebywali władcy polscy, a po pożarze krakowskiego Wawelu w [[1595]] roku król [[Zygmunt III Waza]] zdecydował się przenieść tu swój dwór na stałe. Dzięki temu, a także dzięki organizowanym w okolicach [[Warszawa|Warszawy]] sejmom coraz chętniej osiedlała się w mieście szlachta, która pobudowała sobie pałace m.in. na ulicach [[Ulica Miodowa|Miodowej]], [[Ulica Długa w Śródmieściu|Długiej]] czy [[Ulica Krakowskie Przedmieście|Krakowskim Przedmieściu]]. W latach [[1573]]–[[1603]] na wylocie [[Ulica Mostowa|ul. Mostowej]] istniał drewniany, stały [[most Zygmunta Augusta]]. W latach [[1621]]–[[1624]] rozległy teren wokół [[Stare Miasto|Starej]] i [[Nowe Miasto|Nowej Warszawy]] otoczono wałem ziemnym zwanym [[Wał Zygmuntowski|Wałem Zygmuntowskim]].
   
−
[[Warszawa w XVI wieku|Od XVI wieku]] zaczęły rozwijać się na obszarze otaczającym [[Stare Miasto|Starą Warszawę]] tak zwane [[jurydyka|jurydyki]]. Było ich ponad dwadzieścia, należały do prywatnych właścicieli i nie podlegały miejskiej jurysdykcji. Większość z nich przyczyniła się później do rozwoju miasta, tworząc takie ulice jak [[Ulica Leszno|Leszno]], [[Ulica Gęsia|Gęsia]], [[Ulica Nowogrodzka|Nowogrodzka]] i [[Ulica Wilcza|Wilcza]], czy takie place jak [[Plac Dąbrowskiego|Dąbrowskiego]] i [[Plac Grzybowski|Grzybowski]]. Miasto oraz jego okolica znacznie ucierpiały podczas [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]], wkrótce jednak przedsięwzięto jego odbudowę. Wraz z rozwojem terytorialnym [[Stare Miasto]] zmniejszało swoje znaczenie na rzecz innych, otaczających je terenów, szczególnie we współczesnym [[Śródmieście Północne|Śródmieściu Północnym]]. Ważnym elementem było także założenie [[Łazienki Królewskie|Łazienek Królewskich]].
 +
[[Historia w XVI wieku|Od XVI wieku]] zaczęły rozwijać się na obszarze otaczającym [[Stare Miasto|Starą Warszawę]] tak zwane [[jurydyka|jurydyki]]. Było ich ponad dwadzieścia, należały do prywatnych właścicieli i nie podlegały miejskiej jurysdykcji. Większość z nich przyczyniła się później do rozwoju miasta, tworząc takie ulice jak [[Ulica Leszno|Leszno]], [[Ulica Gęsia|Gęsia]], [[Ulica Nowogrodzka|Nowogrodzka]] i [[Ulica Wilcza|Wilcza]], czy takie place jak [[Plac Dąbrowskiego|Dąbrowskiego]] i [[Plac Grzybowski|Grzybowski]]. Miasto oraz jego okolica znacznie ucierpiały podczas [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]], wkrótce jednak przedsięwzięto jego odbudowę. Wraz z rozwojem terytorialnym [[Stare Miasto]] zmniejszało swoje znaczenie na rzecz innych, otaczających je terenów, szczególnie we współczesnym [[Śródmieście Północne|Śródmieściu Północnym]]. Ważnym elementem było także założenie [[Łazienki Królewskie|Łazienek Królewskich]].
   
−
W [[1770]] roku rozszerzono granice [[Warszawa|Warszawy]], budując tzw. [[Okopy Lubomirskiego]], które swoim zasięgiem objęły niemal cały obszar dzisiejszego Śródmieścia. Niespójność administracyjna [[Stare Miasto|Starej Warszawy]] z otaczającymi ją [[jurydyka]]mi doprowadzała do wielu problemów natury prawnej, wobec czego w [[1791]] w ustawie "Prawo o miastach" zarządzono scalenie ich wszystkich i utworzenie [[Warszawa|Warszawy]]. Jej [[urząd miasta|ratusz]] znalazł się początkowo na [[Rynek Starego Miasta|Rynku Starego Miasta]], a potem na [[Plac Teatralny|placu Teatralnym]]. Po [[1831]] roku zastopowany został rozwój północnej części tego rejonu – ograniczenia w budownictwie narzuciło wznoszenie [[Cytadela|Cytadeli]]. Oprócz ograniczeń zarządzono także rozbiórkę szeregu budynków na rzecz otaczającej [[Cytadela|Cytadelę]] oraz dobudowane potem forty esplanady. Po [[1918]] roku tereny te zagospodarowano, tworząc [[park Traugutta]] i [[park Kusocińskiego]]. [[Warszawa pod zaborami|W XIX wieku]] różne obszary rozwijały się nierównomiernie – [[Powiśle]] i [[Solec]], w związku z bliskością [[Wisła|Wisły]] uprzemysławiały się, [[Muranów]] rozbudowywał się dzięki żydowskiemu osadnictwu, dzięki budowie [[Dworzec Wiedeński|dworca Wiedeńskiego]] pojawił się impuls dla rozwoju [[Śródmieście Południowe|południowego Śródmieścia]].
 +
W [[1770]] roku rozszerzono granice [[Warszawa|Warszawy]], budując tzw. [[Okopy Lubomirskiego]], które swoim zasięgiem objęły niemal cały obszar dzisiejszego Śródmieścia. Niespójność administracyjna [[Stare Miasto|Starej Warszawy]] z otaczającymi ją [[jurydyka]]mi doprowadzała do wielu problemów natury prawnej, wobec czego w [[1791]] w ustawie "Prawo o miastach" zarządzono scalenie ich wszystkich i utworzenie [[Warszawa|Warszawy]]. Jej [[urząd miasta|ratusz]] znalazł się początkowo na [[Rynek Starego Miasta|Rynku Starego Miasta]], a potem na [[Plac Teatralny|placu Teatralnym]]. Po [[1831]] roku zastopowany został rozwój północnej części tego rejonu – ograniczenia w budownictwie narzuciło wznoszenie [[Cytadela|Cytadeli]]. Oprócz ograniczeń zarządzono także rozbiórkę szeregu budynków na rzecz otaczającej [[Cytadela|Cytadelę]] oraz dobudowane potem forty esplanady. Po [[1918]] roku tereny te zagospodarowano, tworząc [[park Traugutta]] i [[park Kusocińskiego]]. [[Historia w XIX wieku|W XIX wieku]] różne obszary rozwijały się nierównomiernie – [[Powiśle]] i [[Solec]], w związku z bliskością [[Wisła|Wisły]] uprzemysławiały się, [[Muranów]] rozbudowywał się dzięki żydowskiemu osadnictwu, dzięki budowie [[Dworzec Wiedeński|dworca Wiedeńskiego]] pojawił się impuls dla rozwoju [[Śródmieście Południowe|południowego Śródmieścia]].
   
