Nie podano opisu zmian Znacznik: Edytor kodu źródłowego |
|||
| (Nie pokazano 41 wersji utworzonych przez 15 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DisambigR|zespołu pałacowo-parkowego|[[Zespół przystankowy Łazienki Królewskie]]}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | [[ |
+ | [[Plik:nadstawem1.jpg|right|thumb|250px|Łazienki Królewskie]] |
| + | '''Łazienki Królewskie''' – zespół pałacowo-parkowy położony w rejonie [[Ujazdów|Ujazdowa]], w dzielnicy [[Śródmieście]]. Adres Łazienek Królewskich to [[Ulica Agrykola|ul. Agrykoli 1]]. |
||
| ⚫ | |||
| + | |||
| − | [[Grafika:5 Warszawa 083.jpg|right|thumb|250px|[[Belweder]]]] '''Łazienki Królewskie''' - park i zespół pałacowy położony [[Plik:Skanuj0025.jpg|thumb|right|250px|Łazienki w [[1885]] roku]] na terenie stołecznego [[Ujazdów|Ujazdowa]]. W parku nie wolno jeździć na rolkach, deskorolkach i rowerach, co sprawia, że jest bezpieczny również dla małych dzieci. Niedaleko Łazienek znajduje się [[Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego]], chętnie odwiedzany nie tylko przez spacerowiczów, ale również właśnie przez studentów. |
||
| + | Łazienki Królewskie stanowią dziś własność Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, powierzchnia zespołu pałacowo-parkowego wynosi 76 hektarów. Park jest ogrodzony i zamykany na noc, główne wejście na jego teren prowadzą od strony [[Aleje Ujazdowskie|Alei Ujazdowskich]] (dwa), [[Ulica Agrykola|Agrykoli]] oraz {{ulica|Gagarina}}. |
||
==Historia== |
==Historia== |
||
| + | [[Plik:Canaletto_Łazienki.PNG|right|thumb|250px|Łazienki Królewskie na obrazie [[Canaletto|Canaletta]]]] |
||
| − | W średniowieczu znajdował się tu zwierzyniec przy zamku książąt mazowieckich. Już [[Warszawa w XVII wieku|w I. połowie XVII wieku]] na stawie w zwierzyńcu mieściła się w ozdobnym parterowym budynku łazienka, która później dała nazwę temu miejscu. W końcu XVII wieku na zlecenie [[Stanisław Lubomirski|Stanisława Lubomirskiego]], ówczesnego właściciela [[Ujazdów|Ujazdowa]], [[Tylman z Gameren]] przebudował łazienkę i wzniósł w pobliżu pawilon zwany [[Ermitaż]]em. W [[1764]] roku nabył [[Ujazdów]] [[Stanisław August Poniatowski]]; w pierwszych latach swojego panowania rozpoczął on generalną przebudowę parku. Wybudowano również [[Pałac na Wodzie]]. W sali jadalnej tegoż pałacu odbywały się słynne [[obiady czwartkowe]]. W [[1817]] roku spadkobiercy [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]] sprzedali Łazienki carowi Aleksandrowi I. [[Warszawa w okresie międzywojennym|Po I wojnie światowej]] Łazienki służyły za rezydencję reprezentacyjną, ale plac i park były dostępne dla publiczności. W [[1926]] roku w parku postawiono słynny [[pomnik Fryderyka Chopina]]. [[Warszawa w okresie II wojny światowej|W czasie działań militarnych ostatniej wojny]] spalono i rozparcelowano [[Zabytki Warszawy|zabytkowe]] budynki parku. Po II wojnie światowej do dziś trwa odnawianie i przebudowa parku. |
||
| + | [[Plik:Skanuj0025.jpg|thumb|right|250px|Łazienki Królewskie w [[1885]] roku]] |
||
| + | [[Plik:Łazienki ok.1900.jpg|right|thumb|250px|Łazienki Królewskie [[Warszawa pod zaborami|ok. 1900 roku]]]] |
||
| + | [[Plik:Łazienki Królewskie1.jpg|right|thumb|250px|Alejka Łazienek Królewskich]] |
||