−
[[Warszawa w okresie międzywojennym|W okresie międzywojennym]], gdy [[Warszawa]] stała się stolicą niepodległej II Rzeczypospolitej, przyszedł okres rozwoju śródmieścia [[Warszawa|Warszawy]]. Zadbano o rewaloryzację zaniedbanego, zamieszkanego przez biedotę [[Stare Miasto|Starego Miasta]], rozpoczęto rekonstrukcję [[mury obronne|murów obronnych]] i [[Barbakan]]u. Zrealizowano szereg inwestycji miejskich oraz rządowych – wybudowano [[Ulica Bonifraterska|ulicę Bonifraterską]] z [[wiadukt żoliborski|wiaduktem żoliborskim]], gmachy rządowe przy [[Ulica Chałubińskiego|Chałubińskiego]] czy [[Ulica 6 Sierpnia|6 Sierpnia]], i wreszcie [[Sejm]] przy [[Ulica Wiejska w Śródmieściu|ulicy Wiejskiej]]. Rozpoczęto budowę [[bulwary wiślane|bulwarów wiślanych]] oraz [[Dworzec Główny|Dworca Głównego]] – nie zostały one jednak ukończone przed [[Warszawa w okresie II wojny światowej|wybuchem II wojny światowej]]. Śródmieście zostało znacznie uszkodzone już podczas kampanii wrześniowej, szczególnie mocno ucierpiało [[Stare Miasto]] z [[Zamek Królewski|Zamkiem Królewskim]]. Po zdobyciu miasta Niemcy nie pozwalali na rekonstrukcję budynków, wobec czego wiele uszkodzonych budynków i [[zabytki|zabytków]] niszczało. W [[1940]] część obszaru weszło w skład [[getto warszawskie|getta]], i ten obszar uległ zniszczeniu po upadku [[powstanie w getcie warszawskim|powstania w getcie warszawskim]]. Kolejne dotkliwe zniszczenia przyniosło [[powstanie warszawskie]], szczególnie na [[Stare Miasto|Starym Mieście]], [[Powiśle|Powiślu]] i [[Solec|Solcu]].
 +
[[Historia międzywojenna|W okresie międzywojennym]], gdy [[Warszawa]] stała się stolicą niepodległej II Rzeczypospolitej, przyszedł okres rozwoju śródmieścia [[Warszawa|Warszawy]]. Zadbano o rewaloryzację zaniedbanego, zamieszkanego przez biedotę [[Stare Miasto|Starego Miasta]], rozpoczęto rekonstrukcję [[mury obronne|murów obronnych]] i [[Barbakan]]u. Zrealizowano szereg inwestycji miejskich oraz rządowych – wybudowano [[Ulica Bonifraterska|ulicę Bonifraterską]] z [[wiadukt żoliborski|wiaduktem żoliborskim]], gmachy rządowe przy [[Ulica Chałubińskiego|Chałubińskiego]] czy [[Ulica 6 Sierpnia|6 Sierpnia]], i wreszcie [[Sejm]] przy [[Ulica Wiejska w Śródmieściu|ulicy Wiejskiej]]. Rozpoczęto budowę [[bulwary wiślane|bulwarów wiślanych]] oraz [[Dworzec Główny|Dworca Głównego]] – nie zostały one jednak ukończone przed [[II wojna światowa|wybuchem II wojny światowej]]. Śródmieście zostało znacznie uszkodzone już podczas kampanii wrześniowej, szczególnie mocno ucierpiało [[Stare Miasto]] z [[Zamek Królewski|Zamkiem Królewskim]]. Po zdobyciu miasta Niemcy nie pozwalali na rekonstrukcję budynków, wobec czego wiele uszkodzonych budynków i [[zabytki|zabytków]] niszczało. W [[1940]] część obszaru weszło w skład [[getto warszawskie|getta]], i ten obszar uległ zniszczeniu po upadku [[powstanie w getcie warszawskim|powstania w getcie warszawskim]]. Kolejne dotkliwe zniszczenia przyniosło [[powstanie warszawskie]], szczególnie na [[Stare Miasto|Starym Mieście]], [[Powiśle|Powiślu]] i [[Solec|Solcu]].
   
−
[[Warszawa w okresie PRL-u|Zaraz po wojnie]] widok zniszczonego miasta prezentował się przygnębiająco. Ponad 85% zabudowy lewobrzeżnej [[Warszawa|Warszawy]] leżało w gruzach. Pojawiały się pomysły, aby nie odbudowywać miasta, a stolicę przenieść do Łodzi. Ostatecznie jednak nowa władza socjalistyczna postawiła sobie ambitne zadanie odbudowy [[Warszawa|Warszawy]] z pieczołowitą rekonstrukcją [[Stare Miasto|Starego Miasta]]. Tam ważniejsze prace zakończono do [[1954]] roku. W pozostałej części Śródmieścia odbudowywano mniej dokładnie, niektóre obiekty zachowano (np. [[PAST]], [[Prudential]], [[Szpital św. Ducha]]), a inne całkowicie wyburzono m.in. pod budowę w latach [[1952]]-[[1955]] [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacu Kultury i Nauki]]. Rozległe obszary miasta zabudowano na nowo, często zmieniając istniejący układ urbanistyczny, np. poprzez przebicie [[Trasa W-Z|trasy W-Z]] czy [[Aleja Jana Pawła II|ulicy Marchlewskiego]]. Nie zdecydowano się jednak na odbudowę dzielnic poniżej [[skarpa wiślana|skarpy]] – na [[Podzamczu]] i na [[Solec|Solcu]] założono parki, a [[Powiśle]] mocno zaniedbano.
 +
[[Historia powojenna|Zaraz po wojnie]] widok zniszczonego miasta prezentował się przygnębiająco. Ponad 85% zabudowy lewobrzeżnej [[Warszawa|Warszawy]] leżało w gruzach. Pojawiały się pomysły, aby nie odbudowywać miasta, a stolicę przenieść do Łodzi. Ostatecznie jednak nowa władza socjalistyczna postawiła sobie ambitne zadanie odbudowy [[Warszawa|Warszawy]] z pieczołowitą rekonstrukcją [[Stare Miasto|Starego Miasta]]. Tam ważniejsze prace zakończono do [[1954]] roku. W pozostałej części Śródmieścia odbudowywano mniej dokładnie, niektóre obiekty zachowano (np. [[PAST]], [[Prudential]], [[Szpital św. Ducha]]), a inne całkowicie wyburzono m.in. pod budowę w latach [[1952]]-[[1955]] [[Pałac Kultury i Nauki|Pałacu Kultury i Nauki]]. Rozległe obszary miasta zabudowano na nowo, często zmieniając istniejący układ urbanistyczny, np. poprzez przebicie [[Trasa W-Z|trasy W-Z]] czy [[Aleja Jana Pawła II|ulicy Marchlewskiego]]. Nie zdecydowano się jednak na odbudowę dzielnic poniżej [[skarpa wiślana|skarpy]] – na [[Podzamczu]] i na [[Solec|Solcu]] założono parki, a [[Powiśle]] mocno zaniedbano.
   
−
W [[1971]] roku zapadła decyzja o odbudowie [[Zamek Królewski|Zamku Królewskiego]]. Ta trwająca do [[1984]] roku inwestycja była ukoronowaniem odbudowy [[Stare Miasto|Starego Miasta]], co w [[1980]] roku zostało uhonorowane przez komisję UNESCO wpisem "całkowicie odbudowanej dzielnicy zabytkowej" na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego. Także w [[1971]] roku rozpoczęła się budowa [[Wisłostrada|Wisłostrady]] i [[Trasa Łazienkowska|Trasy Łazienkowskiej]], które ukończono w [[1974]] roku. W [[1975]] roku oddano do użytku nowoczesny na ten czas [[Dworzec Centralny]]. Sporo zmian w miejskiej przestrzeni przyniosły [[Warszawa w okresie PRL-u|lata 80. XX wieku]], gdyż właśnie wtedy wzniesiono pierwsze w [[Warszawa|Warszawie]] szklane drapacze chmur. Ta tendencja była kontynuowana [[Warszawa pod koniec XX wieku|po upadku komunizmu]] i zasadniczo trwa do dzisiaj. Do najbardziej znanych wysokościowców [[Warszawa|Warszawy]] należą [[Centrum LIM]], [[Hotel Forum]], [[Rondo 1]], [[Błękitny Wieżowiec]] czy [[Intraco]].
 +
W [[1971]] roku zapadła decyzja o odbudowie [[Zamek Królewski|Zamku Królewskiego]]. Ta trwająca do [[1984]] roku inwestycja była ukoronowaniem odbudowy [[Stare Miasto|Starego Miasta]], co w [[1980]] roku zostało uhonorowane przez komisję UNESCO wpisem "całkowicie odbudowanej dzielnicy zabytkowej" na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego. Także w [[1971]] roku rozpoczęła się budowa [[Wisłostrada|Wisłostrady]] i [[Trasa Łazienkowska|Trasy Łazienkowskiej]], które ukończono w [[1974]] roku. W [[1975]] roku oddano do użytku nowoczesny na ten czas [[Dworzec Centralny]]. Sporo zmian w miejskiej przestrzeni przyniosły [[Historia powojenna|lata 80. XX wieku]], gdyż właśnie wtedy wzniesiono pierwsze w [[Warszawa|Warszawie]] szklane drapacze chmur. Ta tendencja była kontynuowana [[Historia w XX wieku|po upadku komunizmu]] i zasadniczo trwa do dzisiaj. Do najbardziej znanych wysokościowców [[Warszawa|Warszawy]] należą [[Centrum LIM]], [[Hotel Forum]], [[Rondo 1]], [[Błękitny Wieżowiec]] czy [[Intraco]].
   
 
==Obiekty==
  
==Obiekty==
−
Śródmieście obejmuje najstarszą część [[Warszawa|Warszawy]], wobec czego najwięcej jest tutaj zabudowy o wybitnym znaczeniu historycznym, szczególnie na [[Stare Miasto|Starym Mieście]] i przy [[Trakt Królewski|Trakcie Królewskim]]. Bardzo wiele jest tu także obiektów [[zabytki|zabytkowych]]. Jednak zniszczenia [[Warszawa w okresie II wojny światowej|II wojny światowej]] doprowadziły do wielu uszczerbków w tkance miejskiej, która później została załatana współczesną zabudową, w szczególności na [[Muranów|Muranowie]], ale także w pozostałych obszarach Śródmieścia.
 +
Śródmieście obejmuje najstarszą część [[Warszawa|Warszawy]], wobec czego najwięcej jest tutaj zabudowy o wybitnym znaczeniu historycznym, szczególnie na [[Stare Miasto|Starym Mieście]] i przy [[Trakt Królewski|Trakcie Królewskim]]. Bardzo wiele jest tu także obiektów [[zabytki|zabytkowych]]. Jednak zniszczenia [[II wojna światowa|II wojny światowej]] doprowadziły do wielu uszczerbków w tkance miejskiej, która później została załatana współczesną zabudową, w szczególności na [[Muranów|Muranowie]], ale także w pozostałych obszarach Śródmieścia.
   
 
===Osiedla===
  
===Osiedla===
Linia 33: Linia 34:
 
[[Plik:Widok sciana wschodnia 1.jpg|right|thumb|250px|[[Śródmieście Północne]]]]
  
[[Plik:Widok sciana wschodnia 1.jpg|right|thumb|250px|[[Śródmieście Północne]]]]
 
[[Plik:Plac Pilsudskiego dzis.jpg|right|thumb|250px|[[Plac Piłsudskiego]]]]
  
[[Plik:Plac Pilsudskiego dzis.jpg|right|thumb|250px|[[Plac Piłsudskiego]]]]
−
Na terenie Śródmieścia wyróżnionych jest osiem obszarów [[Miejski System Informacji|Miejskiego Systemu Informacji]], które generalnie pokrywają się z historycznymi rejonami i częściami miasta. Jest też kilka mniejszych osiedli historycznych nie ujętych w tym podziale oraz pozostałe osiedla, powstałe [[Warszawa w okresie PRL-u|po II wojnie światowej]]. Obszary [[MSI]] to:
 +
Na terenie Śródmieścia wyróżnionych jest osiem obszarów [[Miejski System Informacji|Miejskiego Systemu Informacji]], które generalnie pokrywają się z historycznymi rejonami i częściami miasta. Jest też kilka mniejszych osiedli historycznych nie ujętych w tym podziale oraz pozostałe osiedla, powstałe [[Historia powojenna|po II wojnie światowej]]. Obszary [[MSI]] to:
   
−
* [[Stare Miasto]] – najstarsza część [[Warszawa|Warszawy]], od której wywodzi się współczesna stolica [[Polska|Polski]]. Pomimo ogromnych zniszczeń [[Warszawa w okresie II wojny światowej|podczas II wojny światowej]] dzielnica została w pełnym kształcie odbudowana, dzięki czemu w [[1980]] roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO,
 +
* [[Stare Miasto]] – najstarsza część [[Warszawa|Warszawy]], od której wywodzi się współczesna stolica [[Polska|Polski]]. Pomimo ogromnych zniszczeń [[II wojna światowa|podczas II wojny światowej]] dzielnica została w pełnym kształcie odbudowana, dzięki czemu w [[1980]] roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO,
−
* [[Nowe Miasto]] – druga najstarsza część [[Warszawa|Warszawy]], dawne podgrodzie [[Stare Miasto|Starej Warszawy]], potem oddzielne miasto. Historyczna część osiedla została [[Warszawa w okresie II wojny światowej|po zniszczeniach wojennych]] zrekonstruowana, jednak pozostała część zabudowana jest współczesnymi blokami,
 +
* [[Nowe Miasto]] – druga najstarsza część [[Warszawa|Warszawy]], dawne podgrodzie [[Stare Miasto|Starej Warszawy]], potem oddzielne miasto. Historyczna część osiedla została [[II wojna światowa|po zniszczeniach wojennych]] zrekonstruowana, jednak pozostała część zabudowana jest współczesnymi blokami,
−
* [[Muranów]] – obszar dawnej dzielnicy żydowskiej, zniszczony całkowicie po [[powstanie w getcie warszawskim|powstaniu w getcie warszawskim]], na gruzach dzielnicy wybudowano [[Warszawa w okresie PRL-u|po wojnie]] całkowicie nowe osiedle,
 +
* [[Muranów]] – obszar dawnej dzielnicy żydowskiej, zniszczony całkowicie po [[powstanie w getcie warszawskim|powstaniu w getcie warszawskim]], na gruzach dzielnicy wybudowano [[Historia powojenna|po wojnie]] całkowicie nowe osiedle,
 
* [[Śródmieście Północne]] – północna część [[centrum|centralnej]] części miasta, obejmująca obszar na północ od [[Aleje Jerozolimskie|Alej Jerozolimskich]] z takimi obiektami jak [[Trakt Królewski]], [[Teatr Wielki]], [[PAST]] czy [[Pałac Kultury i Nauki]],
  