| + | Najstarsze przekazy podają, że gdzieś w rejonie współczesnych Łazienek Królewskich [[Warszawa do XV wieku|w XIII wieku]] znajdował się gród [[Jazdów]], o którym wiadomo, że w [[1262]] roku został najechany przez Litwinów, a w [[1281]] roku uległ zniszczeniu podczas bratobójczych walk. W późniejszych czasach powstał tu zwierzyniec przy [[Zamek Ujazdowski|zamku Książąt Mazowieckich]], a wieś [[Ujazdów]] zaczęła rozwijać się w innej lokalizacji. W pobliżu powstał też dwór, w którym mieszkała [[Bona Sforza|królowa Bona]], a potem [[Anna Jagiellonka]]. Dnia 12 stycznia [[1578]] roku na tym terenie odbyła się „prapremiera” Odprawy Posłów Greckich Jana Kochanowskiego. W miejscu dworu w [[1624]] roku wzniesiono murowany [[Zamek Ujazdowski]]. |
||
| + | [[Warszawa w XVII wieku|Pod koniec XVII wieku]] właściciel okolicznych terenów, [[Stanisław Herakliusz Lubomirski]], zlecił [[Tylman z Gameren|Tylmanowi z Gameren]] wzniesienie dla siebie [[Pałac na Wodzie|Łaźni]], umieszczonej na wyspie pośrodku [[Wisła|wiślanego]] starorzecza. W pobliżu powstał także [[Ermitaż]] oraz pierwszy [[Wodozbiór w Łazienkach Królewskich|budynek wodozbioru]], z którego drewnianymi rurami transportowano wodę do [[Pałac na Wodzie|Łazienki Lubomirskiego]]. Od nazwy tego budynku wziął później nazwę cały kompleks pałacowo-parkowy. Wettynowie bardziej interesowali się pobliskim [[Zamek Ujazdowski|Zamkiem Ujazdowskim]], i takie zainteresowanie początkowo przejawiał [[Stanisław August Poniatowski]], który w oparciu o [[Zamek Ujazdowski|zamek]] postanowił wytyczyć [[Oś Stanisławowska|Oś Stanisławowską]]. |
||
| − | ==Obiekty architektoniczne na terenie Łazienek Królewskich== |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | *[[Wodozbiór]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | *[[Belweder]] |
||
| − | *[[Zamek Ujazdowski]] |
||
| ⚫ | |||
| − | *[[Oberża]] |
||
| − | *[[Stajnie]] |
||
| − | *[[Dom Inwalidów]] |
||
| + | [[Stanisław August Poniatowski|Poniatowski]] nabył [[Ujazdów]] w [[1764]] roku, jednak jego zainteresowanie [[Pałac na Wodzie|Łazienką Lubomirskiego]] wzmogło się w [[1772]] roku, kiedy to rozpoczęto budowę wczesnoklasycystycznego założenia pałacowo-parkowego. [[Pałac na Wodzie|Łazienkę]] rozbudowano, przekształcając ją do klasycystycznej formy znanej jako [[Pałac na Wodzie]], powstał też szereg nowych obiektów, takich jak [[Stara Pomarańczarnia]], [[Pałac Myślewicki]] czy [[Teatr na Wyspie]]. W salach [[Pałac na Wodzie|pałacu na Wodzie]] odbywały się także [[obiady czwartkowe]]. W północno-zachodniej części parku, dla uczczenia [[Konstytucja 3 Maja|konstytucji 3 Maja]], rozpoczęto budowę [[Świątynia Opatrzności Bożej|Świątyni Opatrzności Bożej]]. |
||
| − | W pobliżu Łazienek Królewskich znajduje się również: |
||
| − | * [[Pałac Ujazdowski]] |
||
| − | * [[Pałac Rady Ministrów]] |
||
| − | * [[Parafia św. Ducha|Katedra polskokatolicka św. Ducha]] |
||
| − | * [[Stadion Legii|Stadion Wojska Polskiego im. Józefa Piłsudskiego]] |
||
| + | [[Warszawa w XVIII wieku|Po III Rozbiorze Polski]] tereny Łazienek Królewskich należały do spadkobierców króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]], w tym do [[Kazimierz Poniatowski|Kazimierza Poniatowskiego]]. W [[1817]] roku spadkobiercy króla sprzedali Łazienki Królewskie carskiej rodzinie, a fragment terenu przeznaczono pod [[Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego]]. Nie przeszkodziło to jednak temu, aby w [[1830]] roku ze znajdującej się w [[Podchorążówka|Wielkiej Oficynie]] Szkoły Podchorążych wyruszyli oficerowie mający na celu pojmanie [[Konstanty Pawłowicz Romanow|księcia Konstantego]], czym rozpoczęto [[powstanie listopadowe]]. W [[1843]] roku pojawił się projekt budowy [[Zamek Cesarski|Zamku Cesarskiego]] na terenie Łazienek, którego jednak nigdy nie zrealizowano. [[Warszawa pod zaborami|W XIX wieku]] park powiększono ku południu, aż do granicy [[Sielce|Sielc]]. |