* [[Śródmieście Północne]] – północna część [[centrum|centralnej]] części miasta, obejmująca obszar na północ od [[Aleje Jerozolimskie|Alej Jerozolimskich]] z takimi obiektami jak [[Trakt Królewski]], [[Teatr Wielki]], [[PAST]] czy [[Pałac Kultury i Nauki]],
 
* [[Śródmieście Południowe]] – południowa część [[centrum|centralnej]] części miasta, obejmująca obszar na południe od [[Aleje Jerozolimskie|Alej Jerozolimskich]], z takimi obiektami jak [[Centrum LIM]], [[Politechnika Warszawska]], [[Plac Konstytucji]] czy [[Sejm]],
  
* [[Śródmieście Południowe]] – południowa część [[centrum|centralnej]] części miasta, obejmująca obszar na południe od [[Aleje Jerozolimskie|Alej Jerozolimskich]], z takimi obiektami jak [[Centrum LIM]], [[Politechnika Warszawska]], [[Plac Konstytucji]] czy [[Sejm]],
−
* [[Ujazdów]] – obszar dawnej wsi [[Ujazdów]] na terenie otaczającym dawny gród [[Jazdów]], znacznie zmieniony [[Warszawa w XVIII wieku|w XVIII wieku]] wraz z urządzeniem [[Oś Stanisławowska|Osi Stanisławowskiej]] i [[łazienki Królewskie|Łazienek Królewskich]]. Oba ta założenia są zachowane do dzisiaj,
 +
* [[Ujazdów]] – obszar dawnej wsi [[Ujazdów]] na terenie otaczającym dawny gród [[Jazdów]], znacznie zmieniony [[Historia w XVIII wieku|w XVIII wieku]] wraz z urządzeniem [[Oś Stanisławowska|Osi Stanisławowskiej]] i [[łazienki Królewskie|Łazienek Królewskich]]. Oba ta założenia są zachowane do dzisiaj,
−
* [[Powiśle]] – obszar położony poniżej [[skarpa wiślana|skarpy wiślanej]] nad [[Wisła|Wisłą]], rozwijający się [[Warszawa w XVIII wieku|od XVIII wieku]], dawniej obszar przemysłowy, współcześnie osiedle z dominującą funkcją mieszkalną,
 +
* [[Powiśle]] – obszar położony poniżej [[skarpa wiślana|skarpy wiślanej]] nad [[Wisła|Wisłą]], rozwijający się [[Historia w XVIII wieku|od XVIII wieku]], dawniej obszar przemysłowy, współcześnie osiedle z dominującą funkcją mieszkalną,
−
* [[Solec]] – obszar poniżej [[skarpa wiślana|skarpy wiślanej]] w południowej części dzielnicy, wywodzący się od istniejącej [[Warszawa do XV wieku|w XII wieku]] wsi [[Solec]], potem obszar przemysłowy, współcześnie osiedle z dominującą funkcją mieszkalną,
 +
* [[Solec]] – obszar poniżej [[skarpa wiślana|skarpy wiślanej]] w południowej części dzielnicy, wywodzący się od istniejącej [[Historia do XV wieku|w XII wieku]] wsi [[Solec]], potem obszar przemysłowy, współcześnie osiedle z dominującą funkcją mieszkalną,
   
 
Ponadto wyróżnić można kilka osiedli:
  
Ponadto wyróżnić można kilka osiedli:
−
* [[Mariensztat]] – dawna [[jurydyka]] w północnej części [[Powiśle|Powiśla]], wybudowana od nowa [[Warszawa w okresie PRL-u|po II wojnie światowej]],
 +
* [[Mariensztat]] – dawna [[jurydyka]] w północnej części [[Powiśle|Powiśla]], wybudowana od nowa [[Historia powojenna|po II wojnie światowej]],
 
* [[Mirów]] – wschodnia część obszaru [[MSI]] dzielnicy [[Wola]] w rejonie [[Ulica Elektroealna|Elektoralnej]],
  
* [[Mirów]] – wschodnia część obszaru [[MSI]] dzielnicy [[Wola]] w rejonie [[Ulica Elektroealna|Elektoralnej]],
 
* [[Grzybów]] – pozostałość dawnej [[jurydyka|jurydyki]] [[Grzybów]] w rejonie [[Plac Grzybowski|placu Grzybowskiego]],
  
* [[Grzybów]] – pozostałość dawnej [[jurydyka|jurydyki]] [[Grzybów]] w rejonie [[Plac Grzybowski|placu Grzybowskiego]],
Linia 208: Linia 209:
 
* [[Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego]], [[Ulica Dobra w Śródmieściu|ul. Dobra 56/66]]
  
* [[Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego]], [[Ulica Dobra w Śródmieściu|ul. Dobra 56/66]]
 
* [[Błękitny Wieżowiec]], [[Plac Bankowy|plac Bankowy 2]]
  
* [[Błękitny Wieżowiec]], [[Plac Bankowy|plac Bankowy 2]]
−
* [[Centrum Handlowe Arkadia]], [[Aleja Jana Pawła II|al. Jana Pawła II 82]]
 +
* [[Centrum Handlowe Westfield Arkadia]], [[Aleja Jana Pawła II|al. Jana Pawła II 82]]
 
* [[Centrum LIM]], [[Aleje Jerozolimskie|Aleje Jerozolimskie 65/79]]
  
* [[Centrum LIM]], [[Aleje Jerozolimskie|Aleje Jerozolimskie 65/79]]
 
* [[Hotel InterContinental]], [[Ulica Emilii Plater|ul. Emilii Plater 49]]
  
* [[Hotel InterContinental]], [[Ulica Emilii Plater|ul. Emilii Plater 49]]
Linia 253: Linia 254:
 
Śródmieście [[Warszawa|Warszawy]], ze względu na bycie [[centrum]] kulturalnym i biznesowym miasta, jest najlepiej skomunikowaną dzielnicą. Właśnie tutaj, od [[1866]] roku, na trasie z dawnego [[Dworzec Wiedeński|dworca Wiedeńskiego]] na [[Warszawa Wileńska|dworzec Petersburski]], kursowała pierwsza [[Międzydworcowa (linia tramwajowa)|linia tramwaju konnego]], którą uznaje się za pierwszy prawdziwy pojazd komunikacji miejskiej. Sieć [[Tramwaje|torów tramwajowych]], dawniej dużo mocniej rozwinięta, dzisiaj także prezentuje się dobrze i zapewnia szybki transport wzdłuż najważniejszych arterii śródmieścia – [[Aleje Jerozolimskie|Alej Jerozolimskich]], [[Ulica Marszałkowska|Marszałkowskiej]], [[Aleja Solidarności|alei "Solidarności"]] czy [[Ulica Słomińskiego|Słomińskiego]], a także na kilku pomniejszych ulicach. Elementem charakterystycznym dla Śródmieścia jest jednak brak jakiejkolwiek pętli tramwajowej oraz niemal całkowity brak skrętów dla tramwajów – na najważniejszych arteriach tramwaje kursują tylko prosto, dzięki czemu ograniczone zostało blokowanie składami skrzyżowań oraz wydłużono czas przejazdu przez skrzyżowanie, zwiększając płynność ruchu.
  
Śródmieście [[Warszawa|Warszawy]], ze względu na bycie [[centrum]] kulturalnym i biznesowym miasta, jest najlepiej skomunikowaną dzielnicą. Właśnie tutaj, od [[1866]] roku, na trasie z dawnego [[Dworzec Wiedeński|dworca Wiedeńskiego]] na [[Warszawa Wileńska|dworzec Petersburski]], kursowała pierwsza [[Międzydworcowa (linia tramwajowa)|linia tramwaju konnego]], którą uznaje się za pierwszy prawdziwy pojazd komunikacji miejskiej. Sieć [[Tramwaje|torów tramwajowych]], dawniej dużo mocniej rozwinięta, dzisiaj także prezentuje się dobrze i zapewnia szybki transport wzdłuż najważniejszych arterii śródmieścia – [[Aleje Jerozolimskie|Alej Jerozolimskich]], [[Ulica Marszałkowska|Marszałkowskiej]], [[Aleja Solidarności|alei "Solidarności"]] czy [[Ulica Słomińskiego|Słomińskiego]], a także na kilku pomniejszych ulicach. Elementem charakterystycznym dla Śródmieścia jest jednak brak jakiejkolwiek pętli tramwajowej oraz niemal całkowity brak skrętów dla tramwajów – na najważniejszych arteriach tramwaje kursują tylko prosto, dzięki czemu ograniczone zostało blokowanie składami skrzyżowań oraz wydłużono czas przejazdu przez skrzyżowanie, zwiększając płynność ruchu.
   
−
[[Autobusy]] na ulicach pojawiły się znacznie później, i choć [[Warszawa w okresie międzywojennym|w okresie międzywojennym]] planowano całkowitą likwidację tramwajów i autobusów w Śródmieściu na rzecz [[metro|metra]], nigdy do tego nie doszło. Linie autobusowe zapewniają transport na mniejszych ulicach pozbawionych torów tramwajowych, a także umożliwiają dojazd z osiedli peryferyjnych do miejsc pracy położonych w [[centrum]]. W Śródmieściu znajduje się także największa [[Warszawa|warszawska]] pętla autobusowa – [[Zespół przystankowy Dworzec Centralny|Dworzec Centralny]], z której oprócz kilkunastu linii autobusowych co noc, co pół godziny wyrusza kilkadziesiąt nocnych linii autobusowych.
 +
[[Autobusy]] na ulicach pojawiły się znacznie później, i choć [[Historia międzywojenna|w okresie międzywojennym]] planowano całkowitą likwidację tramwajów i autobusów w Śródmieściu na rzecz [[metro|metra]], nigdy do tego nie doszło. Linie autobusowe zapewniają transport na mniejszych ulicach pozbawionych torów tramwajowych, a także umożliwiają dojazd z osiedli peryferyjnych do miejsc pracy położonych w [[centrum]]. W Śródmieściu znajduje się także największa [[Warszawa|warszawska]] pętla autobusowa – [[Zespół przystankowy Dworzec Centralny|Dworzec Centralny]], z której oprócz kilkunastu linii autobusowych co noc, co pół godziny wyrusza kilkadziesiąt nocnych linii autobusowych.
   
−
Ogromne znaczenie dla komunikacji ma jednak istnienie [[metro|metra]] oraz [[Szybka Kolej Miejska|Szybkiej Kolei Miejskiej]]. Szczególnie ważna jest ten pierwszy środek transportu, gdyż jest ona najważniejszy w dowozie mieszkańców z [[Ursynów|Ursynowa]], [[Mokotów|Mokotowa]] oraz [[Bielany|Bielan]]. W Śródmieściu znajduje się pięć stacji I linii metra: [[A-11 Politechnika|Politechnika]], [[A-13 Centrum|Centrum]], [[A-14 Świętokrzyska|Świętokrzyska]], [[A-15 Ratusz Arsenał|Ratusz Arsenał]] oraz [[A-17 Dworzec Gdański|Dworzec Gdański]], natomiast na II linii znajdą się cztery stacje: [[C-10 Rondo ONZ|Rondo ONZ]], [[C-11 Świętokrzyska|Świętokrzyska]], [[C-12 Nowy Świat|Nowy Świat]] oraz [[C-13 Powiśle|Centrum Nauki Kopernik]]. [[Szybka Kolej Miejska]] zatrzymuje się natomiast na przystankach [[Warszawa Powiśle]] oraz [[Warszawa Śródmieście]].
 +
Ogromne znaczenie dla komunikacji ma jednak istnienie [[metro|metra]] oraz [[Szybka Kolej Miejska|Szybkiej Kolei Miejskiej]]. Szczególnie ważna jest ten pierwszy środek transportu, gdyż jest ona najważniejszy w dowozie mieszkańców z [[Ursynów|Ursynowa]], [[Mokotów|Mokotowa]] oraz [[Bielany|Bielan]]. W Śródmieściu znajduje się pięć stacji linii [[M1]] metra: {{metro|Politechnika}}, {{metro|Centrum}}, {{metro|Świętokrzyska}}, {{metro|Ratusz Arsenał}} oraz {{metro|Dworzec Gdański}}, natomiast na linii [[M2]] znajdą się cztery stacje: {{metro|Rondo ONZ}}, {{metro|Świętokrzyska}}, {{metro|Nowy Świat}} oraz {{metro|Centrum Nauki Kopernik}}. [[Szybka Kolej Miejska]] zatrzymuje się natomiast na przystankach [[Warszawa Powiśle]] oraz [[Warszawa Śródmieście]].
   
 
===Ścieżki rowerowe===
  
===Ścieżki rowerowe===
 
[[Plik:Park Agrykola (zielona sciezka rowerowa) 2.JPG|right|thumb|250px|Ścieżka rowerowa w [[Park Agrykola|Parku Agrykola]]]]
  
[[Plik:Park Agrykola (zielona sciezka rowerowa) 2.JPG|right|thumb|250px|Ścieżka rowerowa w [[Park Agrykola|Parku Agrykola]]]]
  +
 
{{więcej|Ścieżki rowerowe#Śródmieście}}
  
{{więcej|Ścieżki rowerowe#Śródmieście}}
  +
 
Sieć ścieżek w Śródmieściu należy do najlepszych w [[Warszawa|Warszawie]], mimo to pozostawia wciąż wiele do życzenia. Ich łączna długość wynosi ponad 20 kilometrów, z czego największą część zajmują ścieżki rowerowe wzdłuż [[Wisła|Wisły]] wchodzące w skład [[Szlak Wisły|Szlaku Wisły]] oraz [[Ścieżki_rowerowe#Podskarpowa_.C5.9Acie.C5.BCka_Rowerowa|Podskarpowej Ścieżki Rowerowej]]. Oprócz tego krótkie odcinki ścieżek znajdują się także wzdłuż [[Ulica Marszałkowska|Marszałkowskiej]], [[Aleja Jana Pawła II|al. Jana Pawła II]], {{ulica|Słomińskiego}}, {{ulica|Anielewicza}}, [[Aleje Ujazdowskie|Alej Ujazdowskich]] czy [[Ulica Międzyparkowa|Międzyparkowej]]. [[Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego]] ([http://web.archive.org/web/20090710222430/http://www.um.warszawa.pl/wydarzenia/studium/pliki/rysunki/rysunek%20nr%2018.pdf więcej]) zakłada rozbudowę ścieżek wzdłuż wszystkich większych arterii Śródmieście, czyli m.in. wzdłuż [[Ulica Świętokrzyska|Świętokrzyskiej]], [[Aleje Jerozolimskie|Alej Jerozolimskich]], [[Aleja Solidarności|al. "Solidarności"]] czy [[Ulica Bonifraterska|Bonifraterskiej]]. Ciekawostką jest zakaz wjazdu rowerów na [[Stare Miasto]] oraz [[Nowe Miasto]].
  