||
| ⚫ | |||
| + | [[Warszawa w okresie międzywojennym|Po I wojnie światowej]] park i pałac stały się dostępne dla publiczności, choć Łazienki Królewskie służyły za reprezentacyjną rezydencję. W [[1926]] roku w jego zachodniej części powstał [[pomnik Fryderyka Chopina]]. [[Warszawa w okresie II wojny światowej|W czasie II wojny światowej]] park oraz budynki zdewastowano, [[Pałac na Wodzie]] spłonął i miał być wysadzony, do czego jednak ostatecznie nie doszło. Zdewastowany park był kilka lat [[Warszawa w okresie PRL-u|po wojnie]] niedostępny, prowadzono prace rewaloryzacyjne. Publiczności udostępniono go [[Warszawa w okresie PRL-u|w latach 50. XX wieku]], a pierwszym dyrektorem został profesor [[Marek Kwiatkowski]]. Od tego czasu większość obiektów w parku nie była remontowana, wobec czego współcześnie zarówno park, jak i obiekty wymagają gruntownego remontu – mają one zostać przeprowadzone w latach [[2012]]-[[2015]], w ramach prac powstanie także nowy plac zabaw dla dzieci, zatytułowany "Ogród Zmysłów i Żywiołów", oraz nowy [[Pawilon Ogrodowy]]. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | Grafika:nadstawem1.jpg|Widok ogólny na Południowy Dolny Staw i pałac latem |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | Grafika:poaranczarnia1.jpg|[[Stara Pomarańczarnia]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | Grafika:wodozbior1.jpg|[[Wodozbiór]] |
||
| ⚫ | |||
| − | Grafika:Poniatowski.jpg|Pomnik króla [[Stanisława Augusta Poniatowskiego]] wystawiony przez warszawiaków w podzięce za Łazienki |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| + | ==Obiekty== |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| + | [[Plik:Król Stanisław August Poniatowski.JPG|right|thumb|250px|[[Pomnik Stanisława Augusta Poniatowskiego]]]] |
||
| + | Na terenie Łazienek Królewskich znajdują się współcześnie następujące obiekty: |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| + | * [[Wodozbiór w Łazienkach Królewskich|Wodozbiór]] |
||
| + | * [[Pawilon Ogrodowy]] (planowany) |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| + | * [[Ermitaż]] |
||
| + | * [[Austeria]] |
||
| ⚫ | |||
| + | * [[Dom Gabriela Narutowicza]] |
||
| + | * [[Ulica Agrykola|Most na Agrykoli]] |
||
| + | * [[Pomnik Fryderyka Chopina]] |
||
| + | * [[Pomnik Henryka Sienkiewicza]] |
||
| + | * [[Pomnik Stanisława Augusta Poniatowskiego]] |
||
| + | * [[Pomnik Stanisława Wyspiańskiego]] |
||
| + | * [[Pomnik Jana III Sobieskiego]] |
||
| + | * [[Pomnik Jana Kozietulskiego]] |
||
| + | * [[Pomnik Józefa Bema w Łazienkach Królewskich|Pomnik Józefa Bema]] |
||
| + | * [[Popiersia w Łazienkach Królewskich]] |
||
| + | * [[Rzeźby w Łazienkach Królewskich]] |
||
| + | * [[Rzeźba Faun na Delfinie|Kamienna kopia Fauna na Delfinie]] |
||
| + | * [[Zegar słoneczny Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego]] |
||
| + | * [[Domki chińskie ]] (od 2014) |
||