Sieć ścieżek w Śródmieściu należy do najlepszych w [[Warszawa|Warszawie]], mimo to pozostawia wciąż wiele do życzenia. Ich łączna długość wynosi ponad 20 kilometrów, z czego największą część zajmują ścieżki rowerowe wzdłuż [[Wisła|Wisły]] wchodzące w skład [[Szlak Wisły|Szlaku Wisły]] oraz [[Ścieżki_rowerowe#Podskarpowa_.C5.9Acie.C5.BCka_Rowerowa|Podskarpowej Ścieżki Rowerowej]]. Oprócz tego krótkie odcinki ścieżek znajdują się także wzdłuż [[Ulica Marszałkowska|Marszałkowskiej]], [[Aleja Jana Pawła II|al. Jana Pawła II]], {{ulica|Słomińskiego}}, {{ulica|Anielewicza}}, [[Aleje Ujazdowskie|Alej Ujazdowskich]] czy [[Ulica Międzyparkowa|Międzyparkowej]]. [[Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego]] ([http://web.archive.org/web/20090710222430/http://www.um.warszawa.pl/wydarzenia/studium/pliki/rysunki/rysunek%20nr%2018.pdf więcej]) zakłada rozbudowę ścieżek wzdłuż wszystkich większych arterii Śródmieście, czyli m.in. wzdłuż [[Ulica Świętokrzyska|Świętokrzyskiej]], [[Aleje Jerozolimskie|Alej Jerozolimskich]], [[Aleja Solidarności|al. "Solidarności"]] czy [[Ulica Bonifraterska|Bonifraterskiej]]. Ciekawostką jest zakaz wjazdu rowerów na [[Stare Miasto]] oraz [[Nowe Miasto]].
   
Linia 294: Linia 297:
 
{{dzielnice}}
  
{{dzielnice}}
 
[[Kategoria:Śródmieście|*]]
  
[[Kategoria:Śródmieście|*]]
  +
[[Kategoria:Dzielnice]]

Aktualna wersja na dzień 16:22, 7 maj 2020

Ujednoznacznienie
Ten artykuł dotyczy dzielnicy. Zobacz też: Warszawa Śródmieście i Warszawa Śródmieście WKD.
Widok sciana wschodnia 2

Śródmieście

Teatr Wielki i Stare Miasto widziane z PKiN

Teatr Wielki i Stare Miasto widziane z Pałacu Kultury i Nauki

Hotel Marriott, Dworzec Centralny i Złote Tarasy widziane z PKiN

Śródmieście na styku granic z Wolą i Ochotą

Granica Środmieścia i Pragi Południe na Moście Łazienkowskim

Granica Śródmieścia i Pragi Południe na Moście Łazienkowskim

Śródmieście – centralnie położona dzielnica Warszawy, dawniej wchodząca w skład gminy Centrum, ograniczona od wschodu Wisłą, od południa granicą Portu Czerniakowskiego, ulicą Czerniakowską, Nowosielecką, Podchorążych, Gagarina, Spacerową, Klonową, Boya-Żeleńskiego i Batorego, od zachodu aleją Niepodległości, Chałubińskiego i aleją Jana Pawła II, a od północy linią kolei obwodowej.

Ludność dzielnicy (2008) to 129 958 mieszkańców, a powierzchnia to 15,6 km2. Wobec tego Śródmieścia jest drugą, po Ochocie, najgęściej zaludnioną dzielnicą Warszawy. Urząd Dzielnicy Śródmieście znajduje się przy ulicy Nowogrodzkiej 43, a burmistrzem dzielnicy jest Wojciech Bartelski.

Historia[]

Skanuj0018

Plac Zamkowy w 1910 roku

Sobór Newskiego

Plac Saski w 1915 roku

Śródmieście MSI

Podział dzielnicy na obszary MSI

Widok z Palacu Kultury i Nauki

Widok z Pałacu Kultury i Nauki na Śródmieście

Ulica Piękna na wysokości ulicy Mokotowskiej

Ulica Piękna na wysokości ulicy Mokotowskiej

Na obszarze dzisiejszego Śródmieścia rozpoczyna się historia Warszawy, jaką znamy współcześnie. Wszystko zaczęło się w grodzie Jazdów (rejon Agrykoli) na skarpie wiślanej, który po zniszczeniach 1262 i 1281 roku został przeniesiony bardziej na północ, w rejon dzisiejszej ulicy Grodzkiej. W pobliżu grodu na przełomie XIII i XIV wieku założono miasto na prawie chełmińskim, które rozrosło się potem w Starą Warszawę. Lokacja miasta przypisywana jest księciu mazowieckiemu Bolesławowi II oraz mieszczanom i kupcom z Torunia. Stara Warszawa mocno rozwinęła się w XIV wieku za sprawą księcia Trojdena. W pobliżu w 1408 lokowano Nową Warszawą, natomiast Stara Warszawa w 1413 roku uzyskała potwierdzenie swych praw miejskich. Rozwój nieco zwolnił na początku XV wieku, natomiast w 1526 roku cały teren wszedł w skład Królestwa Polskiego. Niezależnie od Starej Warszawy rozwijały się wsie Solec i Ujazdów oraz miasteczko Nowa Warszawa.

Warszawa zyskiwała coraz bardziej na prestiżu – na Zamku Królewskim chętniej przebywali władcy polscy, a po pożarze krakowskiego Wawelu w 1595 roku król Zygmunt III Waza zdecydował się przenieść tu swój dwór na stałe. Dzięki temu, a także dzięki organizowanym w okolicach Warszawy sejmom coraz chętniej osiedlała się w mieście szlachta, która pobudowała sobie pałace m.in. na ulicach Miodowej, Długiej czy Krakowskim Przedmieściu. W latach 1573–1603 na wylocie ul. Mostowej istniał drewniany, stały most Zygmunta Augusta. W latach 1621–1624 rozległy teren wokół Starej i Nowej Warszawy otoczono wałem ziemnym zwanym Wałem Zygmuntowskim.

Od XVI wieku zaczęły rozwijać się na obszarze otaczającym Starą Warszawę tak zwane jurydyki. Było ich ponad dwadzieścia, należały do prywatnych właścicieli i nie podlegały miejskiej jurysdykcji. Większość z nich przyczyniła się później do rozwoju miasta, tworząc takie ulice jak Leszno, Gęsia, Nowogrodzka i Wilcza, czy takie place jak Dąbrowskiego i Grzybowski. Miasto oraz jego okolica znacznie ucierpiały podczas potopu szwedzkiego, wkrótce jednak przedsięwzięto jego odbudowę. Wraz z rozwojem terytorialnym Stare Miasto zmniejszało swoje znaczenie na rzecz innych, otaczających je terenów, szczególnie we współczesnym Śródmieściu Północnym. Ważnym elementem było także założenie Łazienek Królewskich.