| + | Dawniej istniały też takie obiekty jak [[Dom Turecki]], [[Pomarańczarnia Nieborowska]] oraz [[Pomarańczarnia Gotycka]]. Istotnym obiektem, jaki znajduje się w Łazienkach Królewskich, jest [[Królewska Manufaktura Gobelinów]]. |
||
| ⚫ | |||
| + | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| + | Plik:Stara Pomarańczarnia (Łazienki Królewskie).JPG|[[Stara Pomarańczarnia]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| + | Plik:wodozbior1.jpg|[[Wodozbiór w Łazienkach Królewskich|Wodozbiór]] |
||
| ⚫ | |||
| + | Plik:Poniatowski.jpg|[[Pomnik Stanisława August Poniatowskiego]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
</gallery> |
</gallery> |
||
| − | |||
| − | {{stub}} |
||
==Linki zewnętrzne== |
==Linki zewnętrzne== |
||
| + | * [http://www.lazienki-krolewskie.pl/ Strona internetowa Muzeum Łazienki Królewskie] |
||
* [http://fotospacery.josz.info/spacery/20_Warszawa%20-%20Rzezby%20Lazienek/index.html Rzeźby Łazienek Królewskich] |
* [http://fotospacery.josz.info/spacery/20_Warszawa%20-%20Rzezby%20Lazienek/index.html Rzeźby Łazienek Królewskich] |
||
| − | + | * [http://obliczawarszawy.pl/Galerie,Lazienki-Krolewskie-2.html Zdjęcia Łazienek na stronie obliczawarszawy.pl] |
|
| − | [[Kategoria: |
+ | [[Kategoria:Łazienki Królewskie|!]] |
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Parki i zieleńce]] |
[[Kategoria:Parki i zieleńce]] |
||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Zabytki]] |
[[Kategoria:Zabytki]] |
||
Aktualna wersja na dzień 12:51, 6 lis 2020
|
| nr w rej. |
| 2 |
Łazienki Królewskie
Łazienki Królewskie – zespół pałacowo-parkowy położony w rejonie Ujazdowa, w dzielnicy Śródmieście. Adres Łazienek Królewskich to ul. Agrykoli 1.
Łazienki Królewskie stanowią dziś własność Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, powierzchnia zespołu pałacowo-parkowego wynosi 76 hektarów. Park jest ogrodzony i zamykany na noc, główne wejście na jego teren prowadzą od strony Alei Ujazdowskich (dwa), Agrykoli oraz Gagarina.
Historia[]
Łazienki Królewskie na obrazie Canaletta
Łazienki Królewskie w 1885 roku
Łazienki Królewskie ok. 1900 roku
Alejka Łazienek Królewskich
Najstarsze przekazy podają, że gdzieś w rejonie współczesnych Łazienek Królewskich w XIII wieku znajdował się gród Jazdów, o którym wiadomo, że w 1262 roku został najechany przez Litwinów, a w 1281 roku uległ zniszczeniu podczas bratobójczych walk. W późniejszych czasach powstał tu zwierzyniec przy zamku Książąt Mazowieckich, a wieś Ujazdów zaczęła rozwijać się w innej lokalizacji. W pobliżu powstał też dwór, w którym mieszkała królowa Bona, a potem Anna Jagiellonka. Dnia 12 stycznia 1578 roku na tym terenie odbyła się „prapremiera” Odprawy Posłów Greckich Jana Kochanowskiego. W miejscu dworu w 1624 roku wzniesiono murowany Zamek Ujazdowski.
Pod koniec XVII wieku właściciel okolicznych terenów, Stanisław Herakliusz Lubomirski, zlecił Tylmanowi z Gameren wzniesienie dla siebie Łaźni, umieszczonej na wyspie pośrodku wiślanego starorzecza. W pobliżu powstał także Ermitaż oraz pierwszy budynek wodozbioru, z którego drewnianymi rurami transportowano wodę do Łazienki Lubomirskiego. Od nazwy tego budynku wziął później nazwę cały kompleks pałacowo-parkowy. Wettynowie bardziej interesowali się pobliskim Zamkiem Ujazdowskim, i takie zainteresowanie początkowo przejawiał Stanisław August Poniatowski, który w oparciu o zamek postanowił wytyczyć Oś Stanisławowską.