W 1770 roku rozszerzono granice Warszawy, budując tzw. Okopy Lubomirskiego, które swoim zasięgiem objęły niemal cały obszar dzisiejszego Śródmieścia. Niespójność administracyjna Starej Warszawy z otaczającymi ją jurydykami doprowadzała do wielu problemów natury prawnej, wobec czego w 1791 w ustawie "Prawo o miastach" zarządzono scalenie ich wszystkich i utworzenie Warszawy. Jej ratusz znalazł się początkowo na Rynku Starego Miasta, a potem na placu Teatralnym. Po 1831 roku zastopowany został rozwój północnej części tego rejonu – ograniczenia w budownictwie narzuciło wznoszenie Cytadeli. Oprócz ograniczeń zarządzono także rozbiórkę szeregu budynków na rzecz otaczającej Cytadelę oraz dobudowane potem forty esplanady. Po 1918 roku tereny te zagospodarowano, tworząc park Traugutta i park Kusocińskiego. W XIX wieku różne obszary rozwijały się nierównomiernie – Powiśle i Solec, w związku z bliskością Wisły uprzemysławiały się, Muranów rozbudowywał się dzięki żydowskiemu osadnictwu, dzięki budowie dworca Wiedeńskiego pojawił się impuls dla rozwoju południowego Śródmieścia.

W okresie międzywojennym, gdy Warszawa stała się stolicą niepodległej II Rzeczypospolitej, przyszedł okres rozwoju śródmieścia Warszawy. Zadbano o rewaloryzację zaniedbanego, zamieszkanego przez biedotę Starego Miasta, rozpoczęto rekonstrukcję murów obronnych i Barbakanu. Zrealizowano szereg inwestycji miejskich oraz rządowych – wybudowano ulicę Bonifraterską z wiaduktem żoliborskim, gmachy rządowe przy Chałubińskiego czy 6 Sierpnia, i wreszcie Sejm przy ulicy Wiejskiej. Rozpoczęto budowę bulwarów wiślanych oraz Dworca Głównego – nie zostały one jednak ukończone przed wybuchem II wojny światowej. Śródmieście zostało znacznie uszkodzone już podczas kampanii wrześniowej, szczególnie mocno ucierpiało Stare Miasto z Zamkiem Królewskim. Po zdobyciu miasta Niemcy nie pozwalali na rekonstrukcję budynków, wobec czego wiele uszkodzonych budynków i zabytków niszczało. W 1940 część obszaru weszło w skład getta, i ten obszar uległ zniszczeniu po upadku powstania w getcie warszawskim. Kolejne dotkliwe zniszczenia przyniosło powstanie warszawskie, szczególnie na Starym Mieście, Powiślu i Solcu.

Zaraz po wojnie widok zniszczonego miasta prezentował się przygnębiająco. Ponad 85% zabudowy lewobrzeżnej Warszawy leżało w gruzach. Pojawiały się pomysły, aby nie odbudowywać miasta, a stolicę przenieść do Łodzi. Ostatecznie jednak nowa władza socjalistyczna postawiła sobie ambitne zadanie odbudowy Warszawy z pieczołowitą rekonstrukcją Starego Miasta. Tam ważniejsze prace zakończono do 1954 roku. W pozostałej części Śródmieścia odbudowywano mniej dokładnie, niektóre obiekty zachowano (np. PAST, Prudential, Szpital św. Ducha), a inne całkowicie wyburzono m.in. pod budowę w latach 1952-1955 Pałacu Kultury i Nauki. Rozległe obszary miasta zabudowano na nowo, często zmieniając istniejący układ urbanistyczny, np. poprzez przebicie trasy W-Z czy ulicy Marchlewskiego. Nie zdecydowano się jednak na odbudowę dzielnic poniżej skarpy – na Podzamczu i na Solcu założono parki, a Powiśle mocno zaniedbano.

W 1971 roku zapadła decyzja o odbudowie Zamku Królewskiego. Ta trwająca do 1984 roku inwestycja była ukoronowaniem odbudowy Starego Miasta, co w 1980 roku zostało uhonorowane przez komisję UNESCO wpisem "całkowicie odbudowanej dzielnicy zabytkowej" na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego. Także w 1971 roku rozpoczęła się budowa Wisłostrady i Trasy Łazienkowskiej, które ukończono w 1974 roku. W 1975 roku oddano do użytku nowoczesny na ten czas Dworzec Centralny. Sporo zmian w miejskiej przestrzeni przyniosły lata 80. XX wieku, gdyż właśnie wtedy wzniesiono pierwsze w Warszawie szklane drapacze chmur. Ta tendencja była kontynuowana po upadku komunizmu i zasadniczo trwa do dzisiaj. Do najbardziej znanych wysokościowców Warszawy należą Centrum LIM, Hotel Forum, Rondo 1, Błękitny Wieżowiec czy Intraco.

Obiekty[]

Śródmieście obejmuje najstarszą część Warszawy, wobec czego najwięcej jest tutaj zabudowy o wybitnym znaczeniu historycznym, szczególnie na Starym Mieście i przy Trakcie Królewskim. Bardzo wiele jest tu także obiektów zabytkowych. Jednak zniszczenia II wojny światowej doprowadziły do wielu uszczerbków w tkance miejskiej, która później została załatana współczesną zabudową, w szczególności na Muranowie, ale także w pozostałych obszarach Śródmieścia.

Osiedla[]

Skarpa wislana widok od strony praskiej

Stare Miasto widziane z Pragi

Widok sciana wschodnia 1

Śródmieście Północne

Plac Pilsudskiego dzis

Plac Piłsudskiego

Na terenie Śródmieścia wyróżnionych jest osiem obszarów Miejskiego Systemu Informacji, które generalnie pokrywają się z historycznymi rejonami i częściami miasta. Jest też kilka mniejszych osiedli historycznych nie ujętych w tym podziale oraz pozostałe osiedla, powstałe po II wojnie światowej. Obszary MSI to:

Ponadto wyróżnić można kilka osiedli:

Zabytki[]

Stare Miasto

Stare Miasto

Ze względu na centralne położenie Śródmieścia znajduje się tutaj najwięcej zabytków w całej Warszawie, a jego pełny i aktualny spis można znaleźć w tym miejscu. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:

Szkolnictwo[]

Skorupki (budynek nr 8, szkoła podstawowa nr 203)

Szkoła Podstawowa nr 203

Na terenie dzielnicy Śródmieście działa 41 przedszkoli, dalej jest 20 szkół podstawowych:

Gimnazjum nr 42 (Twarda, budynek nr 8-12)

Gimnazjum nr 42

Gimnazjów na obszarze dzielnicy jest 20:

LXXXIII LO

LXXXIII Liceum Ogólnokształcące

Przyrynek (budynek nr 9, technikum)

Technikum Architektoniczno-Budowlane im. Stanisława Noakowskiego

Liceów na terenie dzielnicy jest trzydzieści trzy, techników trzynaście, a szkół zawodowych jest sześć:

PalacCzapskich2

Akademia Sztuk Pięknych

Politechnika Warszawska

Politechnika Warszawska

W Śródmieściu działa osiem szkół policealnych oraz szesnaście uczelni wyższych:

Pozostałe obiekty[]

Palac Prezydencki

Pałac Prezydencki

Marszałkowska

Ściana Wschodnia

Z innych ważnych obiektów w Śródmieściu należy wymienić:

Tereny zielone[]

Nadstawem1

Łazienki Królewskie

Na terenie Śródmieścia znajduje się sporo rozległych terenów zielonych oraz wiele niewielkich, lokalnych skwerów i zieleńców. Największym i najważniejszym parkiem są Łazienki Królewskie, duże znaczenie mają także Ogród Krasińskich i Ogród Saski. Są to parki o długiej historii powiązanej z sąsiadującymi pałacami na Wodzie, Krasińskich i Saskim. Podobne pochodzenie ma również Park Kazimierzowski, będący dawniej częścią ogrodów pałacu Kazimierzowskiego, który dziś jest częścią Uniwersytetu Warszawskiego. Pozostałymi ważniejszymi parkami w Śródmieściu są także Park im. Józefa Piłsudskiego (Pole Mokotowskie), Park Ujazdowski, Park im. Rydza-Śmigłego, Park Karola Beyera, Park Świętokrzyski, Park Traugutta oraz Park Kusocińskiego. Duże znaczenie mają także obszary nadwiślańskie, gdzie również nie brakuje terenów zadrzewionych, m.in. na skwerze kpt. Cubryny i skwerze T. Kahla. Mniejsze parki i skwery to m.in. skwer Willy'ego Brandta, aleja Piotra Drzewieckiego, skwer Zgrupowania AK Róg, skwer Stanisława Jankowskiego, skwer I Dywizji Pancernej czy skwer Oleandrów.

Infrastruktura[]

Drogi[]

Waryńskiego

Ulica Waryńskiego

Przez Śródmieście przebiegają najważniejsze stołeczne drogi i ulice zapewniające transport wewnątrz Warszawy w relacji wschód-zachód oraz północ-południe. Najważniejsze ulice układają się układ kratkowy. W relacji wschód-zachód przejazd umożliwiają ulica Słomińskiego, al. "Solidarności", ciąg Świętokrzyska – Kopernika – Tamka, Aleje Jerozolimskie oraz aleja Armii Ludowej. Natomiast w relacji północ-południe przejazd umożliwiają ciąg al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości, ciąg Andersa – Marszałkowska – Waryńskiego oraz Wisłostrada. Przekroczenie Wisły możliwe jest przez mosty: Gdański, Śląsko-Dąbrowski, Świętokrzyski, Poniatowskiego oraz Łazienkowski. Lokalne znaczenie mają ulice Stawki, Anielewicza, Bonifraterska, Dobra, Emilii Plater, Kruczkowskiego, Koszykowa, Piękna, Rozbrat, Myśliwiecka, Łazienkowska oraz al. Szucha.

Koleje[]

CRW 0311-01

Warszawa Centralna

Przez Śródmieście przechodzą najważniejsze linie kolejowe w Warszawie – linia średnicowa oraz linia obwodowa, na których znajdują się ważniejsze śródmiejskie dworce oraz przystanki kolejowe. Najważniejszy jest oczywiście Dworzec Centralny – największy i najważniejszy dworzec kolejowy w Warszawie i w Polsce, obsługujący najwięcej pasażerów. Na tej samej linii usytuowane są przystanki kolejowe o ogromnym znaczeniu dla transportu podmiejskiego: Warszawa Śródmieście oraz Warszawa Powiśle, odjeżdżają stąd pociągi Szybkiej Kolei Miejskiej oraz Kolei Mazowieckich w kierunku Pruszkowa, Sochaczewa, Piaseczna, Sulejówka i Otwocka. Ważnym elementem linii średnicowej jest tunel średnicowy, dzięki czemu ruch kolejowy w centrum nie krzyżuje się z ruchem naziemnym. Natomiast na linii obwodowej znajduje się stacja Warszawa Gdańska, z której odjeżdżają pociągu w kierunku Legionowa.

Komunikacja miejska[]

Warszawa Świętokrzyska

Stacja metra A-14 Świętokrzyska

Śródmieście Warszawy, ze względu na bycie centrum kulturalnym i biznesowym miasta, jest najlepiej skomunikowaną dzielnicą. Właśnie tutaj, od 1866 roku, na trasie z dawnego dworca Wiedeńskiego na dworzec Petersburski, kursowała pierwsza linia tramwaju konnego, którą uznaje się za pierwszy prawdziwy pojazd komunikacji miejskiej. Sieć torów tramwajowych, dawniej dużo mocniej rozwinięta, dzisiaj także prezentuje się dobrze i zapewnia szybki transport wzdłuż najważniejszych arterii śródmieścia – Alej Jerozolimskich, Marszałkowskiej, alei "Solidarności" czy Słomińskiego, a także na kilku pomniejszych ulicach. Elementem charakterystycznym dla Śródmieścia jest jednak brak jakiejkolwiek pętli tramwajowej oraz niemal całkowity brak skrętów dla tramwajów – na najważniejszych arteriach tramwaje kursują tylko prosto, dzięki czemu ograniczone zostało blokowanie składami skrzyżowań oraz wydłużono czas przejazdu przez skrzyżowanie, zwiększając płynność ruchu.

Autobusy na ulicach pojawiły się znacznie później, i choć w okresie międzywojennym planowano całkowitą likwidację tramwajów i autobusów w Śródmieściu na rzecz metra, nigdy do tego nie doszło. Linie autobusowe zapewniają transport na mniejszych ulicach pozbawionych torów tramwajowych, a także umożliwiają dojazd z osiedli peryferyjnych do miejsc pracy położonych w centrum. W Śródmieściu znajduje się także największa warszawska pętla autobusowa – Dworzec Centralny, z której oprócz kilkunastu linii autobusowych co noc, co pół godziny wyrusza kilkadziesiąt nocnych linii autobusowych.

Ogromne znaczenie dla komunikacji ma jednak istnienie metra oraz Szybkiej Kolei Miejskiej. Szczególnie ważna jest ten pierwszy środek transportu, gdyż jest ona najważniejszy w dowozie mieszkańców z Ursynowa, Mokotowa oraz Bielan. W Śródmieściu znajduje się pięć stacji linii M1 metra: Politechnika, Centrum, Świętokrzyska, Ratusz Arsenał oraz Dworzec Gdański, natomiast na linii M2 znajdą się cztery stacje: Rondo ONZ, Świętokrzyska, Nowy Świat oraz Centrum Nauki Kopernik. Szybka Kolej Miejska zatrzymuje się natomiast na przystankach Warszawa Powiśle oraz Warszawa Śródmieście.

Ścieżki rowerowe[]

Park Agrykola (zielona sciezka rowerowa) 2

Ścieżka rowerowa w Parku Agrykola

Zobacz więcej w artykule: Ścieżki rowerowe#Śródmieście.


Sieć ścieżek w Śródmieściu należy do najlepszych w Warszawie, mimo to pozostawia wciąż wiele do życzenia. Ich łączna długość wynosi ponad 20 kilometrów, z czego największą część zajmują ścieżki rowerowe wzdłuż Wisły wchodzące w skład Szlaku Wisły oraz Podskarpowej Ścieżki Rowerowej. Oprócz tego krótkie odcinki ścieżek znajdują się także wzdłuż Marszałkowskiej, al. Jana Pawła II, Słomińskiego, Anielewicza, Alej Ujazdowskich czy Międzyparkowej. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (więcej) zakłada rozbudowę ścieżek wzdłuż wszystkich większych arterii Śródmieście, czyli m.in. wzdłuż Świętokrzyskiej, Alej Jerozolimskich, al. "Solidarności" czy Bonifraterskiej. Ciekawostką jest zakaz wjazdu rowerów na Stare Miasto oraz Nowe Miasto.

Galeria[]

Zobacz też[]

Linki zewnętrzne[]


Obszary Śródmieścia wg Miejskiego Systemu Informacji

Muranów • Nowe Miasto • Powiśle • Solec • Stare Miasto • Śródmieście Południowe • Śródmieście Północne • Ujazdów

Treści społeczności są dostępne na podstawie licencji CC-BY-SA, o ile nie zaznaczono inaczej.