Poniatowski nabył Ujazdów w 1764 roku, jednak jego zainteresowanie Łazienką Lubomirskiego wzmogło się w 1772 roku, kiedy to rozpoczęto budowę wczesnoklasycystycznego założenia pałacowo-parkowego. Łazienkę rozbudowano, przekształcając ją do klasycystycznej formy znanej jako Pałac na Wodzie, powstał też szereg nowych obiektów, takich jak Stara Pomarańczarnia, Pałac Myślewicki czy Teatr na Wyspie. W salach pałacu na Wodzie odbywały się także obiady czwartkowe. W północno-zachodniej części parku, dla uczczenia konstytucji 3 Maja, rozpoczęto budowę Świątyni Opatrzności Bożej.
Po III Rozbiorze Polski tereny Łazienek Królewskich należały do spadkobierców króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, w tym do Kazimierza Poniatowskiego. W 1817 roku spadkobiercy króla sprzedali Łazienki Królewskie carskiej rodzinie, a fragment terenu przeznaczono pod Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego. Nie przeszkodziło to jednak temu, aby w 1830 roku ze znajdującej się w Wielkiej Oficynie Szkoły Podchorążych wyruszyli oficerowie mający na celu pojmanie księcia Konstantego, czym rozpoczęto powstanie listopadowe. W 1843 roku pojawił się projekt budowy Zamku Cesarskiego na terenie Łazienek, którego jednak nigdy nie zrealizowano. W XIX wieku park powiększono ku południu, aż do granicy Sielc.
Po I wojnie światowej park i pałac stały się dostępne dla publiczności, choć Łazienki Królewskie służyły za reprezentacyjną rezydencję. W 1926 roku w jego zachodniej części powstał pomnik Fryderyka Chopina. W czasie II wojny światowej park oraz budynki zdewastowano, Pałac na Wodzie spłonął i miał być wysadzony, do czego jednak ostatecznie nie doszło. Zdewastowany park był kilka lat po wojnie niedostępny, prowadzono prace rewaloryzacyjne. Publiczności udostępniono go w latach 50. XX wieku, a pierwszym dyrektorem został profesor Marek Kwiatkowski. Od tego czasu większość obiektów w parku nie była remontowana, wobec czego współcześnie zarówno park, jak i obiekty wymagają gruntownego remontu – mają one zostać przeprowadzone w latach 2012-2015, w ramach prac powstanie także nowy plac zabaw dla dzieci, zatytułowany "Ogród Zmysłów i Żywiołów", oraz nowy Pawilon Ogrodowy.
Obiekty[]
Pomnik Stanisława Augusta Poniatowskiego
Na terenie Łazienek Królewskich znajdują się współcześnie następujące obiekty:
- Pałac na Wodzie
- Teatr na Wyspie
- Pałac Myślewicki
- Podchorążówka
- Biały Domek
- Stara Pomarańczarnia
- Nowa Pomarańczarnia
- Stara Kordegarda
- Nowa Kordegarda
- Wodozbiór
- Pawilon Ogrodowy (planowany)
- Świątynia Sybilli
- Świątynia Egipska
- Ermitaż
- Austeria
- Koszary Kantonistów
- Dom Gabriela Narutowicza
- Most na Agrykoli
- Pomnik Fryderyka Chopina
- Pomnik Henryka Sienkiewicza
- Pomnik Stanisława Augusta Poniatowskiego
- Pomnik Stanisława Wyspiańskiego
- Pomnik Jana III Sobieskiego
- Pomnik Jana Kozietulskiego
- Pomnik Józefa Bema
- Popiersia w Łazienkach Królewskich
- Rzeźby w Łazienkach Królewskich
- Kamienna kopia Fauna na Delfinie
- Zegar słoneczny Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego
- Domki chińskie (od 2014)
Dawniej istniały też takie obiekty jak Dom Turecki, Pomarańczarnia Nieborowska oraz Pomarańczarnia Gotycka. Istotnym obiektem, jaki znajduje się w Łazienkach Królewskich, jest Królewska Manufaktura Gobelinów.
Galeria[]
.JPG "Stara Pomarańczarnia (Łazienki Królewskie).JPG (1,14 MB)")
